Ngã ngửa với những chiêu trò của kinh doanh đa cấp biến tướng
Lợi dụng lòng tham, hám lợi nhưng thiếu hiểu biết của người dân, thời gian gần đây, tại một số tỉnh, thành trên cả nước, nhiều đối tượng đã thành lập các hệ thống kinh doanh trên mạng internet theo mô hình đa cấp.
Cùng điểm chung là sử dụng hệ thống mạng internet, mạng viễn thông, lợi dụng những khoảng trống của pháp luật, thời gian vừa qua, nhiều cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước đã đứng ra cung cấp các dịch vụ như kinh doanh đa cấp, trò chơi điện tử, trung gian thanh toán, kinh doanh vàng tài khoản, huy động vốn trái phép … để lừa đảo, thu lợi bất chính với số tiền “khủng” lên đến hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, việc xử lý những hành vi này hiện nay gặp không ít khó khăn do thiếu cơ chế pháp lý. Với nhiều phương thức, thủ đoạn ngày càng trở nên tinh vi, khó lường, nhất là giai đoạn phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin như hiện nay, thì việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh để phòng ngừa, răn đe các đối tượng phạm tội hoạt động thông qua hệ thống mạng cũng như tránh những rủi ro tiềm ẩn cho người sử dụng là một yêu cầu vô cùng cấp thiết để góp phần thực hiện tốt công tác giữ gìn, đảm bảo an ninh trật tự đất nước.
Quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ trên mạng nhìn từ những khoảng trống pháp lýBài 1: Ngã ngửa với những chiêu trò của kinh doanh đa cấp biến tướng
Lợi dụng lòng tham, hám lợi nhưng thiếu hiểu biết của người dân, thời gian gần đây, tại một số tỉnh thành trên cả nước, nhiều đối tượng đã thành lập các hệ thống kinh doanh trên mạng internet theo mô hình đa cấp. Để hút người tham gia, các đối tượng này thường đưa ra các mức lãi suất rất khủng, hàng trăm phần trăm mỗi tháng, nhưng thực chất chỉ là lấy tiền của người chơi sau trả cho người trước.
Liên tục thời gian gần đây, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (C50), Bộ Công an đã phối hợp với Công an một số đơn vị, địa phương đánh “sập” hàng loạt những đường dây kinh doanh theo mô hình đa cấp biến tướng lừa đảo này.
“Bánh vẽ” lợi nhuận “khủng”
Ngày 8-10, Cục C50 đã tạm giữ các đối tượng: Nguyễn Thị Minh Phương, 38 tuổi, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Phương Thái An, có địa chỉ tại khu phố 3, phường Tân Hiệp, TP Biên Hòa, Đồng Nai; Phạm Thanh Toàn, 45 tuổi, cùng ngụ phường Tân Hòa, TP Biên Hòa, Đồng Nai, Tổng giám đốc Công ty và Hồ Đình Phú (24 tuổi, ngụ xã Phú Hội, huyện Đức Trọng, Lâm Đồng, Giám đốc kinh doanh để điều tra về hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.
Cty Tâm Mặt Trời lừa đảo hàng chục ngàn người (trong ảnh là trụ sở Cty Tâm Mặt Trời). Ảnh: Lao động
Với thủ đoạn lập trang website hero8.org kêu gọi khách hàng ở nhiều tỉnh, thành khắp cả nước tham gia góp vốn vào công ty, nhưng thực tế, chúng không dùng tiền này vào mục đích kinh doanh mà chỉ sử dụng tiền của người tham gia sau vào hệ thống trả cho người tham gia trước. Các khách hàng tham gia vào hệ thống phải đầu tư 10.160.000đ sẽ được cấp một mã gọi là ID; trong đó, 2.160.000đ gọi là tiền pin (một lệ phí tham gia do hệ thống đặt ra) và 8 triệu đồng đầu tư ban đầu gọi là PH.
