Người chính ủy trẹo chân và lá cờ quyết chiến quyết thắng...

(Bài viết trân trọng tri ân những người chiến sỹ Bộ đội Cụ Hồ, Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng nhân kỷ niệm 74 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12/1944 - 22/12/2018. Trong bài viết có sử dụng tư liệu từ Hồi ký của Trung tướng Phạm Kiệt, Nguyên Cục phó Cục Bảo vệ, phụ trách công tác bảo vệ trong chiến dịch Điện Biên Phủ, hồi ký Kéo pháo vào, kéo pháo ra của Thượng tướng Phạm Ngọc Mậu, nguyên Chính ủy Đại đoàn Công pháo 351 cùng một số tư liệu do gia đình cung cấp)

Sau chiến thắng mở màn Him Lam của chiến dịch với kết quả là viên quan ba Pirot, chỉ huy pháo binh của Điện Biên Phủ đã phải tự sát. Đại đoàn 351 vinh dự là đơn vị đầu tiên của toàn chiến dịch được nhận cờ thưởng luân lưu Quyết chiến Quyết thắng của Hồ Chủ tịch về thành tích kéo pháo mở đường, chịu đựng gian khổ, chiến đấu dũng cảm, đạt nhiều thành tích trong đợt 1 chiến dịch. Thay mặt cho Đại đoàn, đồng chí Chính ủy Phạm Ngọc Mậu đã đón nhận lá cờ từ tay Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp và trao lại lá cờ cho Đại đội lựu pháo 806, đơn vị đã bắn những phát đầu tiên vào Him Lam mở màn chiến dịch…

Cựu chiến binh Đại đoàn 351 Dương Xuân Thúy phát biểu tại Hội thảo khoa học kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ do Tỉnh ủy Lâm Đồng tổ chức

Chuyện Chính ủy trẹo chân và Cục phó áo rách hành quân kéo pháo…

Sự thật về 4 chữ huyền thoại "Chân đồng, vai sắt" của pháo binh Việt Nam do Bác Hồ dành tặng bắt nguồn từ những thực tế rất giản dị nhưng cũng rất vĩ đại, thẫm đẫm máu và mồ hôi của bộ đội ta.

Những khẩu pháo nặng cả tấn khi đè lên đến đồng hay sắt còn phải lún xuống huống chi là xương thịt của con người đã được bộ đội ta gánh, kéo, vác bằng tay, bằng sức người, bước đi bằng những đôi chân vượt qua đỉnh núi cao ngàn mét, dưới mưa bom của kẻ thù để vào trận địa.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, đồng chí Phạm Ngọc Mậu được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba

Bộ tư lệnh chiến dịch đã quyết định thành lập Bộ chỉ huy kéo pháo do đồng chí Phạm Ngọc Mậu, Chính ủy Đại đoàn Công pháo 351 làm Chính ủy, đồng chí Lê Trọng Tấn, Đại đoàn trưởng Đại đoàn 312 làm Tư lệnh.

Con đường kéo pháo nếu tính ra chỉ hơn mười cây số nhưng lại vắt qua nhiều ngọn núi cheo leo hiểm trở, bò quanh miệng những vực sâu. Đồng chí Phạm Kiệt được Bộ Chỉ huy chiến dịch cử làm phái viên đi đôn đốc, kiểm tra việc kéo pháo. Đại tướng đã giao nhiệm vụ cho ông:

- Anh thay mặt cho Bộ xuống kết hợp với anh Phạm Ngọc Mậu, Chính ủy 351 động viên tổ chức bộ binh, pháo binh, công binh hợp sức kéo pháo. Phải bàn bạc với anh em cán bộ phụ trách, sống chết cùng chiến sĩ, đem cho được pháo vào trận địa. Ngoài ra, anh kết hợp công tác bảo vệ, bố trí quân báo vũ trang phong tỏa cho được các ngả đường địch có thể ra.

