Naveen Jain: Từ vỏn vẹn 5 đô trong túi khi tới Mỹ đến tỷ phú 'điên rồ' ham thử thách

"Điên rồ" - đó chính xác là cách Naveen Jain mô tả bản thân. "Nếu mọi người không nghĩ bạn điên, thì bạn không nghĩ lớn được", tỷ phú người Mỹ gốc Ấn Độ đã viết trong cuốn sách của mình Moonshots: Creating a World of Abundance xuất bản năm 2018.

Giá trị tài sản ròng của Jain từng ước tính lên tới 8 tỷ USD. Nhưng không phải lúc nào cũng như vậy.

“Cuộc sống của một doanh nhân giống như nhịp đập của trái tim. Nó lên xuống và khi nó đập trơn tru, có nghĩa là bạn đã chết. Nếu thấy mình đang sống một cuộc sống ảm đạm êm đềm, có nghĩa là bạn đang sống cuộc sống của một người đã chết và nó hẳn không phải là cuộc sống mà bạn hằng mong muốn”, Jain nói với Fortune trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Đây cũng là một trong nhiều bài học mà Naveen Jain - nhà sáng lập của InfoSpace, Moon Express và gần đây nhất là công ty về chăm sóc sức khỏe Viome - đã học được trong cuộc sống.

Sinh ra trong hoàn cảnh nghèo khó ở Ấn Độ, Jain đã trải qua thời thơ ấu biến động về chỗ ở khi chưa từng có nơi nào có thể gọi là nhà vì chưa bao giờ được sống cố định ở một thành phố quá 6 tháng đến một năm. Ông từng theo học ở những ngôi trường thiếu thiết bị cơ bản như bàn ghế.

Gia đình rất nghèo nhưng mẹ và cha Jain đã làm việc chăm chỉ để đảm bảo con trai họ được học hành đến nơi đến chốn. Chính từ nền tảng này, Jain đã phát triển trí tò mò mạnh mẽ. Điều này thể hiện rõ ràng ở sự chênh lệch đáng kinh ngạc trong các công ty mà Jain thành lập và rất nhiều lĩnh vực mà ông tham gia trong suốt sự nghiệp của mình.

Dù điều kiện học tập không đầy đủ, Jain vẫn xuất sắc theo học Học viện Công nghệ Ấn Độ, lấy bằng MBA và tới Mỹ để đào tạo việc làm. Khi tới Mỹ vào những năm 1980, ông chỉ có vỏn vẹn đúng 5 USD trong túi.

Sau khi đến Mỹ và làm việc cho một số công ty khởi nghiệp công nghệ ở Thung lũng Silicon, Jain làm cho Microsoft, nơi ông đã công nhận 3 bằng sáng chế liên quan đến Windows 95 và được biết đến nhiều nhất với tư cách là người quản lý chương trình.

Thế nhưng, do chán nản với việc không thể tạo ra tầm ảnh hưởng ở một tập đoàn lớn, ông đã bỏ việc để thành lập InfoSpace vào năm 1996.

"Tôi tiếp tục suy nghĩ về lý do tại sao mọi người mang theo điện thoại di động và giấy tờ cầm tay. Tôi đã mơ về một ngày mà chúng ta có thể hợp nhất tất cả lại. Bạn sẽ có thể nhận được email, nội dung, lịch của mình trên cùng một thiết bị. Tôi bắt đầu xây dựng InfoSpace vào năm 1996, cung cấp thông tin tức thì về điện thoại di động và các thiết bị di động khác. Ban đầu mọi người nghĩ đó là một ý tưởng điên rồ", Jain nói.

Jain công khai ý tưởng về công cụ tìm kiếm và cơ sở dữ liệu InfoSpace vào năm 1998. InfoSpace cuối cùng phát triển thành một doanh nghiệp trị giá 35 tỷ USD vào thời kỳ đỉnh cao, năm 1999. Giá trị tài sản ròng cá nhân của Jain được The Seattle Times ước tính là 8 tỷ USD vào thời kỳ đó.