Theo mô hình giới thiệu, cứ 5 ngày mỗi cá nhân tham gia một mã sẽ được nhận 2.200.000đ gọi là GH và được nhận tất cả 18 đợt. Do đó, theo tính toán trong khoảng thời gian 90 ngày, nếu đầu tư 10.160.000đ thì khách hàng nhận được 39.600.000đ, lợi nhuận chung bình 130%/tháng. Lợi nhuận cực kỳ “khủng”, đây chính là ma lực làm mê muội nhiều khách hàng. Đến thời điểm bị bắt giữ, các đối tượng khai nhận đã có 14.637 mã ID của thành viên kích hoạt tham gia thực tế, trong số lượng 21.405 mã ID tham gia trong hệ thống và có tới trên một ngàn nạn nhân đã chuyển hơn 130 tỷ đồng vào tài của các đối tượng này.
Cty Cộng Đồng Việt cho hàng trăm ngàn người khắp cả nước ''sập bẫy'' (trong ảnh là trụ sở Cty Cộng Đồng Việt). Ảnh: Báo Lao động
Cũng với thủ đoạn như trên,Trần Văn Hạnh, 28 tuổi, trú tại Khu 4, xã Chu Hóa, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đã liên hệ mua tên miền Gold.com của Công ty cổ phần và giải pháp công nghệ Vietnix, có địa chỉ tại phường 2, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh, sau đó cùng với Phạm Văn Trường, 29 tuổi, trú tại phường Cẩm Trung, TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đặt thiết kế trang web Gold 889.com để hoạt động kinh doanh đa cấp.
Theo kịch bản, người tham gia chơi phải có tài khoản của Ngân hàng Vietcombank và được người tuyến trên giới thiệu, kích hoạt ID và cấp mã Pin để đăng nhập. Chỉ trong thời gian ngắn từ ngày 20/8 đến ngày 1/9 đi vào hoạt động, trang web 889.com do Trần Văn Hạnh cầm đầu đã lôi kéo được hơn 2.400 lượt người (ID) tham gia, với tổng số tiền luân chuyển trên 7 tỷ đồng.
Sau khi chiếm đoạt được một lượng tiền từ người chơi, ngày 1-9, Hạnh đã chỉ đạo đồng bọn chủ động đánh sập trang web Gold 889.com và xóa các dữ liệu trong ổ cứng máy chủ, đồng thời lập ra trang web mới mang tên NewGold 889.com để tiếp tục lôi kéo người chơi nhằm chiếm đoạt tài sản. Đây cũng là thủ đoạn rất phổ biến của các trang mạng kinh doanh đa cấp biến tướng trong giai đoạn hiện nay.
Lực lượng Công an điều tra, làm rõ một đường dây kinh doanh đa cấp lừa đảo trên mạng.
Thủ đoạn tinh vi, biến hóa
Liên tục những năm qua, hàng chục vụ việc liên quan đến hoạt động kinh doanh đa cấp qua mạng internet để lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã bị các trinh sát Cục C50 triệt phá. Một trong những vụ việc đầu tiên từng gây gây xôn xao dư luận là việc Công ty cổ phần trực tuyến MB24. Trong khoảng thời gian từ tháng 5-2011 đến tháng 7-2012 Nguyễn Tuấn Minh Chủ tịch HĐQT và đồng phạm đã lập hàng ngàn gian hàng ảo trên mạng và có chi nhánh ở 31 tỉnh, thành và bán được 121.349 gian hàng với số tiền trên 700 tỷ đồng.
Công ty Tâm Mặt Trời có trụ sở tại quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh thành lập tháng 9/2009, dù không có chức năng hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh sàn giao dịch thương mại điện tử nhưng công ty vẫn tự nhận là thành viên của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam và sử dụng 2 trang mạng là www.emt.vn, www.emt.com.vn chào bán các gian hàng ảo.
