Ngày này năm xưa: Mỹ khai hỏa cuộc chiến Afghanistan

Cách đây 17 năm, Mỹ dẫn đầu liên quân 5 nước phát động cuộc chiến Afghanistan với lý do chế độ Taliban chứa chấp trùm khủng bố Osama bin Laden.

Cuộc chiến bắt đầu vào ngày 7/10/2001 bằng một cuộc không kích của Mỹ, sau khi Tổng thống George W. Bush hạ lệnh triển khai Chiến dịch Hòa bình Bền vững tại Afghanisan vì chính quyền Taliban từ chối giao nộp Osama bin Laden, kẻ chủ mưu vụ tấn công ngày 11/9/2001. Các đồng minh của Mỹ sau đó lần lượt tham chiến.

Tổng thống Mỹ George W. Bush. (Ảnh: AP)

Taliban nhanh chóng sụp đổ trước sự vượt trội về quân sự của Mỹ và Anh. Một chính quyền thân phương Tây được Mỹ và NATO dựng lên ở Afghanistan. Chính phủ lâm thời với 29 thành viên hình thành theo thỏa thuận mà các phe phái đã đạt được ở Bon, Đức, vào tháng 12 cùng năm.

Máy bay B-52 Mỹ thả bom ở Afghanistan. (Ảnh: AP)

Ngày 7/12/2004, Tổng thống Hamid Karzai chính thức lên cầm quyền, dưới sự bảo trợ an ninh của quân đội Mỹ và các đồng minh.

Ông Hamid Karzai ở Kabul, Afghanistan, năm 2001. (Ảnh: AP)

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld khi đó cho biết, nước này đã triển khai 1.500-2.000 lính trên đất Afghanistan. Quân số tăng lên nhanh chóng những năm sau đó, khi Mỹ cố gắng mở rộng quyền kiểm soát của chính quyền Karrzai ra ngoài thủ đô Kabul. Số lính Mỹ tại Afghanistan đạt đỉnh điểm năm 2009, dưới thời Tổng thống Obama với khoảng 100.000 người.

Tổng thống Barack Obama. (Ảnh: AP)

Trong khi đó, Taliban tuy bị hạ bệ nhưng các thành viên còn lại của lực lượng này đã rút vào vùng rừng núi cầm cự, sau đó tập hợp và chiếm lại nhiều khu vực thuộc miền đông và miền nam Afghistan. Từ đây, họ dễ dàng di chuyển qua lại với biên giới Pakistan. Afghanistan rơi vào bất ổn triển miên, với các cuộc tấn công, đọ súng, đột kích... diễn ra thường xuyên.

Các thánh chiến binh hoạt động ở vùng núi Tora Bora, Afganistan, tháng 12/2001. (Ảnh: AP)

Năm 2014, người Mỹ ngưng chiến đấu tại Afghanistan nhưng vẫn duy trì hàng nghìn quân ở đây. Tính đến tháng 5/2017, hơn 13.000 binh sĩ nước ngoài vẫn hiện diện ở Afghanistan mà không có kế hoạch chính thức rút quân.

Lính Mỹ trong một cuộc đọ súng gần Sirkankel, Afghanistan, tháng 3/2002. (Ảnh: AP)

Đến tháng 8/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ phải tiếp tục cuộc chiến tại Afghanistan để tránh những hậu quả "dễ đoán và không thể chấp nhận" từ việc rút khỏi một đất nước quá nhanh sau 16 năm tham chiến, từ đó để lại khoảng trống mà các nhóm khủng bố như tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hoặc al-Qaeda có thể thế chân vào.

Mỹ sa lầy trong cuộc chiến Afghanistan nhiều năm trời với tổn thất vô cùng lớn.

Khi Mỹ hạ bệ Taliban nhanh chóng, không ai có thể ngờ họ phải ở lại Afghanistan lâu đến như vậy và gánh chịu những thiệt hại lớn về mọi mặt. Những ngày đầu phát động chiến tranh, Mỹ và liên quân gần như không hề hấn gì, nhưng càng lún sâu, tổn thất càng lớn.

Theo thống kê, cuộc chiến đến nay đã cướp sinh mạng của hơn 2.400 lính Mỹ và tiêu tốn của nước này khoảng 800 tỷ USD, chưa kể các chi phí hỗ trợ như chăm sóc cựu binh. Anh xếp thứ 2 thiệt hại về người, với khoảng 500 binh sĩ thiệt mạng.

Thanh Hảo