"Những gì trải qua đã dạy cho tôi bài học quan trọng rằng nếu bạn tin vào điều gì đó, mặc dù có thể không có thị trường tiềm năng cho nó, nhưng nỗ lực rất đáng để theo đuổi", doanh nhân sinh năm 1959 nói.

Thế nhưng, đúng như Jain nói, công việc kinh doanh sẽ có lúc thăng lúc trầm. Thách thức xảy đến khi Jain và các nhân viên khác của InfoSpace bị buộc tội sử dụng các thủ thuật kế toán để tăng doanh thu và đánh lừa các nhà đầu tư. Các nhân viên công ty đã phàn nàn rằng họ bị đưa ra những lời hứa hão huyền về quyền chọn cổ phiếu. Cổ phiếu của InfoSpace đã giảm từ 138 USD xuống còn 1,51 USD vào cuối bong bóng dot-com. Jain và InfoSpace đã rơi vào một mớ bòng bong của các vụ kiện. Ông bị buộc rời khỏi công ty đầu tiên của mình vào năm 2002.

Không chấp nhận bỏ cuộc chơi, Jain bắt đầu lại với công ty Moon Express, trở thành công ty đầu tiên nhận được sự chấp thuận của chính phủ Mỹ cho phép phóng một tàu vũ trụ robot lên Mặt trăng.

Khi gia đình Jain lần đầu tiên nghe về ý tưởng khai phá Mặt trăng, tất cả mọi người đều há hốc miệng và hỏi "Cái gì chứ?".

“Đối với tôi, mọi doanh nhân có lẽ đã bị hàng trăm người nói rằng‘ đây là một ý tưởng ngu ngốc hoặc điều này sẽ không thành công'. Mọi ý tưởng đều là một ý tưởng điên rồ cho đến khi đột phá xảy ra… thì nó trở thành hiển nhiên", Jain tâm sự.

"Thành công hoặc kết thúc" có lẽ là quan điểm xuyên suốt của tất cả các dự án kinh doanh của Jain. Đúng vậy, ông muốn hạ cánh lên Mặt trăng và khai thác thành công để lấy khí helium-3 mà ông tin rằng sẽ giải quyết được tất cả các mối quan tâm về năng lượng của Trái đất.

Vốn là một chuyên gia công nghệ không có nền tảng về vấn đề chăm sóc sức khỏe song Jain hông hài lòng với những thành công đã đạt được, ông lập Viome - công ty khởi nghiệp khác với tầm nhìn tưởng như bất khả thi vào năm 2016. Thương hiệu chăm sóc sức khỏe Viome có sứ mệnh "lớn lao" là loại bỏ các bệnh mãn tính và tạo ra một thế giới không bệnh tật.

Viome gần đây đã được FDA chỉ định sản xuất thiết bị đột phá để phát hiện ung thư miệng và cổ họng Giai đoạn 1 chỉ đơn giản qua cách khạc nhổ của một người.

Khi nói đến những thăng trầm trong sự nghiệp, giải pháp của Jain là điều chỉnh lại mọi thứ khi đối mặt với khó khăn. "Bạn phải hiểu rằng mọi thứ đã xảy ra cuối cùng đều vì lợi ích của bạn và mọi thứ bạn trải qua làm nên con người bạn. Vì vậy, nếu bạn yêu con người mình, thật khó để nghĩ về những điều đã xảy ra với bạn là tồi tệ", ông phát biểu tại Hội nghị Tầm nhìn Inc. 5000.

Jain đã gặt hái được nhiều thành công và được công nhận trong suốt sự nghiệp. Ông tin rằng cuộc đời là người thầy lớn nhất của mình.

Trải qua hành trình dài, Jain giờ đã ở tuổi 63. Ông khiến nhiều người suy ngẫm khi hỏi: "Tại sao bạn lại muốn lãng phí cuộc đời mình để đuổi theo một quả bóng nhỏ trên sân golf, trong khi có thể đuổi theo Mặt trăng?".

Rõ ràng thành công của Jain không chỉ tạo bởi những ước mơ mà còn là sự nỗ lực thực sự để đạt được những kỳ tích tưởng chừng như không thể.