Ngôi chùa cổ nơi biên viễn
Trong số các ngôi chùa cổ còn lại ở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh thì chùa Linh Sơn ở phường Hải Yên là một trong số ít những ngôi chùa cổ xưa, lớn nhất vùng biên cương Đông Bắc. Chùa không chỉ đơn thuần là thờ Phật, mà còn có ý nghĩa như một cột mốc văn hóa, tâm linh của người Việt suốt hàng trăm năm qua với nhiều nét độc đáo.
Chùa Linh Sơn. Ảnh: Long Vũ
Chùa Linh Sơn được xây dựng khá sớm, khoảng đầu thế kỷ XIII. Chùa được xây trên một khu đất có địa thế đẹp bằng phẳng và thoáng. Theo sử sách còn ghi chép lại, chùa Linh Sơn có tuổi đời từ rất sớm trên vùng đất biên cương này. Tương truyền, năm 1288, thời nhà Trần, khi đất nước đã dẹp xong giặc Nguyên – Mông, vua sai tướng Trần Quốc Tảng, là con trai thứ ba của Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn và Thiên Thành công chúa ra trấn giữ Cửa Suốt (nay là thành phố Cẩm Phả). Trong thời gian này, Trần Quốc Tảng phụng mệnh vua đi công cán khắp miền biên ải, trong đó có Móng Cái ngày nay. Một lần, đi khảo sát tại vùng đất Móng Cái, nơi địa đầu của Tổ quốc, Trần Quốc Tảng thấy nơi đây phong thủy đẹp, cây cối tốt tươi, ông lệnh cho quân lính xây một ngôi chùa thờ Phật và đặt tên là Linh Sơn tự.
Tiếng lành đồn xa, sau khi chùa Linh Sơn được xây dựng thì nơi đây càng trở nên đông đúc, nhộn nhịp, linh thiêng, phật tử quy y, tăng ni trụ trì, tất cả đều hướng thiện vào cõi Phật, góp công, góp của trùng tu tôn tạo, mong quả phúc đời đời cho con cháu. Trải qua bao nhiêu biến cố thăng trầm của lịch sử, chiến tranh tàn phá chùa Linh Sơn bị hư hỏng nặng nề. Đến năm 2012, thành phố Móng Cái cho trùng tu, tôn tạo ngôi chùa khang trang như ngày nay. Mặc dù nhiều lần trùng tu xây dựng đã làm cho cảnh cũ chùa xưa thay đổi nhiều, nhưng chùa Linh Sơn vẫn giữ được nét cổ kính, rêu phong của ngôi chùa Việt cổ. Các công trình xây dựng gồm chùa chính hướng Tây có kiến trúc kiểu chữ Đinh 5 gian bái đường và 3 gian hậu cung, nhà tổ, nhà sắp lễ, nhà khách, nhà ni, nhà bếp, tam quan, sân, vườn tháp...
Từ khi chùa được trùng tu, tôn tạo lại, du khách khắp nơi đổ về ngày một đông, nhất là những ngày lễ, Tết... Bởi đến với chùa Linh Sơn, du khách không chỉ được cầu lộc, cầu tài, cầu cho vạn vật sinh sôi, mà còn được ngắm cảnh quan, nước non hùng vĩ của vùng đất biên cương và mang đến cho phật tử, du khách hành hương sự yên bình, tĩnh tâm. Bà Nguyễn Thị Liêu, một người dân ở đây chia sẻ: “Tôi còn nhớ lúc nhỏ một lần được theo mẹ về phường Hải Yên, đến thăm chùa Linh Sơn, ngắm những mái tháp, bức tượng phật hiền từ và kiến trúc độc đáo của chùa đi kèm với mái đao chùa cong vút tuyệt đẹp. Sau này lớn lên, bộn bề công việc, tôi cũng đã có lần quay trở lại chùa. Thấy chùa khang trang rộng, đẹp hơn, tôi rất vui mừng. Khi khởi công xây dựng tôn tạo chùa, tôi được biết có rất nhiều phật tử khắp mọi nơi không quản ngại khó khăn, đường xa cách trở đến không chỉ góp công, góp của xây dựng chùa, mà còn tham quan chiêm bái chùa vào những ngày lễ, Tết. Giờ đây, thật xúc động khi đứng bên ngôi chùa Linh Sơn nơi biên cương Tổ quốc, tôi thấy ấm lòng, tâm thật thanh tịnh. Chắc chắn đây sẽ trở thành một trung tâm văn hóa tâm linh lớn của địa phương”.
Thượng tọa Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho biết: Chùa Linh Sơn không chỉ là một ngôi chùa có giá trị lịch sử lớn, mà còn là một cột mốc văn hóa của người dân Việt nơi địa đầu của Tổ quốc. Mấy năm trở lại đây đã có rất nhiều các tín đồ phật tử tới đây tu tập, học đạo. Thêm vào đó, rất nhiều khóa tu đã được mở tạo nên một tín hiệu vui của chùa. Hy vọng trong thời gian tới, chùa sẽ đón được nhiều tín đồ hơn nữa để việc học đạo của người dân được nhiều hơn”.
Sự hiện diện của ngôi chùa nơi vùng biên ải đã làm cho đời sống tín ngưỡng của bà con nơi đây thêm ấm cúng, trở về với cội nguồn truyền thống tâm linh của đất nước, dân tộc. Bạn Nguyễn Thanh Toàn, ở thành phố Móng Cái cho biết: “Chùa Linh Sơn là một ngôi chùa cổ và đẹp. 2 năm trở lại đây, đã có rất nhiều phật tử tới đây tu đạo. Tôi cũng thực hiện khóa tu mùa hè tại đây. Được sinh hoạt và nghe các sư trụ trì Phật pháp ở đây, tôi rất vui và hiểu được nhiều bài học bổ ích từ những khóa tu này”.
Đại đức Thích Khai Bị, trụ trì chùa Linh Sơn cho biết: Ngôi chùa Linh Sơn đã có từ rất lâu đời và cổ nhất ở vùng biên viễn này. Chùa không chỉ có giá trị lớn về mặt lịch sử, mà nó còn có giá trị sâu sắc về mặt kiến trúc. Chùa còn bảo lưu được toàn bộ nền móng được tạc bằng đá xanh nguyên khối lớn. Thêm vào đó, các tượng Phật cũng được bảo lưu hầu như toàn vẹn có niên đại từ thời Nguyễn. Các hạng mục như mái của chùa cũng được phục dựng y nguyên như lúc đầu. Đây là công trình tâm linh độc đáo nhất miền biên viễn còn tồn tại. Chùa Linh Sơn không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa của quần chúng vùng biên giới, mà đây còn là chốn tâm linh của người Việt từ hàng nghìn năm qua.