Bộ sậu lãnh đạo Cty Liên Kết Việt tại lễ đón nhận Bằng khen giả Ảnh: báo Tiền phong
Mỗi người chơi khi tham gia phải đóng 6 triệu đồng cho một gian hàng ảo nhằm được ưu đãi mua các loại hàng hóa có giá rẻ. Giống hình thức bán hàng đa cấp, các hội viên giới thiệu thêm được 1 hội viên mới sẽ được hưởng 1,5 triệu đồng. Tuy nhiên, thực tế, người tham gia không hề được mua bất cứ loại hàng hóa nào cũng như thưởng tiền qua việc lôi kéo thêm người tham gia. Từ tháng 9-2010 đến tháng 10-2012 Công ty này đã mở rộng chi nhánh ở trên 30 tỉnh, thành, lôi kéo được khoảng 39.000 hội viên, bán 23.348 gian hàng ảo thu về trên 122 tỷ đồng.
Công ty cổ phần thương mại Cộng Đồng Việt, thông qua việc lập trang web vicongdongviet.vn thực hiện hành vi quảng cáo thương mại điện tử, bán hàng đa cấp, kêu gọi đầu tư với hứa hẹn trong thời gian ngắn sẽ thu lại cả tiền vốn và lãi cao. Trong thời gian từ tháng 4-2011 đến tháng 8-2012, Công ty này đã lôi kéo được 2.929 khách hàng đầu tư với tổng số tiền trên 335 tỉ đồng và lừa đảo chiếm đoạt gần 108 tỉ đồng.
Thậm chí, tội phạm còn núp danh hoạt động từ thiện, nhân đạo để thực hiện lừa đảo, điển hình như Công ty cổ phần dịch vụ và hỗ trợ nhân đạo Anh Minh đã lập trang web nhandaoanhminh.com tổ chức lập quỹ từ thiện trái phép hoạt động theo mô hình đa cấp, huy động vốn. Trong thời gian ngắn, từ 16-11-2015 đến 27-2-2016 chúng đã kêu gọi được 1.126 thành viên tham gia, huy động được 28,323 tỷ đồng và chiếm đoạt.
Ảnh minh họa của Tri thức trẻ
Từ đầu năm 2016 đến nay, Cục C50 đã phối hợp với Công an nhiều đơn vị, địa phương đánh “sập” nhiều hệ thống kinh doanh theo mô hình đa cấp trên mạng internet. Các hệ thống giao dịch này đang có xu hướng nở rộ ở các tỉnh nhất là các tỉnh vùng sâu, vùng xa, nơi trình độ nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế, đặc biệt tâm lý muốn “giàu nhanh nhưng dễ dàng”.
Là người trực tiếp tham gia các chuyên án đánh “sập” các đường dây kinh doanh đa cấp trên mạng internet, Trung tá Nguyễn Thị Thu Hằng, Trưởng phòng Thương mại điện tử - Cục C50 cho biết, những năm gần đây, hoạt động kinh doanh đa cấp đã bị các đối tượng xấu lợi dụng, biến tướng nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân.
Để thực hiện hoạt động lừa đảo, các công ty kinh doanh đa cấp trá hình lừa đảo không từ một thủ đoạn nào, để thể hiện mức độ hoành tráng, tạo lòng tin, tuyên truyền, lôi kéo người tham gia chúng thường lựa chọn những khách sạn sang trọng như khách sạn Marriott, Sofitel Metropole, Melia, Hilton … tổ chức hội thảo, sơ kết, tổng kết, vinh danh khách hàng, thậm chí còn mời được những cán bộ lãnh đạo cao cấp công tác trong các cơ quan công quyền tham dự, thuê các phóng viên của các tờ báo có tên tuổi đến dự viết bài, cuối buổi còn tặng quà, dự tiệc chiêu đãi.
Lợi dụng lòng tham, chúng đã lôi kéo được nhiều khách hàng tham gia đầu tư, hứa trả lợi nhuận hoa hồng lớn lên hàng nghìn % so với các khoản đầu tư ban đầu. Tuy nhiên, nghiên cứu hoạt động của nhiều doanh nghiệp kinh doanh đa cấp cho thấy, đa phần, họ không thực hiện kinh doanh, hoặc kinh doanh những mặt hàng sinh lời không cao, nên không thể tạo ra lợi nhuận như cam kết. Chính do vậy, tiền hưởng lợi của người tham gia chủ yếu là từ tiền của khách hàng nộp khi tham gia vào mạng lưới.
