Nga – Thổ liên tục đối mặt: Phủ mờ sức mạnh quân đội tại Trung Đông

Chuyến thăm này diễn ra trong bối cảnh các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng khởi động một chiến dịch quân sự lớn chống lại lực lượng dân quân người Kurd YPG Syria.

"Chúng tôi sẽ không tìm kiếm lời khuyên về cách đối phó với một nhóm khủng bố từ bất kỳ ai – những người đã có hoạt động chống lại công dân của chúng tôi trong hơn 30 năm, hoặc xin phép để chống khủng bố;", ông Er Eranan viết trên tờ Kommersant của Nga tuần trước.

Lộ trình Nga – Thổ tại Syria

Ankara coi YPG và tổ chức chính trị của họ PYD là các tổ chức khủng bố có liên quan đến cuộc nổi dậy bên trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ.

Ankara và Moscow ủng hộ 2 bên có lập trường đối lập nhau trong cuộc nội chiến ở Syria – một sự khác biệt dẫn đến việc máy bay phản lực của Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay ném bom Nga năm 2015. Sau những sóng gió của sự cố này, hai Tổng thống lúc này đang tăng cường hợp tác trong nỗ lực chấm dứt xung đột.

Hai nhà lãnh đạo Nga - Thổ đã gặp nhau nhiều lần trong năm qua. (Nguồn: Reuters)

Hai ông Erdogan và ông Putin đã tổ chức bảy cuộc gặp một đối một vào năm 2018 và 18 cuộc điện đàm để thảo luận về mối quan hệ song phương, đặc biệt là về Syria.

Theo VOA, ông Putin đã bật đèn xanh cho hai hoạt động quân sự trước đây của Thổ Nhĩ Kỳ chống lại YPG- điều dẫn đến một khu vực rộng lớn của Syria hiện nằm dưới sự kiểm soát của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, một phái đoàn cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ đến thăm Moscow vào tháng 12/2018 được cho là đã không nhận được sự ủng hộ cho hoạt động theo kế hoạch mới nhất nhắm vào YPG ở phía đông bắc Syria.

Giáo sư quan hệ quốc tế Mevlut Cavusoglu thuộc Đại học Kỹ thuật Trung Đông của Ankara dự đoán rằng ông Erdogan sẽ tìm cách thay đổi lập trường của ông Putin.

"Nga là nhân tố quan trọng ở Syria", ông nói. "Thổ Nhĩ Kỳ, cùng với Nga, đang cố gắng có mặt ở Syria.

Cavusoglu cho biết thêm, vấn đề đối với Ankara là người Kurd cũng sẽ được người Nga ủng hộ. Người Nga cuối cùng sẽ đặt tiền của họ cho người Kurd và người Syria, chứ không phải cho Thổ Nhĩ Kỳ, bởi vì Thổ Nhĩ Kỳ đã từng phản bội người Nga bằng cách bắn hạ máy bay chiến đấu của họ, và người Nga không quên điều này".

Cựu nhà ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Aydin Selcen cho rằng, ông Putin đang sử dụng các mối đe dọa quân sự từ Thổ Nhĩ Kỳ chống lại YPG như một biện pháp buộc lực lượng dân quân thực hiện thỏa thuận với Damascus.

"Ông Putin sẽ chờ đợi, trái ngược với những gì đã xảy ra đối với các hoạt động quân sự trước đây của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria", Selcen nói:" Nếu PYD đạt được thỏa thuận với Damascus trên nền tảng đề nghị của Nga, và đổi lại, Moscow có thể đảm bảo thỏa thuận đó, thì Nga sẽ quan tâm đến việc ngăn cản Ankara tiếp tục hành động [quân sự] đơn phương".

Chung cuộc Mỹ - Thổ?

Đòn bẩy của Moscow đối với YPG và PYD cũng được tăng cường với quyết định hồi tháng trước của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về việc rút quân khỏi Syria và chấm dứt sự hỗ trợ của quân đội Mỹ cho lực lượng dân quân người Kurd trong cuộc chiến chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo IS.

Washington đã nhiều lần kêu gọi lực lượng người Kurd Syria phản đối những động thái kêu gọi tiến tới thỏa thuận với Damascus và Moscow. Các nhà quan sát chỉ ra rằng, với việc Hoa Kỳ rút khỏi Syria, YPG và PYD giờ không còn nhiều lựa chọn ngoài Damascus, trong bối cảnh lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tập trung ở bên kia biên giới.

Vào Chủ nhật vừa qua, ông Trump và ông Erdogan đã có cuộc trò chuyện lần thứ hai trong tháng này. Hai nhà lãnh đạo đã đồng ý tiếp tục theo đuổi một giải pháp đàm phán cho vùng đông bắc Syria – điều đáp ứng được những lo ngại về an ninh tương ứng của chúng tôi, Nhà Trắng cho biết.

Selcen cho rằng việc thiết lập lại mối quan hệ đang được diễn ra.

Chúng tôi đã có một chính sách đối ngoại phân rã, theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ đang ở NATO, hợp tác với NATO chống lại Nga ở nước ngoài. Nhưng ở Trung Đông, chúng tôi đang hợp tác với Nga chống lại Hoa Kỳ. Bây giờ, chúng tôi đang vượt qua chính sách phân rã này và chúng tôi sẽ quay trở lại với EU và Hoa Kỳ, NATO và trên thực tế là xa rời Nga.

Tuy nhiên, ông Erdogan vẫn cần hợp tác chặt chẽ với ông Putin ở Syria. Tương lai của tỉnh Idlib của Syria cũng dự kiến sẽ được hai tổng thống thảo luận trong thứ Tư.

Vào tháng 9, một thỏa thuận được bảo trợ bởi Ankara và Moscow đã ngăn chặn một cuộc tấn công của chế độ Syria để chiếm lại tỉnh này – thành trì cuối cùng của lực lượng nổi dậy. Thỏa thuận này cũng mở đường cho việc tạo nên một khu vực phi quân sự do các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ quản lí.

Với khoảng 3 triệu người bị mắc kẹt ở Idlib, thỏa thuận này đã ngăn chặn một thảm họa nhân đạo lớn và giảm thiểu nguy cơ xảy ra cuộc di cư tị nạn sang nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ.

Moscow hiện đang cảnh báo rằng thỏa thuận này đang gặp nguy hiểm, khi các nhóm cực đoan đang tìm kiếm quyền kiểm soát Idlib.

Ngoại trưởng Nga Vladimir Lavrov cho biết, "nhóm Jabhat al-Nusra đang thống trị và vi phạm khu vực phi quân sự này. Khoảng 70% diện tích lãnh thổ này đã bị những kẻ khủng bố chiếm đóng. Chúng đang cố gắng tấn công các vị trí, khu định cư của quân đội Syria, và đang cố đe dọa căn cứ không quân của chúng tôi ở H'meymim".

An Bình