Người nhiễm HIV ở Bình Dương có khuynh hướng trẻ hóa

Nhiễm HIV vì lây từ bạn tình đồng giới

Cầm tờ giấy kết quả xét nghiệm dương tính với HIV trên tay, N.T.T (18 tuổi, ngụ thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương) như người mất hồn. Em kể có đi chơi và “cặp” với bạn đồng tính nam nên bị nhiễm HIV từ khi nào không biết. Qua khai thác từ một thanh niên có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV, nhân viên y tế vận động người này nói ra những bạn tình, một trong số đó có T. Em được thành viên nhóm hỗ trợ cộng đồng vận động đi xét nghiệm và kết quả cũng dương tính với HIV.

Theo bác sĩ, xu hướng bệnh lây HIV qua đường tiêm chích ma túy và lây do gái mại dâm giảm nhiều so với trước đây, nhưng lây qua đường quan hệ tình dục lại tăng cao. Năm 2009, tỷ lệ lây truyền qua đường tình dục là 31,4%, nay tăng lên 88,6%. Đặc biệt, tình trạng nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) ngày càng chiếm tỉ lệ cao. 9 tháng đầu năm 2020, tỷ lệ MSM trên tổng số dương tính mới được phát hiện chiếm hơn 70%, đáng lo ngại khi có nhiều bệnh nhân có độ tuổi từ 15 – 18 tuổi.

Bác sĩ một cơ sở điều trị Methadone ở Bình Dương tư vấn và phát thuốc cho người bị HIV.

Một nhân viên hỗ trợ cộng đồng cho biết từ cuối năm 2018 đến nay số người bị nhiễm HIV ngày càng trẻ hóa, trong đó có nhiều bệnh nhân ở lứa tuổi học sinh nhưng các em không dám nói với cha mẹ. Qua vận động, những bạn tình khai báo nên đã đưa các em đến cơ sở tư vấn và xét nghiệm mới phát hiện bản thân bị nhiễm HIV. Khó khăn trong điều trị HIV cho nhóm MSM là nhiều người thay đổi bạn tình liên tục, thậm chí chỉ là tình một đêm nên việc tư vấn về xét nghiệm, dịch vụ PrEP (thuốc dùng dự phòng cho người nguy cơ cao) cũng phải liên tục. Với trẻ vị thành niên nhiễm HIV, nhân viên y tế càng gặp nhiều vấn đề khi phải tư vấn cho cả phụ huynh, linh động thời gian phát thuốc, tránh cho trẻ phải nghỉ học.

Nguyên nhân cơ bản được cho là tăng số người nhiễm HIV là hầu hết các em đều thiếu kiến thức phòng chống bệnh HIV, không sử dụng bao cao su khi quan hệ, quan hệ với nhiều bạn tình nên không biết chính xác ai là người đã lây bệnh cho mình.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bình Dương (CDC Bình Dương), số người nhiễm HIV tích lũy còn sống quản lý được hiện tại là 4.180 trường hợp, trong đó người Bình Dương là 2.066 (chiếm tỷ lệ gần 50%), số còn lại là người từ nơi khác đến; số nhiễm mới phát hiện trong 9 tháng năm 2020 là 617 trường hợp, trong đó 115 người có hộ khẩu Bình Dương, 502 người hộ khẩu ngoại tỉnh đang sinh sống và làm việc tại Bình Dương.

Nhiều khó khăn trong phòng chống HIV/AIDS

Theo CDC Bình Dương, công tác phòng chống HIV/AIDS gặp một số khó khăn đó là dịch bệnh không chỉ tập trung ở những nhóm đối tượng nguy cơ cao mà đã lan ra cộng đồng qua con đường tình dục không an toàn, đặc biệt ở nhóm MSM. Cán bộ chuyên trách HIV/AIDS tuyến xã/phường và tuyến huyện/thị thường xuyên thay đổi, đa phần là cán bộ kiêm nhiệm, phụ trách nhiều chương trình nên khó có thể tập trung chuyên môn cho công tác phòng, chống HIV/AIDS. Tỷ lệ người dân nhập cư và di biến động dân số cao nên khó quản lý. Khó tuyển tư vấn viên cộng đồng tuyến xã/phường do kinh phí hỗ trợ thấp (500.000đ/người/tháng)…

Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Trí Dũng, Trưởng Cơ sở điều trị Methadone thành phố Thủ Dầu Một cho biết, đa số người bệnh không cho biết bạn tình nên việc truy vết để tìm người lây bệnh (cũng có thể là người bị lây bệnh) đến điều trị gặp rất nhiều khó khăn. Đây là nguồn lây bệnh cho cộng đồng, nếu không tìm được những người này để điều trị thì nguy cơ tiếp tục lây bệnh cho những người khác.

Nhiều người bệnh còn e ngại đi khám và điều trị HIV, sợ có người quen biết thì sẽ bị kỳ thị, lỡ công ty biết có thể mất việc làm. Đây là rào cản rất lớn làm cho nhiều người không đi khám và điều trị, bỏ điều trị…

Không những vậy, nhiều trường hợp sau khi biết bản thân bị HIV thì bỏ việc làm để về quê hoặc đi đâu đó không biết, không đến lấy thuốc uống điều trị. Trên 50% người bệnh từ nơi khác đến ở trọ và làm việc tại Bình Dương nên điều trị không ổn định, nhiều người bỏ điều trị không đến lấy thuốc uống.

Bên cạnh đó, còn gặp khó khăn trong việc sử dụng bảo hiểm y tế để điều trị cho người bị HIV. Hiện chủ trương chuyển sang sử dụng bảo hiểm y tế để điều trị cho người bệnh HIV, cho nên khám diện bảo hiểm y tế có một số khó khăn. Có những trường hợp trong thời gian gia hạn bảo hiểm không đủ thời gian để cấp thuốc nên phải chờ. Đối với các trường hợp không có bảo hiểm y tế thì cơ sở cấp nguồn thuốc viện trợ hỗ trợ của các tổ chức, nhưng thuốc hỗ trợ này rất ít.

Cơ sở điều trị Methadone TP Thủ Dầu Một.

Ông Nguyễn Kiều Uyên, Phó giám đốc CDC Bình Dương cho biết, thời gian qua, ngành chức năng của tỉnh tăng cường tư vấn xét nghiệm tại các phòng tư vấn xét nghiệm tự nguyện, các cơ sở y tế; tư vấn xét nghiệm lưu động tại cộng đồng có sự tham gia của những người nhiễm HIV, các nhóm có nguy cơ cao; tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng; các hoạt động can thiệp dự phòng như phát bao cao su, chất bôi trơn, bơm kim tiêm sạch; triển khai điều trị nhanh cho người mới khẳng định nhiễm HIV và cấp thuốc nhiều tháng cho bệnh nhân đang điều trị ổn định; chương trình điều trị dự phòng bằng thuốc trước phơi nhiễm HIV (PrEP); chương trình điều trị bằng chất gây nghiện thay thế (Methadone); hoạt động của các nhóm cộng đồng (CBO): xét nghiệm tại cộng đồng, giới thiệu chuyển gửi dịch vụ điều trị trước phơi nhiễm, methdone, phát hiện ca nhiễm mới (đóng góp 35% số ca nhiễm mới phát hiện); các hoạt động giảm kỳ thị và phân biệt đối xử tại các cơ sở tư vấn và điều trị HIV/AIDS; cung cấp tờ rơi, pano, áp phích,… tại các điểm tụ tập đông dân cư và các khu công nghiệp. Đặc biệt, truyền thông trực tiếp, truyền thông nhóm nhỏ, đẩy mạnh vai trò của nhóm đồng đẳng và tư vấn viên cộng đồng.

Theo ông Nguyễn Kiều Uyên, địa phương đang tiếp tục đẩy mạnh các biện pháp can thiệp giảm hại. Đồng thời, tuyên truyền bằng nhiều cách để người dân nâng cao ý thức phòng ngừa bệnh HIV.
Nguyễn Cảnh