Ngân hàng siết tín dụng ngoại tệ: Biện pháp mạnh chống đô la hóa

Khách hàng giao dịch ngoại tệ tại chi nhánh HDBank Hà Nội. Ảnh: Trần Việt

Tiến tới chuyển sang mua – bán USD

Từ ngày 1/10, các ngân hàng thương mại (NHTM) sẽ chính thức chấm dứt việc cho vay ngoại tệ đối với các DN có nhu cầu vay trung dài hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ. Trước đó, các khoản vay ngoại tệ ngắn hạn với nhu cầu và điều kiện tương tự cũng đã chấm dứt kể từ 31/3/2019. Theo NHNN, các quy định trên nhằm thực hiện lộ trình kiểm soát cho vay ngoại tệ theo hướng thu hẹp các nhu cầu vay vốn, chuyển dần quan hệ huy động vốn và cho vay ngoại tệ sang quan hệ mua bán ngoại tệ. Với lộ trình trên, nhà điều hành hướng đến việc giảm dần tỷ lệ tín dụng ngoại tệ trên tổng dư nợ tín dụng, tiến tới ngừng cho vay ngoại tệ để chậm nhất đến năm 2030 cơ bản khắc phục tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế.

Động thái siết tín dụng ngoại tệ sẽ khiến giá USD ổn định, DN và thị trường không còn tình trạng găm giữ, đầu cơ ngoại tệ từ đó giảm rủi ro liên quan đến tỷ giá. Tuy vậy, việc siết tín dụng ngoại tệ như trên chắc chắn sẽ có tác động nhất định đến hoạt động của các DN. Vì thế, về lâu dài, việc này đòi hỏi cần có thị trường mua bán ngoại tệ dễ dàng hơn, thanh khoản tốt hơn, để mỗi khi cần ngoại tệ, DN sẽ thực hiện quan hệ mua bán hơn là quan hệ vay mượn ngoại tệ.
TS Cấn Văn Lực

Trên thực tế, giai đoạn trước, dù áp lãi suất USD bằng 0% nhưng huy động vốn bằng ngoại tệ của các ngân hàng vẫn tăng; các ngân hàng vẫn cho vay ngoại tệ do lãi suất vay bằng ngoại tệ chỉ bằng 1/2 so với lãi suất cho vay VND. Thông thường, các DN nhập khẩu không chủ động được nguồn thu ngoại tệ, nên đến khi đáo hạn, tỷ giá tăng cao sẽ phải mua USD của ngân hàng với giá cao để trả các khoản vay đó. Về vĩ mô, trong bối cảnh huy động USD thấp, việc tăng trưởng tín dụng ngoại tệ mạnh có thể ảnh hưởng đến tỷ giá trong những tháng cuối năm nay, từ đó tạo thêm áp lực lên tỷ giá trong nước.

Theo phân tích của các chuyên gia tài chính, việc NHNN thu hẹp dần các nhu cầu vay ngoại tệ là cần thiết, chuyển dần quan hệ vay mượn ngoại tệ sang quan hệ mua – bán, tiến đến chấm dứt cho vay ngoại tệ về cơ bản sẽ khiến giảm thiểu tối đa tình trạng méo mó ở thị trường ngoại hối khi hàng loạt các hiệp định tự do thương mại được thực thi trong giai đoạn hiện nay. Các NHTM cho rằng, DN khi có nhu cầu thanh toán bằng ngoại tệ hoàn toàn có thể vay bằng tiền đồng và sau đó mua ngoại tệ để thanh toán. Các ngân hàng cũng có thể tư vấn các giải pháp tài chính giúp DN thực hiện điều này một cách hiệu quả về chi phí.

Tiền gửi ngoại tệ giảm dần, tỷ giá ổn định

Trong 6 tháng đầu năm, dư nợ tín dụng bằng VND chiếm tỷ trọng rất lớn với khoảng trên 90% tổng dư nợ. Các NHTM cho rằng tốc độ cho vay bằng VND có thể sẽ tăng lên nhiều hơn từ quý IV/2019 sau khi quy định không cho vay ngoại tệ đối với các nhà nhập khẩu hàng hóa nước ngoài về phân phối trong nước có hiệu lực.

