Ngày mai của Guaido
Các sự kiện kịch tính tuần qua ở Venezuela gợi đến bức tranh lý tưởng của nước này được vẽ cách đây không lâu. Đất nước tương lai trong mắt Chủ tịch Quốc hội Juan Guaido thể hiện những gam màu đáng chú ý. Thảm họa siêu lạm phát đòi hỏi phải có cái nhìn thức tỉnh trước các đề xuất không mấy dễ chịu.
Trong số các dấu mốc nổi bật, hai sự kiện có vẻ thể hiện tính bớt cứng nhắc của chính quyền và một sự kiện gây khó thêm cho đất nước. Ngày 7/4, chính phủ thay đổi lập trường khi ngoại trưởng Jorge Arreaza khen Cơ chế Montevideo là “sáng kiến chân thành và chi tiết nhất”. Hai tháng trước, một nhóm nước nêu sáng kiến tái tổ chức bầu cử tổng thống. Hồi đó nó bị nhà lãnh đạo Nicolas Maduro bác bỏ. Nay ông kêu gọi kích hoạt nó. Ngày 10/4, ông còn cho phép nhận hàng viện trợ, chủ yếu từ Mỹ, qua ngả Hội Hồng Thập tự Quốc tế. Vậy mà ngày 12/4, Mỹ áp lệnh trừng phạt mới lên bốn công ty dầu mỏ và chín tàu chở dầu Venezuela.
Nhượng bộ của tổng thống Maduro phần nào phản ánh sự thừa nhận thực trạng đau xót 20 năm qua. Hồi 1998, thời điểm ông Hugo Chavez làm tổng thống, chỉ 14 người Venezuela đăng ký tị nạn ở Mỹ. Năm sau, tháng 9/1999, số đó vọt lên 1.086. Đến tháng 11/2018, ba triệu người của đất nước 32 triệu dân tha hương, theo Cao ủy Tỵ nạn của Liện Hợp Quốc.
Với khát vọng đưa Venezuela trở lại địa vị một trong những quốc gia thịnh vượng nhất Nam Mỹ, Guaido nêu một số ý tưởng gây tranh cãi. Để “cổ vũ tinh thần doanh nhân và cạnh tranh”, ông muốn tái thiết các quy tắc thị trường. Tư nhân được đề xuất tham gia cung ứng dịch vụ công qua đấu thầu và nhà nước chỉ việc giám sát “thực hiện nghiêm túc các hợp đồng” và “duy trì quyền sở hữu tài sản”.
Guaido còn táo bạo nêu khái niệm “dân chủ hóa dầu mỏ” ở xứ sở có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới. Theo đó, mỗi công dân trên 18 tuổi sẽ nhận phúc lợi trực tiếp từ dầu mỏ thông qua một thiết chế gọi là Quỹ Tài sản cho Người Venezuela (AFV) phỏng theo mô hình Quỹ Dầu mỏ được bảo rất thành công ở Na Uy.
V.I.Lenin cảnh báo “Không có sai lầm nào nguy hiểm hơn việc hoạch định sách lược theo ý muốn chủ quan”. Do dị ứng các quy luật thị trường một cách cực đoan, điều tra năm 2016 cho thấy 75% dân số Venezuela sụt ít nhất 8,7 kg vì suy dinh dưỡng; còn tội phạm giết người ở mức 90 vụ trên 100.000 dân trong khi ở Mỹ chỉ 5/100.000. Cầu mong ngày mai của một Venezuela lâm phải siêu lạm phát liên tục kể từ năm 2016, trời sẽ lại sáng.
