Nga, Mỹ lạc quan về triển vọng gia hạn START mới

Hệ thống tên lửa chiến thuật Iskander có thể được trang bị đầu đạn hạt nhân của Nga. (Ảnh: Reuters)

Thông báo nêu rõ: “Hai Tổng thống đã tỏ rõ sự hài lòng sau cuộc trao đổi ngày hôm nay về một thỏa thuận gia hạn Hiệp ước START mới”. Trong những ngày tới, hai bên sẽ hoàn tất những thủ tục cần thiết để thúc đẩy vai trò của cơ chế quốc tế quan trọng này trong việc hạn chế các kho vũ khí tên lửa hạt nhân, dựa trên nguyên tắc “có đi có lại”.

Cũng trong ngày 26/1, hãng thông tấn TASS dẫn các nguồn tin ngoại giao xác nhận, Moscow và Washington sẽ sớm trao đổi công hàm về việc gia hạn START mới, với thời hạn dự kiến trong 5 năm.

Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Thượng viện Nga Konstantin Kosachev khẳng định, Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga đã sẵn sàng bỏ phiếu phê chuẩn gia hạn START mới tại phiên họp diễn ra ngày 27/1 (theo giờ Nga). Lưỡng viện Nga sẽ không lãng phí thời gian để phê chuẩn tất cả các thủ tục cần thiết nhằm gia hạn START mới.

Bình luận về triển vọng gia hạn START mới, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và An ninh thuộc Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga Viktor Bondarev ngày 26/1 cho rằng mức độ tin cậy giữa Moscow và Washington đang tăng lên. Ông cũng kêu gọi hai cường quốc phải chấm dứt tranh cãi, tìm ra những điểm chung để tạo điều kiện củng cố hơn nữa hòa bình và ổn định trên toàn thế giới.

Cũng trong ngày 26/1, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki đã xác nhận nội dung cuộc điện đàm giữa Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Nga Vladimir Putin, đề cập tới nhiều vấn đề khác nhau liên quan tới Nga, trong đó có mục tiêu gia hạn hiệp ước vũ khí hạt nhân với Nga trong 5 năm. Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí "làm việc khẩn cấp" để gia hạn START mới trước thời điểm hiệp ước hết hiệu lực vào ngày 5/2 tới.

Trong một thông báo phát đi hồi tuần trước, bà Psaki cho rằng, việc gia hạn hiệp ước có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Nga và Mỹ đang xem nhau như đối thủ. Cũng theo bà Psaki thì cách tiếp cận của tân Tổng thống J.Biden gần như đối lập với cách tiếp cận của người tiền nhiệm D.Trump – vốn đưa ra những điều kiện để gia hạn START mới, trong đó có vai trò tham gia của Trung Quốc. Theo bà Psaki thì Mỹ có ý định tìm kiếm khả năng gia hạn START mới trong vòng 5 năm tới – trong phạm vi cho phép của Hiệp ước. Tuy nhiên, Mỹ vẫn sẽ duy trì sức ép nhằm vào Nga ở một số lĩnh vực khác.

Chưa đầy một tuần sau khi chính thức trở thành Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ, ông J.Biden đã điện đàm với nhiều nhà lãnh đạo nước ngoài, trong đó có: Thủ tướng Anh Boris Johnson, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Andrés Manuel López Obrador của Mexico, Tổng thư ký Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg…

Ngày 26/1, ông J.Biden đã có cuộc điện đàm đầu tiên với ông Putin kể từ sau khi nhậm chức. Ngoài triển vọng gia hạn Hiệp ước START mới, cuộc điện đàm còn đề cập tới một số vấn đề quốc tế khác, trong đó có việc Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước bầu trời mở, duy trì thỏa thỏa thuận hạt nhân Iran, cuộc khủng hoảng Ukraine, cùng đề xuất của Nga về việc tổ chức Hội nghị thượng đỉnh các nước thành viên thường trực hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Hiệp ước START mới có hiệu lực từ tháng 2/2011, được xem là “tiêu chuẩn vàng” về kiểm soát vũ khí giữa hai cường quốc hạt nhân vốn có mối quan hệ luôn dễ dàng leo thang căng thẳng. Theo hiệp ước này, 7 năm sau khi hiệp ước có hiệu lực, mỗi bên tham gia không được triển khai quá 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và máy bay ném bom chiến lược cũng như không quá 1.550 đầu đại trên các ICBM, SLBM và máy bay ném bom chiến lược được triển khai cùng tổng cộng 800 bệ phóng ICMB, SLBM và máy bay ném bom chiến lược. Hiệp ước này sẽ có hiệu lực trong vòng 10 năm đến 2021, trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Nếu hai bên cùng nhất trí, hiệp ước có thể được gia hạn trong một khoảng thời gian không quá 5 năm.

Thu Lan