Nâng cao nhận thức cộng đồng trong phòng chống thiên tai

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống Thiên tai Trần Quang Hoài, trong 2 năm liền 2016-2017, thiên tai tại nước ta diễn biến khốc liệt. Trong đó, năm 2016, thiên tai đã làm 286 người chết và mất tích, 5.431 nhà bị đổ, sập; 364.997 nhà bị ngập, hư hại, tốc mái; 828.661 ha lúa, hoa màu bị thiệt hại, tổng thiệt hại về kinh tế khoảng 39.726 tỷ đồng.

Năm 2017 tiếp tục là năm thiên tai diễn biến khó lường khi số lượng cơn bão đạt kỷ lục (16 cơn bão và 4 Áp thấp nhiệt đới) xuất hiện và hoạt động trên biển Đông. Ảnh hưởng của đợt mưa lớn diện rộng cuối mùa vào giữa tháng 10, mưa lũ đặc biệt lớn (xấp xỉ mức lịch sử) sau bão số 12 tại các tỉnh miền Trung; lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng trên diện rộng tại các tỉnh miền núi phía bắc,… đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Trong đó, 386 người chết và mất tích; 8.100 nhà đổ sập; 550.000 nhà bị ngập, tốc mái; 350.000 ha lúa, hoa màu bị thiệt hại. Tổng thiệt hại về kinh tế khoảng 60.000 tỷ đồng.

Nâng cao ý thức của cộng đồng trong công tác ứng phó là giải pháp quan trọng để hạn chế thiệt hại do thiên tai(Ảnh minh họa: Trung Nghĩa)

Chủ động phòng ngừa thiên tai

Nhận thức được sức “tàn phá” của thiên tai, thời gian qua, Nhà nước, người dân và các tổ chức quốc tế đã triển khai nhiều giải pháp, hành động nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và truyền thông về phòng chống thiên tai.

Trong đó, triển khai Đề án Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, đến nay, đã có khoảng 1.900 xã thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai có hoạt động về quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. Đào tạo, tập huấn cho 1.475 giảng viên cấp tỉnh - đội ngũ nòng cốt tại địa phương để triển khai xuống các cấp tiếp theo; biên soạn và chuyển giao 24.023 tài liệu đào tạo, tập huấn về quản lý rủi ro thiên tai cho các địa phương. Xây dựng, tuyên truyền, phổ biến 50 phim ngắn hướng dẫn về phòng chống thiên tai trên các kênh truyền hình.

Triển khai đánh giá nhanh chỗ ở an toàn cho người dân khu vực 19 tỉnh miền núi từ Quảng Nam trở ra (thực hiện từ tháng 8/2017), theo báo cáo của các địa phương, đã có 17 tỉnh khu vực miền núi tiến hành khảo sát 1.274.673 hộ gia đình ở khu vực thường chịu ảnh hưởng của lũ quét và sạt lở đất, trong đó có 83.868 chỗ ở kém an toàn, 5.176 chỗ ở cần di dời khẩn cấp.

Đáng chú ý, phương thức truyền tải về tình hình thiên tai cũng trở nên đa dạng, giúp người dân dễ dàng nắm bắt, trong đó có thể kể đến hình thức nhắn tin đến các thuê bao. Tính riêng trận bão số 12 và 16, Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai đã yêu cầu các nhà mạng gửi tới khoảng 28 triệu tin nhắn thông tin về tình hình bão tới người dân ở khu vực bị ảnh hưởng.

Cơ quan nhà nước các cấp chủ động phối hợp với các cơ quan phát thanh, truyền hình tăng cường thời lượng phát sóng, đưa thông tin ứng phó thiên tai kịp thời đến được người dân, các cấp chính quyền. Tăng cường thông tin, truyền thông phục vụ đưa tin về diễn biến thiên tai, chỉ đạo điều hành ứng phó của Ban chỉ đạo, Thường trực Ban chỉ đạo, công tác chỉ đạo điều hành, công tác khắc phục hậu quả tại các cấp địa phương, sự hỗ trợ của quốc tế.

Vẫn còn nhiều thách thức

Dù công tác chủ động ứng phó với thiên tai đã được những kết quả nhất định, tuy nhiên, theo đánh giá của Tổng cục Phòng chống thiên tai, vẫn còn nhiều thách thức khi diễn biến thiên tai ngày càng gia tăng cả về cường độ và tính bất thường.

Trong đó, nhận thức của một số bộ phận cộng đồng người dân còn hạn chế, bất cập, thiếu đồng đều; thiếu các hình thức và sự quan tâm cao tới các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cụ thể cho các nhóm đối tượng, đặc biệt nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Chính sách cụ thể để người dân, trong đó có các doanh nghiệp chủ động tham gia vào công tác phòng chống thiên tai còn thiếu và bất cập. Nguồn kinh phí cho công tác phòng ngừa thiên tai và hoạt động nâng cao nhận thức còn hạn chế.

Phương tiện thông tin, truyền thông tới cộng đồng còn chưa hoàn thiện, đặc biệt là thông tin đến các vùng sâu vùng xa. Hiện nay các cơ quan, tổ chức đã quan tâm bố trí nguồn lực, tuy vậy các hoạt động còn chưa thường xuyên và còn thiếu bền vững.

Tăng cường nâng cao nhận thức cộng đồng

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Trần Quang Hoài, trước những thách thức và yêu cầu mới, rất cần tăng cường công tác nâng cao nhận thức cộng đồng; nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền, những người làm công tác phòng chống thiên tai, doanh nghiệp và người dân với phương châm “phòng ngừa là chính”. Đây là giải pháp quan trọng nhằm hạn chế rủi ro từ thiên tai.

Trong đó, đẩy mạnh hỗ trợ, phổ biến kiến thức, kỹ năng về phòng chống thiên tai; xác định các rủi ro thiên tai và giải pháp ứng phó phù hợp cho từng nhóm cộng đồng người dân và khu vực.

Đa dạng hóa các hình thức hoạt động đào tạo, tập huấn, diễn tập phòng chống thiên tai; hoạt động thông tin, tuyên truyền, truyền thông, phổ biến kiến thức; tổ chức hội thảo, hội nghị, tọa đàm chia sẻ các bài học kinh nghiệm trong phòng chống thiên tai.

Cùng với đó, triển khai tiếp thu, nghiên cứu và chuyển giao các công nghệ thông tin, các công cụ hỗ trợ cho người dân. Xác định và đánh giá về các loại hình thiên tai, rủi ro thiên tai. Nghiên cứu thí điểm và tổ chức thực hiện xây dựng hệ thống thông tin cảnh báo sớm thiên tai tại cộng đồng, xây dựng và tăng sự tiếp cận sử dụng các bản đồ rủi ro thiên tai, bản đồ quy hoạch, sử dụng đất; thực hiện các hoạt động nâng cao nhận thức trong hệ thống trường học, các cơ sở đào tạo.

Sắp xếp, huy động và xã hội hóa các nguồn lực để thực hiện công tác nâng cao nhận thức bao gồm: nguồn Ngân sách Nhà nước, quỹ Phòng chống thiên tai, sự hỗ trợ của các tổ chức, các nhân trong nước và quốc tế, huy động sự đóng góp của doanh nghiệp, người dân; lồng ghép vào các chương trình, dự án có liên quan để triển khai thực hiện./.

BT