Việc thu hẹp dần tín dụng ngoại tệ, chuyển từ quan hệ vay mượn sang mua bán đã khiến các nhu cầu huy động ngoại tệ của các ngân hàng giảm mạnh. Tại Vietcombank, tỷ trọng tiền gửi ngoại tệ trong tổng tiền gửi khách hàng của ngân hàng giảm nhanh từ mức 17,9% tại thời điểm cuối năm 2018 về còn 15,6% vào cuối quý II/2019 vừa qua. Tỷ trọng tiền gửi ngoại tệ trong tổng tiền gửi của khách hàng tại VietinBank cũng giảm từ 6,8% xuống còn 6,4%. Tại BIDV giảm từ 5,1% xuống còn 4,5%... Diễn biến trên cũng cho thấy, dòng tiền tiết kiệm của người dân đang có xu hướng dịch chuyển sang tiền đồng, bên cạnh việc lãi suất huy động VND tăng cao, duy trì một khoảng cách chênh lệch khá lớn so với lãi suất huy động USD.

Theo Công ty Chứng khoán MBS, trong năm nay mức chênh lệch lãi suất tiền gửi USD và VND vẫn hấp dẫn. Do đó, người dân sẽ bán USD để nắm giữ tiền đồng. Với dự báo tỷ giá VND/USD chỉ tăng khoảng 1,5 - 2% trong cả năm 2019, MBS nhận định: Áp lực cân đối chi phí lãi vay và chênh lệch tỷ giá đối với các DN xuất nhập khẩu sẽ không quá lớn. Ở một số lĩnh vực ngành nghề ưu tiên như: Dệt may, thủy hải sản, lúa gạo… nhiều DN sẽ chuyển qua vay VND thay thế ngoại tệ vì lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đang ở mức khá thấp 6,5 - 9%/năm.

Tính đến hết tháng 8, tỷ giá USD/VND gần như không thay đổi so với giai đoạn đầu năm. Trong khu vực ASEAN, VND và THB (Bạt Thái) là 2 đồng tiền duy nhất đứng yên không tăng giá so với USD trong bối cảnh Nhân dân tệ giảm liên tục tăng và chạm gần ngưỡng 7,2. "Đây là hiện tượng rất hiếm khi xảy ra đối với VND do quan hệ thương mại theo hướng nhập siêu rất lớn với Trung Quốc" - Đại diện Công ty Chứng khoán VDSC nhận định.
Lãi suất huy động USD được giảm về còn 0% và tỷ giá được duy trì ổn định cũng làm giảm nhu cầu nắm giữ ngoại tệ của người dân, DN. Tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế giảm mạnh sẽ hỗ trợ tích cực cho việc điều hành tỷ giá của NHNN.

USD tăng, vàng giảm trước thềm họp của FED

Sáng 17/9, tỷ giá VND/USD tại các ngân hàng tăng từ 10 - 20 đồng/USD. Vietcombank đứng ở mức 23.150 - 23.300 VND/USD, tăng 15 đồng. Tương tự, BIDV đã nâng giá mua USD lên 23.180 VND/USD và bán ra với giá 23.300 VND/USD. Trên thị trường, giá bán cao nhất lên tới 23.300 đồng/USD. Sau quyết định giảm lãi suất của NHNN được thông báo ngày 13/7 đến nay, tỷ giá trong nước có xu hướng tăng nhẹ, song nhìn chung vẫn ổn định. Tỷ giá trung tâm do NHNN công bố đứng ở mức 23.135 VND/USD, tăng 5 đồng so với phiên trước.

Giá vàng trong nước quay đầu giảm, mất từ 100.000 - 130.000 đồng/lượng, niêm yết tại mức 41,50 - 41,87 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra).

Trên thị trường thế giới, tỷ giá ngoại tệ và giá vàng biến động khá mạnh trong những ngày qua, chỉ số US Dollar Index (DXY) mở cửa đứng ở mức 98,62 điểm. Hiện giới đầu tư còn đang đón chờ thông tin từ cuộc họp chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) trong ngày 17 - 18/9 về khả năng tiếp tục cắt giảm lãi suất.

Trâm Anh