Ngành tòa án triển khai nhiều biện pháp đột phá, sáng tạo

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình báo cáo tại phiên họp. Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Sáng 12/1, tại phiên họp thứ 52, Ủy Ban thường vụ Quốc hội đã nghe Báo cáo công tác của các tòa án trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV.

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong nhiệm kỳ, hệ thống Tòa án nhân dân đã hoàn thành nhiệm vụ, đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu quan trọng Quốc hội giao với chất lượng cao.

Các tòa án đã thụ lý 2.433.631 vụ việc, đã giải quyết được 2.375.983 vụ việc, đạt tỉ lệ 97,6% (so với nhiệm kỳ trước, thụ lý tăng 624.551 vụ việc, đã giải quyết tăng 594.573 vụ việc). Chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có nhiều tiến bộ. Tỉ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan hằng năm đều dưới 1,5%, đạt chỉ tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội.

Đặc biệt đã xét xử các vụ án hình sự đạt tỉ lệ 99,5%; đã giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại và lao động đạt tỉ lệ 97,3%, đã xét xử các vụ án hành chính đạt tỉ lệ 89,3%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội.

Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xảy ra trường hợp nào kết án oan người không có tội. Việc giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, vụ án hành chính bảo đảm khách quan, đúng pháp luật.

Việc tổ chức xét xử các vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế được Đảng, Nhà nước và nhân dân đánh giá cao, dư luận đồng tình, ủng hộ. Thực hiện chỉ đạo của Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng Trung ương, các tòa án đã đưa ra xét xử nghiêm 7.463 vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp với 14.540 bị cáo và áp dụng hình phạt tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản của Nhà nước. Đã áp dụng các biện pháp thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản để thu hồi hàng chục nghìn tỷ đồng theo đúng quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về việc thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Tòa án nhân dân Tối cao đã triển khai thành lập hệ thống tòa án 04 cấp, hoạt động dần dần đi vào ổn định, nền nếp và phát huy tác dụng của mô hình tổ chức tòa án mới.

Tổ chức xét xử theo đúng tinh thần cải cách tư pháp với việc thực hiện ngày càng đầy đủ nguyên tắc tranh tụng. Các phiên tòa đã thực hiện nghiêm Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao về việc không hạn chế thời gian tranh tụng, căn cứ vào kết quả tranh tụng để đưa ra phán quyết. Chú trọng đưa ra kiến nghị nhằm khắc phục những thiếu sót của các cơ quan tiến hành tố tụng; kiến nghị liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước, những kẽ hở của cơ chế, chính sách, lỗ hổng trong quản lý vĩ mô để các cơ quan liên quan có biện pháp phòng ngừa, khắc phục hiệu quả. Chính vì vậy, chất lượng xét xử đã không ngừng được nâng lên.

Triển khai mô hình phòng xét xử mới và mô hình phòng xét xử thân thiện phù hợp với xu thế chung của quốc tế. Qua đó đề cao, vai trò của Hội đồng xét xử; bảo đảm cho người tham gia tố tụng thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ; đảm bảo sự bình đẳng của các bên trong vụ án dân sự, hành chính; tôn trọng và bảo vệ quyền con người trong vụ án hình sự; bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên trong vụ án có sự tham gia của họ.

Đồng thời, ngành tòa án đã tích cực tham gia xây dựng thể chế; tăng cường công tác xây dựng, đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật và phát triển án lệ. Trong đó, đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng hơn 60 dự án luật, pháp lệnh đặc biệt là xây dựng, hoàn thiện và trình Quốc hội thông qua dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án.

Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao đã ban hành 24 nghị quyết như: Các Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính; Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao ban hành 05 thông tư về phòng xử án, về quy chế tổ chức phiên tòa, về thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên. Ngoài ra, Tòa án nhân dân Tối cao đã phối hợp xây dựng, ban hành 19 thông tư liên tịch. Ban hành 05 tập giải đáp và 03 công văn thông báo kết quả giải đáp trực tuyến về nghiệp vụ.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Bên cạnh những kết quả đạt được, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cũng nêu lên hạn chế, khó khăn như: việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm có năm vẫn chưa đạt chỉ tiêu theo yêu cầu của Quốc hội do số lượng đơn phải giải quyết rất lớn. Việc giải quyết các vụ án hành chính còn một số hạn chế. Số lượng công việc ngày càng tăng trong khi đó số lượng biên chế hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đã tạo ra áp lực rất lớn cho các tòa án. Trụ sở của nhiều Tòa án cấp huyện do đã được xây dựng từ lâu đã quá chật hẹp, không đủ đáp ứng yêu cầu của pháp luật về phòng xét xử và yêu cầu cải cách tư pháp.

Về nhiệm vụ thời gian tới, ngành tòa án xác định các trọng tâm lớn để tập trung triển khai thực hiện là: Quán triệt và thực hiện nghiêm Nghị quyết Đại hội XIII và các nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp. Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc. Tăng cường xây dựng thể chế và bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ tòa án tinh gọn, liêm chính; đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng. Đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng; kết hợp chặt chẽ công tác xây dựng Đảng với xây dựng tòa án trong sạch, vững mạnh; thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm của cán bộ, công chức trong thực thi công vụ.

Tiếp tục ứng dụng công nghệ thông tin; cải cách thủ tục hành chính-tư pháp; xây dựng Tòa án điện tử.

Tăng cường, chủ động mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế. Tích cực tìm kiếm nguồn hỗ trợ nước ngoài cho các hoạt động của tòa án. Làm tốt công tác tương trợ tư pháp. Nghiên cứu, đề xuất phương án đào tạo cán bộ phục vụ hội nhập quốc tế.

Nguyễn Hoàng