'Nàng' và sự tiếp nối hệ hình tư duy
nàng nói
Cách đây mấy hôm, nhà văn Hoàng Thụy Anh công bố trên trang cá nhân bài thơ “Nàng”. Tôi thấy đây là bài thơ lạ, tiếp nối khuynh hướng thơ hiện đại của các tác giả thơ 8X về sau này, nhất là bài thơ có dấu ấn cá nhân về hệ hình tư duy trong thơ.
Nhà văn Hoàng Thụy Anh
Trước hết, “Nàng”, theo tôi là một điển hình của “hình tượng tác giả”. Tất nhiên, bài thơ mang đặc trưng cơ bản của thơ: trữ tình, có nhân vât trữ tình, ngôn ngữ tự sự. Trong “Nàng”, Hoàng Thụy Anh để cho “nàng” tự sự thay mình trên văn bản. Thực ra, điều này không mới. “Tác giả biểu hiện chính mình” (Đại thi hào J.W. Goethe), “Hình tượng tác giả là trung tâm của phong cách ngôn ngữ” (Nhà nghiên cứu văn học Vinogradov) là những câu nói nổi tiếng về thi pháp này.
Đây là “hoàn cảnh” của “nàng” với tư cách là “nhân vật trữ tình”: “bóng ngọn đèn treo vách/ ô cửa sổ nghiêng mình/ con chữ nằm chờ trở dạ/ mọi thứ mắc kẹt đến nhàm chán/ - nàng khẽ lắc đầu..”. “Nàng” không đoái hoài gì, dẫu “con chữ” đã “vỡ ối” vì nhàm chán quá đỗi. “nàng chọn một chiếc váy đẹp nhất/ nhảy valse cùng thời gian/ cho đêm có màu/ cho ngày có hương/ - nàng hứa”. Cứ thế, “nàng” kệ thời gian, “không đếm tuổi”, không cần “trang điểm”. Không cần nữa, thô ráp như gió Lào, ẩm ướt như gió Nồm, không đánh phấn nam thành nồm. Không cần nữa, bởi hoa Phù dung, đẹp như tiên nữ đấy, nhưng cũng rất mong manh, sớm nở tối tàn...
Nhà văn Hoàng Thụy Anh sinh năm 1979, quê quán Quảng Bình. Chị là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hiện đang làm việc tại Tạp chí Nhật Lệ. Tính đến nay, Hoàng Thụy Anh đã sở hữu các tác phẩm: “Thơ Hoàng Vũ Thuật - nhìn từ thi pháp học của Roman Jakobson”, (Chuyên luận, 2010), “Bản xô - nát thi ca”, (Tiểu luận - phê bình, 2012) và “Tiếng vọng đa thanh” (Tiểu luận - phê bình, 2016), “Phê bình văn học và ý thức Khác”, (Tiểu luận – phê bình), “Người đàn bà sinh ra từ mưa”, (Thơ).
nàng không đếm tuổi
vì nàng là gió
nàng không điểm trang
vì nàng là đóa phù dung
trên đôi cánh thời gian
nàng thiên di
- nàng nói
Và rồi, “nàng” quyết định: “nàng ghé bất kì shop thời trang nào/ miễn nàng được nhõng nhẽo vô tận/ trong vòng tay của thời gian/ mỗi ngày/ - nàng kể tôi nghe”. Phải yêu chính mình chứ, mới yêu được ngoài mình. “Trong vòng tay thời gian” phải “nhõng nhẽo” chứ. Phải đòi lại. Phải tận cùng cảm xúc bản ngã, phải “tôi” mới dễ chạm đến “ta”. Nó là quy luật thật giản đơn, không lừa dối, có ý nghĩa như một thông điệp.
Thơ của nữ nhà văn Hoàng Thụy Anh nói chung mới, lạ. Lay động, sâu lắng và nhiều khi dữ dội đến không ngờ. “Giọng thơ tự do đầy cảm xúc, nhiều ẩn dụ, hình tượng thơ có tính trừu tượng và khái quát” như nhận xét của nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh.
Thực ra “Nàng” là một bài thơ mới trong vô số bài thơ theo trường phái “tượng trưng” mang vẻ đẹp riêng của Hoàng Thụy Anh. Nói về “thơ tượng trưng” thì thực ra không mới. Thơ tượng trưng chính thức xuất hiện ở nước ta vào thập niên 40 của thế kỷ XX, hình thành nên một khuynh hướng thi ca trong nền thơ Việt Nam.
Các nhà thơ tượng trưng Việt Nam đã có một cuộc chơi ngôn ngữ ngoạn mục luôn tiếp nối và sáng tạo từ đó đến bây giờ. Quả vậy, với việc chế tác những “vân chữ” độc đáo, mới lạ (ngôn ngữ biểu tượng và tương hợp, tiềm thức và bí nhiệm, tự trị để tạo sinh nghĩa), Hoàng Thụy Anh gần như muốn tạo thêm một nét riêng trong thế giới khác hơn đời thực, góp phần thay đổi hệ hình tư duy thơ? Hi vọng nó góp phần tạo nên thi pháp thơ mang tên Hoàng Thụy Anh, bởi yêu cầu cách tân thi pháp đã không giới hạn, chứ chưa nói đến sáng tạo thi pháp.
10/4/20 - NĐH
Nguyên văn bài thơ “Nàng”
Hoàng Thụy Anh
NÀNG
bóng ngọn đèn treo vách
ô cửa sổ nghiêng mình
con chữ nằm chờ trở dạ
mọi thứ mắc kẹt đến nhàm chán
- nàng khẽ lắc đầu
nàng chọn một chiếc váy đẹp nhất
nhảy valse cùng thời gian
cho đêm có màu
cho ngày có hương
- nàng hứa
nàng không đếm tuổi
vì nàng là gió
nàng không điểm trang
vì nàng là đóa phù dung
trên đôi cánh thời gian
nàng thiên di
nàng ghé bất kì shop thời trang nào
miễn nàng được nhõng nhẽo vô tận
trong vòng tay của thời gian
mỗi ngày
- nàng kể tôi nghe
Tháng 4/2020
HTA