Một hội nghị khách hàng hoành tráng của Cty Liên Kết Việt. Ảnh: Dân luật
Tiền của khách hàng sau nộp sẽ được trả cho khách hàng nộp trước, do vậy khi không còn khả năng thanh toán hoặc khi đã gom được số tiền lớn chủ các doanh nghiệp đa cấp trá hình này sẽ cho sập trang web và bỏ trốn, hoặc lại lập trang web mới để tiếp tục hoạt động kinh doanh đa cấp này. Sau khi liên tiếp bị cơ quan chức năng điều tra khám phá về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo mô hình đa cấp, để che giấu hành vi phạm tội và tránh bị cơ quan Công an phát hiện, nhiều đối tượng không đứng ra thành lập công ty mà thuê người khác lập các trang web và quản lý theo sự chỉ đạo điều hành của chúng.
Một số hình thức núp bóng dưới hình thức Câu lạc bộ từ thiện, nhân đạo, xóa đói giảm nghèo… để thực hiện tội phạm. Gần đây, một hình thức kinh doanh đa cấp biến tướng mới xuất hiện, đó là hình thức “cho-nhận” tài chính. Về bản chất vẫn là hoạt động theo mô hình kinh doanh đa cấp nhưng lấy tiền của người tham gia sau để trả cho người tham gia trước. Sàn “cho- nhận” này sẽ phát triển đến khi người chơi giảm đi, không còn đủ tiền chi trả theo cơ chế của hê thống thì các đối tượng chủ mưu, cầm đầu sẽ cho đánh “sập” trang web và người chơi sẽ mất toàn bộ số tiền tham gia.
Cùng điểm chung là sử dụng hệ thống mạng internet, mạng viễn thông, lợi dụng những khoảng trống của pháp luật, thời gian vừa qua, nhiều cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước đã đứng ra cung cấp các dịch vụ như kinh doanh đa cấp, trò chơi điện tử, trung gian thanh toán, kinh doanh vàng tài khoản, huy động vốn trái phép… để lừa đảo, thu lợi bất chính với số tiền lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Tuy nhiên, việc xử lý những hành vi này hiện nay gặp không ít khó khăn do thiếu cơ chế pháp lý. Việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh để phòng ngừa, răn đe các đối tượng phạm tội hoạt động thông qua hệ thống mạng cũng như tránh những rủi ro tiềm ẩn cho người sử dụng là một yêu cầu vô cùng cấp thiết để góp phần thực hiện tốt công tác giữ gìn, đảm bảo an ninh trật tự đất nước.
Theo đại diện Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thực tiễn hoạt động bán hàng đa cấp trực tuyến tại Việt Nam hiện nay cho thấy, quy định của pháp luật còn thiếu chặt chẽ, chưa xác định và bảo đảm trách nhiệm tài chính của chủ doanh nghiệp kinh doanh đa cấp một cách tương xứng với số tiền thu được từ khách hàng.
Công tác thanh tra, kiểm tra tài chính chưa tiến hành thường xuyên để kịp thời phát hiện sai phạm và ngăn chặn rủi ro. Chế tài xử phạt còn nhẹ, chủ yếu là xử lý hành chính nên chưa đủ tính răn đe. Việc quản lý hoạt động cho thuê máy chủ còn lỏng lẻo, chức năng giám sát của các doanh nghiệp có máy chủ cho thuê gần như không được tiến hành, mà chỉ thực hiện việc cho thuê và bảo dưỡng, bảo trì định kỳ hằng tháng, còn lại mọi hoạt động trên máy chủ đó do khách hàng tự quyết định.
Đây là những kẽ hở làm nảy sinh tội phạm. Do vậy cần nghiên cứu bổ sung, sửa đổi và ban hành các văn bản pháp luật để điều chỉnh hoạt động kinh doanh đa cấp, đặc biệt là làm tốt công tác thanh, kiểm tra kịp thời phát hiện và ngăn chặn có hiệu quả tội phạm trong lĩnh vực này.