Thời gian lúc này rất quý, không thể để lãng phí. Thế là Bộ Chỉ huy kéo pháo quyết định cho kéo pháo ngay, tin rằng anh em chiến sĩ sức lực còn khỏe, cứ chia pháo cho từng đơn vị, động viên tốt thì mấy đèo, mấy núi cũng qua. Nhưng có một điều chưa lường trước là sức nặng của khẩu pháo lúc lên dốc, vì vậy sau này gặp khó khăn không khỏi lúng túng.

Chặng đầu, đường còn bằng phẳng, chưa gặp dốc cao, pháo 105 ly đi trước, cao xạ theo sau. Kéo suốt đêm đi được một cây số, nói chung chưa gặp trở ngại gì. Trước kết quả ấy, đồng chí Phạm Ngọc Mậu nói với đồng chí Phạm Kiệt:

- Đêm thứ nhất được như vậy là khá. Các chiến sĩ của ta đã biểu lộ một quyết tâm sắt đá đưa pháo vào trận địa. Cứ tình hình này, sẽ không có khẩu nào bị rút lại. Tuy vậy, qua một đêm kéo pháo trên đường bằng mà chỉ đi được một cây số, chúng tôi bắt đầu lo cho những chặng sau. Bao nhiêu là dốc cao đang chờ phía trước.

Đồng chí Phạm Ngọc Mậu (dấu x) tại tiệc mừng chiến thắng Điện Biên Phủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì

Đêm thứ hai có khó khăn hơn nhưng cũng trót lọt. Cho đến đêm thứ ba và hai đêm tiếp theo thì vất vả vô cùng. Có đêm mới bắt đầu vượt dốc cao thì trời đổ mưa tầm tã. Chân người giẫm mãi vào một chỗ đất cứng cũng biến thành bùn nhão. Pháo lên dốc chỉ nhích từng tý một. Một nhịp hô "hai… ba này!" các chiến sĩ chỉ kéo được chưa đầy một gang tay…

Ngày hôm nay lịch sử đã ghi nhận những tấm gương liệt sỹ anh hùng, tiêu biểu đã anh dũng hy sinh khi kéo pháo vào, kéo pháo ra như đồng chí Tô Vĩnh Diện, đồng chí Lê Văn Chức, cùng nhiều tấm gương chiến sỹ tiêu biểu khác…

Nhưng nói đến sự hy sinh dũng cảm của anh em bộ đội trong chiến dịch, không thể không kể đến tinh thần hy sinh gương mẫu của cán bộ. Anh em mệt mỏi một phần nhưng cán bộ thì vất vả gấp đôi. họ vừa chỉ huy, vừa kéo pháo, vặn tời như anh em.

Chính bản thân đồng chí Chính ủy Phạm Ngọc Mậu, một đầu gối đã bị trẹo vì leo núi và dốc quá nhiều, thường xuyên phải xoa dầu để hành quân cùng bộ đội kéo pháo. Đồng chí Phạm Kiệt, Cục trưởng Cục bảo vệ chiến dịch, khi đi kiểm tra, qua dòng người kéo pháo cũng không biết ai là chỉ huy, không nhận ra đồng chí Phạm Ngọc Mậu trong hàng trăm cán bộ, chiến sỹ.

Mỗi lần muốn gặp một đồng chí cán bộ nào, đồng chí Phạm Kiệt phải gọi: "Đồng chí chỉ huy đơn vị này đâu?" và khi có người bước ra khỏi đội ngũ kéo pháo, báo cáo: Có tôi; lúc đó mới biết là người chỉ huy của họ.

Ban đêm cán bộ chỉ huy cùng anh em vật lộn với pháo, nhưng ban ngày thì lại phải họp hành rút kinh nghiệm, kiểm tra nơi ăn chốn nghỉ của đơn vị. Có lúc các vừa nằm xuống, chưa hợp mắt thì máy bay địch đã đến lại phải vùng dậy quan sát, xử trí...

