Nga trao đổi tù nhân với Mỹ, đổi lấy cựu tay buôn vũ khí khét tiếng

Griner, người bị kết tội tàng trữ trái phép ma túy, đã được trả tự do về Mỹ. Ảnh Reuters.

Bộ Ngoại giao Nga trong một tuyên bố cho biết đã trả tự do cho Brittney Griner để lấy Viktor Bout, một cựu tay buôn vũ khí người Nga bị bỏ tù tại Mỹ. Theo các hãng thông tấn Nga, cuộc trao đổi diễn ra tại sân bay Abu Dhabi ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất ngày 8/12.

Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết Griner, vận động viên từng hai lần giành huy chương vàng Olympic, “đang trên đường về nhà”. “Cô ấy vẫn an toàn và trên máy bay”.

Griner, 32 tuổi, ngôi sao của đội Phoenix Mercury thuộc Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia Nữ (WNBA), bị bắt vào ngày 17/2 tại một sân bay ở Moscow khi bị phát hiện mang theo các hộp chứa dầu cần sa, vốn bị cấm ở Nga.

Trong suốt thời gian bị Nga giam giữ, người thân, đồng đội và những người ủng hộ Griner đã kêu gọi chính phủ Mỹ “có động thái” giúp trả tự do cho người này. Cô bị kết án 9 năm tù giam vào ngày 4/8 với tội danh tàng trữ và buôn lậu ma túy. Dù nhận tội nhưng Griner cho biết cô vô tình phạm tội chứ không hề cố tình. Các luật sư của Griner cho biết bản án này là quá mức, không tương ứng với mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

Viktor Bout bị bắt năm 2008 sau một chiến dịch quy mô của Mỹ. Ảnh Reuters.

Viktor Bout được mệnh danh là “kẻ buôn bán cái chết” và “kẻ lách mọi lệnh trừng phạt” vì khả năng né tránh tất cả các lệnh cấm buôn bán vũ khí, Bout, 55 tuổi, là một trong những kẻ bị truy nã gắt gao nhất thế giới trước khi bị bắt vào năm 2008 với nhiều cáo buộc liên quan đến buôn bán vũ khí.

Trong suốt gần hai thập kỷ, Bout là tay buôn vũ khí khét tiếng nhất thế giới, cung cấp vũ khí cho các quốc gia bất ổn, các nhóm nổi dậy và các “lãnh chúa tội phạm” ở châu Phi, châu Á và Nam Mỹ.

Độ “nổi tiếng” của trùm buôn vũ khí lớn đến mức cuộc đời của Bout giúp truyền cảm hứng cho một bộ phim Hollywood có tên Lord of War năm 2005, với sự tham gia của Nicolas Cage trong vai Yuri Orlov, một tay buôn vũ khí dựa trên Bout.

Mặc dù vậy, lai lịch thực sự của Bout vẫn còn là bí ẩn. Nhiều hồ sơ về tiểu sử của Bout đều cho rằng người này sinh năm 1967 tại Dushanbe, khi đó là thủ đô của Tajikistan thuộc Liên Xô, gần biên giới với Afghanistan.

Là một người có năng khiếu ngôn ngữ, Bout sử dụng thành thạo các thứ tiếng Anh, Pháp, Bồ Đào Nha, Arab và Ba Tư, trợ giúp đắc lực để xây dựng đế chế buôn bán vũ khí. Thậm chí, Bout được cho là từng tham gia câu lạc bộ Quốc tế ngữ Dushanbe khi còn nhỏ và thành thạo luôn ngôn ngữ này.

Bout được cho là từng làm việc trong quân đội Liên Xô với vai trò phiên dịch viên. Một trong những nước mà “trung úy” Bout từng đến làm việc là Angola, sau này trở thành một trong những thị trường buôn vũ khí hàng đầu của hắn.

Năm 2008, một chiến dịch quy mô của Cục Quản lý Thực thi Ma túy Mỹ phát hiện Bout ở một khách sạn sang trọng ở Bangkok và tiến hành bắt giữ. Trong chiến dịch, các đặc vụ Mỹ đã đóng giả làm đại diện của lực lượng du kích FARC của Colombia giao dịch và thuyết phục Bout đã “chốt kèo” 100 tên lửa đất đối không để những người này sử dụng tiêu diệt quân đội Mỹ.

Hơn hai năm tranh cãi ngoại giao kể từ vụ bắt giữ, Nga liên tục khẳng định rằng Bout vô tội và việc người này bị buộc tội có động cơ chính trị. Bout bị dẫn độ sang Mỹ và đối mặt với một loạt cáo buộc, bao gồm âm mưu hỗ trợ khủng bố, âm mưu giết người Mỹ và rửa tiền năm 2010.

Duy Tiến (TH)