Ngăn chặn xu hướng trẻ hóa tội phạm

Từ một số vụ điển hình...

Theo Công an thành phố Hà Nội, tình hình tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên trên địa bàn Thành phố tiếp tục tiềm ẩn diễn biến phức tạp. Các hình thức phạm tội ngày càng đa dạng hơn, manh động, liều lĩnh và gây nguy hiểm cho xã hội.

Điển hình như ngày 29/5, Công an Thành phố đã bắt giữ khẩn cấp ổ nhóm thanh, thiếu niên đều thuộc thế hệ 10X, dùng vỏ chai bia tấn công, cướp xe máy lúc rạng sáng. Lực lượng công an đã bắt giữ 7/8 đối tượng trong vụ án gồm nhiều thanh - thiếu niên có tuổi đời còn rất trẻ (sinh năm 2004 - 2009).

Nhóm thanh, thiếu niên đều thuộc thế hệ 10X, dùng vỏ chai bia tấn công, cướp xe máy lúc rạng sáng.

Trước đó, ngày 11/5, chị N.H (sinh năm 1986, trú tại quận Hoàng Mai) đến trụ sở Công an phường Hoàng Văn Thụ, trình báo về việc bị 2 đối tượng đi xe máy áp sát, đạp ngã, rồi dùng vỏ chai bia tấn công gây thương tích nhiều chỗ trên cơ thể. Tài sản bị cướp gồm túi xách bên trong có chiếc điện thoại iPhone 13 Pro Max, 8 triệu đồng cùng một số giấy tờ tùy thân.

Ngay sau khi tiếp nhận tin báo, xác định tính chất nghiêm trọng của vụ việc và các đối tượng gây án cực kỳ manh động, cơ quan Công an khẩn trương vào cuộc điều tra. Sau 10 ngày rà soát, Công an quận Hoàng Mai phối hợp cùng Đội 8, Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) đã xác định các đối tượng gây án là Nguyễn Xuân Cường và Nguyễn Hoàng Linh (cùng sinh năm 2006, trú tại quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội).

Hành vi gây án manh động, có tính toán để tránh bị phát hiện, bắt giữ, song tại cơ quan điều tra, các đối tượng đã thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội. Điều tra viên Công an quận Hoàng Mai nhìn nhận về biểu hiện tâm lý của 2 thiếu niên này, chúng không thể chối cãi trước những tài liệu, chứng cứ mà lực lượng Công an đưa ra đồng thời còn quá trẻ để ý thức được cái giá sẽ phải trả cho hành vi phạm tội nghiêm trọng.

... Đến phải nghiêm khắc nhìn nhận trách nhiệm

Theo cơ quan điều tra - Công an quận Hoàng Mai, những đêm thức trắng để cày game online bạo lực đã “rèn” cho 2 thiếu niên trong vụ cướp táo tợn này sự lì lợm và cả những tính toán, đối phó với lực lượng chức năng. Thế nên, chúng không ra tay ở địa bàn gần nhà để tránh bị nhận diện. Hiện trường cả 2 vụ cướp liên quan đến 2 đối tượng này đều xảy ra cách nơi ở của chúng cả chục cây số và đều diễn ra trong đêm tối.

Theo Luật sư Ngọc Anh - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội: Mặc dù lực lượng chức năng đã xử lý nghiêm số đối tượng phạm tội để phòng ngừa, răn đe chung, nhưng số trẻ vị thành niên phạm tội vẫn còn diễn biến phức tạp. Mặt khác, chính sách của Nhà nước đối với người chưa thành niên phạm tội chủ yếu là nhằm giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm.

Theo Điều 91 (BLHS 2015) quy định: “Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội. Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội đối với hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm”

Bên cạnh đó, cả 2 đều đã bỏ học. Phần vì hoàn cảnh gia đình, phần nữa do bố mẹ quá nuông chiều, thiếu sự quản lý.

Việc rời nhà sau 21h, rồi chơi game đến 3 - 4h sáng đối với 2 thiếu niên này là hết sức bình thường và rất ít khi bị người thân nhắc nhở. Tiền ở đâu để chúng chơi game?

“Con thích chơi điện tử, mẹ cho tiền chơi điện tử. Con muốn xe máy, mẹ cho con xe máy. Vậy mà con lại trốn bố mẹ đi cướp của người ta. Con có còn biết thương bố, thương mẹ không…?”, những giọt nước mắt và lời trách cứ của người mẹ trẻ tại trụ sở Công an quận Hoàng Mai, khiến nhiều người chứng kiến thay vì đồng cảm lại tràn trở về nguyên nhân vì sao đứa trẻ mới 16 tuổi đã phạm tội nghiêm trọng.

Theo các chuyên gia tâm lý, một trong những nguyên nhân dẫn đến xu hướng trẻ hóa tội phạm hiện nay là thiếu sự quan tâm, buông lỏng quản lý, giáo dục của gia đình. Ngày nay, nhiều bậc cha mẹ bận rộn với công việc không có thời gian dành cho con cái, không quản lý chặt chẽ việc học tập, sinh hoạt của con nên có những trường hợp con đi chơi qua đêm, nghiện hút hoặc có hành vi vi phạm pháp luật nhưng cha mẹ không hề hay biết.

Chỉ đến khi nhận được thông báo của cơ quan Công an thì gia đình mới hay con mình đã phạm tội. Bên cạnh đó, một số thanh, thiếu niên có hoàn cảnh gia đình đặc biệt dẫn đến tổn thương về tâm lý do tự ti, mặc cảm; thiếu thốn tình cảm, thiếu điều kiện học tập, vui chơi; thiếu quản lý, giáo dục dẫn đến mất phương hướng khi hành động. Từ đó họ thường dễ bị bạn bè lôi kéo tham gia vào những hành vi tiêu cực.

Trung tá Lê Minh Hải - Đội trưởng Đội điều tra trọng án Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội), cho rằng, để phòng ngừa tình trạng gia tăng trẻ vị thành niên phạm tội, cần đẩy mạnh giáo dục gia đình. Bởi lẽ, gia đình có ảnh hưởng rất lớn trong việc hình thành nhân cách mỗi cá nhân. Các bậc cha mẹ phải gần gũi, quan tâm chăm sóc, chia sẻ những tâm tư tình cảm của các em, uốn nắn kịp thời những suy nghĩ và hành vi lệch lạc của con trẻ. Một môi trường tốt, thân thiện được hình thành trong gia đình sẽ giúp hạn chế được việc hình thành những hành vi xấu và nhận thức xấu…

Xu hướng trẻ hóa tội phạm không chỉ trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống của bản thân đối tượng phạm tội và gia đình họ, mà còn để lại những hệ lụy lớn đối với đời sống xã hội, đe dọa tình hình an ninh trật tự tại địa phương. Ngăn chặn xu hướng trẻ hóa tội phạm sẽ vừa góp phần lành mạnh hóa đời sống xã hội, vừa là cơ sở để bồi dưỡng, xây dựng thế hệ trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước./.

Minh Phương