Bộ đồ dạ trên mình đồng chí Phạm Kiệt luôn trong tình trang đẫm nước mưa và lấm bê bết, áo lót cũng ướt lạnh, nước mưa hòa với mồ hôi. Đồng chí Phạm Kiệt chỉ có một mảnh vải Quảng vừa dùng để làm chăn, làm chiếu, vừa làm màn. Biđông, súng lục, gậy, xếp bên mình. Những ngày đầu có bộ đồ dạ cũng đỡ lạnh nhưng sau này, xong đợt công tác kéo pháo, chiếc áo dạ của đồng chí đã rách nát. Sức khỏe của đồng chí qua mấy đêm kéo pháo vẫn bình thường. Riêng đồng chí Phạm Ngọc Mậu vì đi núi, leo dốc nhiều, nên bị trẹo xương đầu gối và giãn gân, thỉnh thoảng phải nắn, xoa bóp mới đi tiếp được.

Và cũng từ ấy, đỉnh Pha Sông cao ngất (hơn 1.400m) ở Điện Biên, nơi đóng quân của Bộ Chỉ huy kéo pháo, nơi có con dốc dựng thẳng đứng buộc phải vượt qua để kéo pháo vào Điện Biên, nơi có đồng chí Chính ủy trẹo chân và đồng chí Cục phó Cục bảo vệ áo rách đã được anh em bộ đội gọi bằng cái tên trìu mến là "Đồi ông Mậu", “Dốc ông Mậu” - tên của người chính ủy đại đoàn công pháo.

Được lời như cởi tấm lòng và lá cờ Quyết chiến quyết thắng…

Qua bảy ngày đêm! Giờ phút chiến đấu đã sắp tới. Hai đại đội lựu pháo của Đại đoàn 351 đã vào hầm. Đài quan sát của các đơn vị đã ngự trị trên các đỉnh cao ở phía bắc Điện Biên Phủ. Phần tử đầu tiên của những "họng pháo" 105 mm đã ngắm sẵn vào sở chỉ huy Đờ Cát và Sân bay Mường Thanh.

Nhưng không hiểu sao trong lòng đồng chí Chính ủy pháo binh vẫn có điều gì đó bâng khuâng, suy nghĩ...

17 giờ. Trong một hầm đạn của dân công ở phía bắc Điện-biên-phủ, Đảng ủy đại đoàn pháo binh đã bàn xong công tác lãnh đạo trận chiến đấu tới và phân công về các vị trí chỉ huy; truyền quyết tâm chiến đấu xuống các đơn vị.

Đồng chí Trung tướng Phạm Kiệt, nguyên Phó Cục trưởng Cục bảo vệ trong chiến dịch Điện Biên Phủ

Bỗng chuông điện thoại réo lên đổ hồi. Đồng chí Phạm Ngọc Mậu vội cầm lấy máy. Bên kia đầu dây có tiếng nói quen thuộc của đồng chí Đại tướng Tổng tư lệnh:

- Có phải đồng chí Mậu không?

- Báo cáo anh, tôi, Mậu đây!

- Đồng chí lấy giấy ghi mệnh lệnh!

Vội giở sổ tay đồng chí Chính ủy ghi chép từng lời:

Để tăng cường công tác chuẩn bị bảo đảm chắc thắng cho chiến dịch, mệnh lệnh: Ngay từ tối hôm nay, bắt đầu chuyển pháo ra khỏi trận địa lâm thời, đến những vị trí an toàn. Mệnh lệnh này cần được chấp hành triệt để, nhiệm vụ chuyển pháo coi như nhiệm vụ chiến đấu.

Cuối cùng, vẫn cẩn thận như thường lệ, đồng chí Văn còn hỏi:

- Rõ chưa?

Đồng chí Chính ủy đáp:

- Rõ!

Đồng chí Văn lại dặn:

-Rõ rồi thì chấp hành ngay nhé!

- Vâng !....

Mười năm sau, nhân dịp kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ, đồng chí Chính ủy Phạm Ngọc Mậu mới nói với Đại tướng Võ Nguyên Giáp ý nghĩ của mình: "Khi có lệnh kéo pháo ra, đúng là: được lời như cởi tấm lòng!".

Bản thân đồng chí đã nhận thấy, pháo binh ta đặt trên một địa hình quá trống trải, nếu địch phản pháo thì không có cách gì chống đỡ được, thiệt hại sẽ vô cùng to lớn.

