Ngân hàng cơ cấu lại nguồn vốn để lên Basel II

MSB là một trong 10 ngân hàng trong nước được chấp thuận đáp ứng chuẩn Basel II

Không thể không tăng vốn

Theo lộ trình của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), kể từ năm 2020, tất cả ngân hàng thương mại đều phải áp dụng Basel II. Đến nay, 17 ngân hàng thương mại đã đăng ký áp dụng Thông tư 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trước thời hạn, trong đó có 10 ngân hàng thương mại là: Vietcombank, VIB, OCB, VPBank, MB, ACB, TPBank, Techcombank, MSB, HDBank và 1 ngân hàng ngoại là Shinhan Bank đã được NHNN chấp thuận cho áp dụng Basel II trước thời hạn.

Theo tiêu chuẩn Basel II, các ngân hàng phải thực hiện được 3 trụ cột chính là hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) ở mức 8%, giám sát của cơ quan quản lý và công bố thông tin trong quản trị ngân hàng. Vì thế, đây được xem là khó khăn, thách thức rất lớn của ngành ngân hàng. Ông Peter Verhoeven, Giám đốc điều hành công ty tư vấn tài chính 6 Sigma cho biết, các ngân hàng trên thế giới đều gặp phải thách thức này, nên cần đến sự cam kết của ban lãnh đạo để định hướng đến các bộ phận, phòng ban của ngân hàng.

Các chuyên gia tính toán, việc triển khai theo chuẩn mức vốn của Basel II đòi hỏi nguồn tài chính rất lớn, khoảng từ 10-15 triệu USD. Đây là thách thức rất lớn bởi nhiều ngân hàng của Việt Nam có quy mô nhỏ. Do vậy, các ngân hàng phải nỗ lực tăng vốn tự có như phát hành chứng chỉ tiền gửi kỳ hạn dài để tăng vốn cấp 2, không chia cổ tức để bổ sung vốn tự có, tăng vốn điều lệ theo hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu, hay phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu… Tiêu biểu như Techcombank, dù đến cuối năm 2018, tổng tài sản của toàn ngân hàng đạt hơn 320.900 tỷ đồng, tăng 19,2%, nhưng trong mùa ĐHCĐ vừa qua, ngân hàng này tiếp tục lần thứ 8 không chia cổ tức để bổ sung vốn chủ sở hữu.

Thực tế là việc tăng vốn rất quan trọng để lên chuẩn Basel II. Như BIDV, ngân hàng này cũng được lựa chọn là một trong số những ngân hàng thực hiện thí điểm Basel II. Nhưng trong khi các “bạn đồng trang lứa” đã lên chuẩn thì ngân hàng này vẫn chưa được chấp thuận do chưa đáp ứng tiêu chuẩn về vốn. Vì thế, BIDV đã phải đẩy mạnh bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài là KEB Hana Bank với giá 882 triệu USD và dự kiến trong quý III sẽ hoàn tất quá trình tăng vốn để có thể áp dụng Basel II ngay trong năm nay.

Sẽ kiểm soát tăng vốn ảo

Đứng trước áp lực tăng vốn, không ít ngân hàng đã phải tìm đủ mọi cách để tăng vốn, như mua chéo trái phiếu hoặc cơ cấu lại danh mục tài sản hiện có. Việc cơ cấu lại này được thực hiện bằng cách thay vì cho vay các danh mục rủi ro cao như bất động sản, các nhà băng định hướng xuống các danh mục rủi ro thấp, sử dụng hiệu quả biện pháp giảm thiểu rủi ro như quản lý tài sản bảo đảm. Vì thế, một số ngân hàng có thể không có động thái tăng vốn, nhưng cơ cấu lại danh mục tài sản, quản lý tài sản đảm bảo thì được ghi nhận giảm thiểu rủi ro, giảm nhu cầu về vốn với danh mục tài sản đó. Cách làm này có lợi đối với các ngân hàng quy mô nhỏ bởi sẽ dễ dàng thay đổi danh mục đầu tư.

Bên cạnh đó, với việc mua chéo trái phiếu giữa các tổ chức tín dụng, nhiều ý kiến lo ngại sẽ gây ra tình trạng sở hữu chéo. Theo bà Trần Thị Thu Hằng, đại diện Cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng của NHNN, NHNN đã có nhiều giải pháp xử lý tình trạng sở hữu chéo trái phiếu hoặc tăng vốn ảo trong hệ thống ngân hàng. Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 36/2014/TT-NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã đưa ra nhiều biện pháp siết chặt hơn, như việc góp vốn vào tổ chức tín dụng khác sẽ bị khống chế chỉ được 5% và không quá 2 tổ chức tín dụng, hoặc việc ngân hàng nắm vốn hoặc trái phiếu của các tổ chức tín dụng khác nhằm tăng vốn cấp 2 cũng bị trừ thẳng vào vốn.

Trước bối cảnh không ít ngân hàng khó hoàn thành theo tiêu chuẩn Basel II, các chuyên gia cho rằng, cơ quan quản lý cần đẩy nhanh tốc độ phê duyệt nhà đầu tư chiến lược nước ngoài. Chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực đánh giá gọi vốn đầu tư nước ngoài đang được xem là con đường ngắn nhất và mang lại giá trị cao. Ngoài ra, với các ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt, đại diện NHNN cho biết sẽ cho phép các ngân hàng này có thêm thời gian để nâng chuẩn, nhưng sẽ phải chịu những điều khoản chặt chẽ, yêu cầu quy định về hệ số rủi ro cao hơn.

Hương Dịu