Ngân hàng thành 'con tin' của doanh nghiệp: Có dễ dãi hơn?

Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tăng trưởng tín dụng đến 16/6 mới chỉ đạt 2,13%, chưa bằng một nửa so với cùng kỳ năm trước. Riêng nhóm Big4 - 4 ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước, chỉ có Vietcombank tăng trưởng dương (tăng 3% đến thời điểm này).

Theo các chuyên gia, tăng trưởng tín dụng chậm là điều phải chấp nhận trong bối cảnh hiện nay khi dịch bệnh Covid-19 khiến cầu vốn khách hàng khó tăng, sức hấp thụ vốn của nền kinh tế giảm. Dù Việt Nam kiểm soát dịch rất tốt, nhưng dịch bệnh ở nước ngoài vẫn tác động tới các doanh nghiệp trong nước, nhiều doanh nghiệp chưa biết vay vốn để làm gì.

Chuyên gia kinh tế Bùi Ngọc Sơn, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính trị thế giới trong một lần trao đổi với Đất Việt bày tỏ lo ngại, khi ngân hàng khó tìm được khách vay, nguy cơ cho vay dễ dãi, đổ tín dụng vào những lĩnh vực rủi ro rất dễ xảy ra.

"Tín dụng đã bơm ra dễ dãi thì người ta cũng sẽ đầu tư dễ dãi. Đặc biệt, người vay sẽ tìm cách đầu tư vào những lĩnh vực rủi ro, thậm chí cố tình tạo ra các nhu cầu giả tạo để tạo ra thị trường đầu cơ hòng kiếm lời, khi ấy rất nguy hiểm", ông Sơn cảnh báo.

Chia sẻ với lo ngại trên, chuyên gia kinh tế - PGS.TS Nguyễn Đức Thành cho rằng, khi không tìm được khách hàng để cho vay, ngân hàng sẽ theo quyết định của họ để kinh doanh, nhưng cũng không vì thế mà đổ tín dụng vào những lĩnh vực quá rủi ro.

Tuy nhiên, ông cũng ghi nhận thực tế trong bối cảnh khó khăn hiện nay, nhiều doanh nghiệp lớn không có khả năng trả nợ ngân hàng hoặc không có ý định trả ngay do khó khăn về nguồn tiền khiến ngân hàng trở thành "con tin" hay "con nợ" của họ, từ đó có thể tạo áp lực, ép ngân hàng phải ưu ái doanh nghiệp hơn, như hạ lãi suất cho vay hay cơ cấu lại thời gian trả nợ.

"Trước tình hình đó, ngân hàng phải tự xử lý, không cần đến sự can thiệp của Nhà nước", PGS.TS Nguyễn Đức Thành nói.

Có tình trạng nhiều doanh nghiệp đã phát sinh nợ quá hạn vì kinh doanh thua lỗ không đủ điều kiện để các tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ nhưng vẫn liên tục kiến nghị, tạo áp lực cho các tổ chức tín dụng.

Thể hiện một quan điểm khác, TS Nguyễn Thạc Hoát, Trưởng khoa Tài chính Đầu tư, Học viện Chính sách và Phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, nếu cho vay dễ dãi thì tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại đã không thấp như hiện nay.

"Nếu Ngân hàng Nhà nước không nới lỏng điều kiện cho vay thì không ngân hàng thương mại nào dám tự nới lỏng vì như vậy là phạm luật. Điều kiện cấp tín dụng, trong đó có điều kiện cho vay, được quy định bởi pháp luật và Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại phải tuân thủ, không thể vì tăng trưởng tín dụng thấp mà hạ chuẩn vay, thậm chí còn phải kiểm soát chặt chất lượng tín dụng để hạn chế nợ xấu", TS Nguyễn Thạc Hoát nhận xét.

Với thực tế hiện nay, các chuyên gia đều cho rằng, khó có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14% như đã đề ra. Theo PGS.TS Nguyễn Đức Thành, Ngân hàng Nhà nước có thể phải điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng tín dụng.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Thạc Hoát cho biết, mục tiêu tăng trưởng tín dụng không phải là mục tiêu pháp lệnh và không bắt buộc, nó chỉ là mục tiêu điều hành của chính sách tiền tệ, được đưa ra trong môi trường bình thường - không có thiên tai, địch họa, dịch bệnh...

"Còn trong tình hình dịch bệnh hiện nay không bắt buộc phải tăng trưởng như vậy. Tuy nhiên, dù tăng trưởng tín dụng bao nhiêu % thì bất kỳ ngân hàng thương mại nào cũng không được nới lỏng điều kiện cấp tín dụng. Doanh nghiệp phải có dự án hiệu quả, có tài sản đảm bảo, có phương án vay vốn, trả nợ chắc chắn... thì ngân hàng mới cho vay được, đó là nguyên tắc", TS Nguyễn Thạc Hoát nhấn mạnh.

Trước đó, nói về những khó khăn đang phải đối mặt, báo cáo của Ngân hàng Nhà nước gửi lên Thủ tướng cho biết, trong bối cảnh doanh nghiệp khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh thì ngân hàng cũng chịu hậu quả nặng nề khi doanh nghiệp không trả được nợ, dẫn đến tỷ lệ nợ xấu gia tăng, ảnh hưởng đến an toàn hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng.

Nhiều doanh nghiệp đã phát sinh nợ quá hạn vì kinh doanh thua lỗ xuất phát từ các nguyên nhân chủ quan trước khi dịch bệnh xảy ra, không đủ điều kiện để ctinstoor chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ theo Thông tư 1/2020/NHNN-TT nhưng vẫn liên tục kiến nghị đến ngành ngân hàng, tạo áp lực cho hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Mặc dù các tổ chức tín dụng đã triển khai nhiều chương trình, sản phẩm tín dụng với lãi suất ưu đãi, nhưng do nhu cầu tín dụng của khách hàng sụt giảm nên tín dụng những tháng đầu năm 2020 có tốc độ tăng thấp hơn so với các năm trước.

Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thực sự linh hoạt trong bối cảnh “bình thường mới”, chưa có phương án chuyển đổi hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả nên khó khăn cho các tổ chức tín dụng trong việc thẩm định, quyết định cho vay mới.

Tại cuộc họp báo thông tin về kết quả hoạt động ngân hàng 6 tháng đầu năm, định hướng những tháng cuối năm 2020 tổ chức đầu tháng 6/2020, bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, chỉ tiêu tín dụng 14% được cơ quan này xây dựng trên cơ sở đánh giá các điều kiện kinh tế cuối năm 2019, khi chưa có dịch bệnh.

Tuy nhiên, chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng chỉ là một chỉ tiêu trung gian, là chỉ tiêu định hướng. Đến thời điểm này, Ngân hàng Nhà nước nhận thấy tăng trưởng tín dụng rất thấp do tác động của dịch bệnh, các doanh nghiệp vẫn đang giải quyết những khoản nợ đến hạn chưa trả được, xin giãn hoãn, chưa có nhu cầu vay mới.

Do vậy, một số tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng rất thấp, thậm chí âm, một số đề xuất điều chỉnh. "Chúng tôi đã giao các Vụ liên quan xem xét, phân tích, để nếu cần thiết sẽ điều chỉnh. Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục định hướng trọng tâm nguồn vốn vào lĩnh vực kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên”, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay.

Thành Luân