Nghề trồng sen hái lá ở Phương Tú

Nắng chói chang mang theo cái oi nồng, tuy có vất vả nhưng bù lại thuận lợi cho việc phơi lá sen sau khi thu hái.

Tối muộn, sau bữa cơm, cả nhà anh Phan Văn Hoàn ở thôn Hậu Xá (xã Phương Tú) nhanh tay đóng những túi lá sen để trả khách đặt buổi sớm mai. Nhiều khi khách yêu cầu gấp, cả nhà phải thức đến khuya để đóng hàng. Công việc theo mùa vụ bận rộn nhưng phấn khởi vì làm đến đâu tiêu thụ đến đó. Chúng tôi ngồi nhâm nhi cốc nước lá sen mới hãm, hương thơm thoang thoảng, vị hơi chát, sau ngọt dịu, cảm giác thật thư thái khi được thưởng thức hương vị đồng quê và cùng trò chuyện với gia chủ. Cẩn thận chọn lá sen phơi khô cho vào túi, anh Hoàn tâm sự: “Quê em đất đồng chiêm trũng, trước đây, người dân cấy lúa nhưng thu nhập không cao. Hiện nay, một số người vào làm ở các khu công nghiệp cũng không cấy nữa. Đồng ruộng bỏ không nên gia đình tận dụng để thả sen. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng từ cấy lúa sang trồng sen đã mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn trước”.

Gia đình anh Phan Văn Hoàn đóng túi lá sen thành phẩm phục vụ khách hàng.

Để có sản phẩm phục vụ khách hàng, người trồng sen cũng vất vả sớm khuya như cấy lúa. Sen trên đồng làng tuy không phải trồng lại nhưng việc hái lá mất nhiều công sức. Hằng năm, vào dịp giữa hè khi hoa sen nở rộ, lá mọc dày kín mặt là thời điểm thu hoạch lá sen. Người làm phải luồn lách giữa đồng sen, chọn hái những chiếc lá bánh tẻ xanh mướt. Loại lá này thường vươn cao, lành lặn, khi ra thành phẩm sẽ có màu đẹp; còn những chiếc lá ở dưới bị cớm nắng xỉn màu rám nâu, pha nước không ngon. Lá sen thu về được thái nhỏ rồi đem phơi nắng. Lá sen ngoài đồng mọc thưa nên mỏng hơn trong đầm, hồ, vì thế những hôm nắng to, chỉ cần phơi một nắng là lá đã khô giòn có thể cất đi được. Việc phơi lá phải rất cẩn thận, luôn chân tay đảo đều để lá nhanh khô, lên màu xanh đẹp, hương thơm tự nhiên, nếu không được nắng, để ủ qua đêm lá sẽ xuống sắc thâm lại. Vì thế, những hôm trời nắng to, người làm tuy vất vả nhưng sản phẩm lại có chất lượng tốt. Cứ 5kg lá sen tươi sau khi phơi thu được 1kg lá khô.

Việc sử dụng lá sen khá đơn giản, chỉ cần hãm bằng nước sôi hoặc sắc lấy nước uống. Theo Đông y, lá sen khô có tác dụng dưỡng tâm an thần, giảm mỡ máu, chữa mất ngủ, phòng, chống bệnh tim mạch... Nhờ những công dụng tốt cho sức khỏe nên lá sen khô ngày càng được nhiều người biết đến, ưa dùng. Chị Lê Thị Thủy, người trồng sen ở thôn Hậu Xá cho biết: “Sen là cây mọc tự nhiên, không bị phun các loại hóa chất. Quá trình làm sen thủ công không qua sao sấy, không dùng chất bảo quản, vì thế sản phẩm sạch và an toàn tuyệt đối. Khách mua chủ yếu là người quen tin dùng lâu năm. Sản phẩm được cung ứng cho nhiều nơi từ Bắc vào Nam”.

Nghề hái lá sen đã tạo việc làm cho lao động phổ thông tại địa phương. Do tính chất công việc đơn giản nên tận dụng được sức lao động của bà con lúc nông nhàn. Mỗi người lao động hái lá sen được trả 400.000 đồng/ngày. Lá sen thành phẩm bán với giá 90.000 đồng/kg, mỗi năm hộ làm lá sen khô thu về từ 70 đến 80 triệu đồng. Mức thu nhập đó khá cao so với vùng nông thôn. Trên đồng đất quê hương, với sự cần cù chịu khó, người dân nơi đây đã tập trung sản xuất chuyển đổi cơ cấu cây trồng đạt hiệu quả. Những tàu lá sen xanh mướt mọc lên từ mảnh đất này đã giúp cuộc sống người lao động ngày thêm khấm khá hơn.

Bài và ảnh: ĐỨC NAM