Đại đoàn trưởng 312 Lê Trọng Tấn nói: "Nếu không có quyết định chuyển phương châm ngày đó thì phần lớn chúng tôi sẽ không có mặt trong kháng chiến chống Mỹ".

Đại đoàn trưởng 308 Vương Thừa Vũ nói: Tôi nghĩ nếu lần đó cứ "đánh nhanh giải quyết nhanh" thì cuộc kháng chiến có thể phải lui lại mười năm!".

Đó là một bài học sâu sắc về dân chủ nội bộ, bài học sâu sắc của mỗi một người Chính ủy trong Quân đội.

Đơn vị đầu tiên nhận lá cờ “Quyết chiến quyết thắng”…

Bộ đội ta kéo pháo vào chiến dịch Điện Biên Phủ

Ngày 22 tháng 12 năm 1953, lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" chính thức trở thành giải thưởng luân lưu của Bác. Các đơn vị, các chi bộ trong toàn quân phát động thi đua với nhau quyết tâm khắc phục mọi hy sinh, khó khăn gian khổ, xác định quyết tâm chiến đấu thắng lợi để giành được cờ “Quyết chiến Quyết thắng” của Hồ Chủ tịch cắm lên đồn giặc.

Ngày 13 tháng 3 năm 1954, bộ đội ta mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ bằng việc tiến công san phẳng cứ điểm Him Lam. Ngay sau những loạt đạn pháo đầu tiên của Đại đoàn 351, viên quan ba Pirot chỉ huy trưởng pháo binh của Pháp ở Điện Biên Phủ đã tự sát. Him Lam thất thủ…

Đồng chí Phạm Ngọc Mậu báo cáo công tác với Bác Hồ

Ngày 17 tháng 3 năm 1954, tại Mường Phăng, Bộ chỉ huy chiến dịch tổ chức hội nghị sơ kết đợt 1, Bộ chỉ huy mặt trận quyết định quyết định trao lá cờ “Quyết chiến Quyết thắng - giải thưởng luân lưu của Hồ Chủ tịch” cho Đại đoàn 351 (đơn vị công pháo) về thành tích kéo pháo, mở đường, chịu đựng gian khổ, chiến đấu dũng cảm, đạt nhiều thành tích xuất sắc trong đợt 1 chiến dịch. Trong Hội nghị cán bộ tại mặt trận Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp phát biểu: "Đoàn công pháo vinh dự trước nhất nhận lá cờ của Hồ Chủ tịch. Toàn bộ cán bộ, chiến sỹ trong toàn đoàn phải cố gắng nhiều hơn nữa để xứng đáng với vinh dự đó".

Đồng chí Chính ủy Phạm Ngọc Mậu, thay mặt toàn thể cán bộ chiến sỹ của Đại đoàn đón nhận cờ của Bác, sau đó đồng chí đã thay mặt Đại đoàn 351 trao lại lá cờ cho Đại đội lựu pháo 806, đơn vị đã bắn những phát đầu tiên vào Him Lam mở màn chiến dịch.

Mệnh lệnh từ trái tim…

Chính ủy là một vị trí đặc biệt trong Quân đội ta, đó là vị trí nắm phần hồn của người chiến sỹ. Điều gì đã khiến cho những cánh tay, đôi vai bằng xương, bằng thịt của bộ đội ta biến thành "Chân đồng, vai sắt" để đưa cả những khẩu đại pháo vào trận địa.

Đồng chí Phạm Ngọc Mậu cùng người bạn đời những ngày mới cưới

Đó không phải là những mệnh lệnh khô cứng, vô cảm, bất chấp xương máu từ người chỉ huy, mà là những mệnh lệnh xuất phát từ sự đồng cảm, tình yêu thương sâu sắc giữa con người với con người, giữa người Chính ủy và người chiến sỹ.

Không có một mệnh lệnh, nghị quyết nào có thể bắt người chiến sỹ phải đặt tên người Chính ủy của mình cho đỉnh núi cheo leo kia, chỉ có một mệnh lệnh duy nhất, đó là Mệnh lệnh từ trái tim...

Nguyễn Phước Thắng