Nghệ sĩ ảnh nude - những kẻ cô độc

Vạt nắng bên đồi của nhiếp ảnh gia Thái Phiên

Độc hành trên con đường độc đạo

Gần 30 năm sống chết với ảnh khỏa thân nghệ thuật, nhưng ít ai ngờ rằng nhiếp ảnh gia Thái Phiên cũng đã rất nhiều lần định bỏ dở “cuộc chơi”, vì ông quá mệt mỏi bởi áp lực dư luận vận vào đời mình.

“Tôi xem chụp ảnh nude là cái nghiệp phải làm. Một thời bị soi mói tư cách, tai tiếng, dị nghị đủ thứ. Thậm chí con gái tôi đi học về cứ ngồi khóc một mình, lý do đơn giản là gia đình bạn không cho con chơi với con tôi vì có ba chụp ảnh bậy bạ. Mình lao động nghệ thuật cả đời nhưng ai chịu hiểu cho mình đâu nên các bạn trẻ dễ nản chí là phải”, nghệ sĩ Thái Phiên thở dài.

Ảnh khỏa thân từ xưa đến nay vẫn luôn hấp dẫn nhưng cũng dễ gặp rắc rối, nên nhân tài cứ đìu hiu như lá mùa thu

Nghệ sĩ Lê Xuân Thăng, nguyên Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam

Trong khi đó, con đường vào nghề chụp ảnh nude lại không hề đơn giản, nhiếp ảnh gia Thái Phiên nhớ lại: “Năm 1992, tôi vào học lớp nhiếp ảnh của Hội Nhiếp ảnh TP.HCM. Tự dưng thấy ai cũng né thể loại... khỏa thân nghệ thuật mà đổ xô vào ảnh chân dung, tĩnh vật, thể thao... nên tôi quyết định chọn “lối đi ngay dưới chân mình”, tạm gọi là chui “vào hẻm”. Những tưởng trong hẻm ít người dễ sống, ai ngờ vào đó mới biết gian nan không kém. Những khi ra nước ngoài, tôi tranh thủ lùng sục tìm sách vở để tự học. Còn tìm không ra người mẫu, tôi lấy búp bê ra chụp. Hồi đó, chụp bằng phim nên hà tiện. Từ những bức hình búp bê rửa ra, tôi lân la gặp những cô gái có vóc dáng đẹp cho họ xem rồi năn nỉ xin mượn... cái lưng chụp giống như vậy. Ai ngờ, năm 1996, xui hay sao tôi lại nhận được huy chương đồng ở một cuộc thi nhiếp ảnh, nên thừa thắng xông lên, chấp nhận bỏ hai bằng đại học để gắn bó với ảnh nude cho đến giờ, dù tôi nghiệm ra rằng, với thể loại này tôi phải luôn độc hành trên con đường độc đạo, ít ai hiểu cho lắm”.

Chụp ảnh khỏa thân nghệ thuật tốn kém nên một số người trẻ mới vào nghề luôn gặp khó khăn trong việc thuê mướn người mẫu và đây chính là lực cản rất lớn, chưa kể khi hình chụp đưa lên Facebook còn dễ bị khóa do vi phạm quy chế cộng đồng. Một tên tuổi về ảnh nude như Hạo Nhiên cũng chỉ mới loanh quanh chụp trong studio chứ chưa dám… ra khơi. “Nhiều chuyến đi dài ngày xa phải lo vé máy bay, ăn uống, khách sạn, đủ thứ sợ kham không nổi. Trong khi đó, một dự án triển lãm, in ấn phải chuẩn bị cả năm trời nhưng rồi ảnh chụp để lâu thấy cũ lại bỏ, sách ảnh ra mắt bán giá 5 triệu đồng/cuốn làm sao đủ thu bù chi. Phải yêu nghề lắm mới trụ được”, Hạo Nhiên tâm sự.

Chùm tác phẩm trong Tạo tác 2 của nhiếp ảnh gia Hạo Nhiên

Nguyên Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam Lê Xuân Thăng tiết lộ từng có một thời mê chụp ảnh nude nhưng phải “giữa đường gãy gánh”, đủ nói lên sự khắc nghiệt của nghề. Ông kể lại câu chuyện vui: “Cô bạn tôi bán ở nhà sách rất lớn của TP.HCM chứng kiến một cụ ông 70 tuổi, vào xem cả tiếng đồng hồ vẫn không chọn được cuốn nào. Cuối cùng, ông dừng lại ở tập sách ảnh khỏa thân rồi mua dù số tiền khá lớn. Trước lúc thanh toán, ông đề nghị cô bán sách đóng giùm dấu... kính biếu để về nhà khỏi bị gia đình càm ràm”.

Ông Thăng kết luận: “Điều này chứng tỏ ảnh khỏa thân từ xưa đến nay vẫn luôn hấp dẫn nhưng cũng dễ gặp rắc rối, nên nhân tài cứ đìu hiu như lá mùa thu”.

Làm sao để “tre già măng mọc”?

Qua tuổi 60, biết không còn đủ sức vác máy “lên rừng xuống biển”, nhiếp ảnh gia Thái Phiên quyết dành nhiều thời gian cho việc săn lùng người để truyền nghề nhưng... bế tắc. Ông kể: “Tôi đăng trên trang cá nhân mời gọi đủ kiểu, thậm chí miễn cả học phí nhưng vẫn bóng chim tăm cá. Dù tôi biết, nhiều bạn trẻ mê chụp ảnh nude. Họ có bề rộng nhưng lại thiếu chiều sâu, ai rủ rê thì làm chứ chẳng hiểu nguồn sáng ở đâu, bố cục thế nào, rồi đề tài..., trong khi khỏa thân là thể loại khó nhất trong nghệ thuật nhiếp ảnh”. Vì vậy, nghệ sĩ Thái Phiên đề nghị Hội Nhiếp ảnh, Bộ GD-ĐT nên có những giáo trình quy mô và chuyên ngành về ảnh khỏa thân nghệ thuật để đào tạo bài bản cho sinh viên và những người mê nhiếp ảnh nude, đồng thời mở ra nhiều sân chơi cho thể loại này để có cơ hội dự thi, giao lưu và học hỏi kinh nghiệm...

Hiện Hội Nhiếp ảnh TP.HCM có khoảng 400 hội viên, nhưng số nhiếp ảnh gia khẳng định tên tuổi ảnh nude chỉ đếm trên đầu ngón tay.

“Gần đây, nhà nước đã có tín hiệu bật đèn xanh cho ảnh khỏa thân nghệ thuật bằng những triển lãm công khai, và thừa nhận ảnh nude như các thể loại ảnh khác. Sau nhiều tranh cãi, theo tôi bệ phóng như vậy đã quá tốt rồi. Vấn đề bây giờ là chính các nhiếp ảnh gia trẻ phải tự thân vận động để có nhiều tác phẩm chất lượng, tạo dựng được tên tuổi trong lòng công chúng. Phải tiếp bước các tên tuổi về ảnh nude của VN, như: Thái Phiên, Trần Huy Hoan, Dương Quốc Định, Dũng Art… để có một thế hệ truyền nhân thật sự xứng đáng”, nghệ sĩ nhiếp ảnh Lê Xuân Thăng chia sẻ.

Theo Lê Thanh Sơn

Báo Thanh Niên