Nâng cao năng suất chất lượng cho các doanh nghiệp địa phương: Chưa hết khó!

Tại Hội nghị Ban điều hành Chương trình NSCL quốc gia diễn ra cuối năm 2019, những khó khăn từ hoạt động triển khai NSCL địa phương đã được đề cập tới.

Dự án Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở địa phương nằm trong Chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020” được triển khai rộng khắp trên 58 tỉnh, thành phố. Bên cạnh những kết quả nổi bật, làm thay đổi diện mạo của nhiều doanh nghiệp thì đâu đó vẫn còn những khó khăn mà các địa phương vẫn còn phải đối diện.

Những tín hiệu vui từ hoạt động thúc đẩy NSCL tại địa phương

Theo Ban điều hành Chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020” việc triển khai kế hoạch 2019 -2020 vẫn được xúc tiến tích cực. Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến về Chương trình năng suất chất lượng (NSCL) được liên tục thực hiện. Trong các năm từ 2016-1019, hàng trăm hội nghị, hội thảo, lớp tập huấn về NSCL, Giải thưởng chất lượng được tổ chức với sự tham dự của gần 2000 lượt đại biểu.

Bên cạnh đó, các khóa đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ về NSCL do Tổng cục TCĐLCL (Bộ KH&CN) tổ chức trong khuôn khổ dự án 1, 2 và trực tiếp tổ chức đào tạo, tập huấn về NSCL, Giải thưởng chất lượng và các nội dung liên quan khác cho gần 1.000 lượt cán bộ các sở, ban ngành, doanh nghiệp tại địa phương với sự phối hợp tốt của các địa phương như: TP Hồ Chí Minh; Lâm Đồng, Kiên Giang, Quảng Nam, Sơn La...

Để triển khai Chương trình hiệu quả, những năm qua công tác điều tra, khảo sát thực trạng doanh nghiệp, tư vấn hướng dẫn các doanh nghiệp xây dựng dự án NSCL tại doanh nghiệp liên tục được đẩy mạnh. Tính đến cuối năm 2019, đã trực tiếp tư vấn, hướng dẫn khoảng 500 lượt doanh nghiệp áp dụng các hệ thống quản lý, mô hình, công cụ cải tiến NSCL; áp dụng TCVN, QCVN; chứng nhận sản phẩm hợp chuẩn, hợp quy; xây dựng, áp dụng TCCS; tham gia giải thưởng Chất lượng quốc gia; áp dụng các biện pháp sở hữu trí tuệ, đổi mới công nghệ... với sự triển khai mạnh mẽ tại các địa phương như: Hà Nội, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Quảng Nam, Lạng Sơn,..

Qua báo cáo của các địa phương cho thấy, nhiều địa phương có dự án triển khai ở giai đoạn II đạt hiệu quả tương đối tốt như Hà Nội, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Thừa Thiên-Huế, Lâm Đồng, Cà Mau,...Tuy nhiên, bên cạnh đó, một số địa phương việc triển khai dự án còn chậm trễ. Lý do chủ yếu vẫn là: hạn chế về đội ngũ cán bộ hoạt động trong lĩnh vực năng suất chất lượng; kinh phí được bố trí hạn hẹp hoặc không được bố trí; không xây dựng được cơ chế tài chính; doanh nghiệp chưa chủ động, chưa tích cực tham gia...

Mặc dù việc triển khai dự án NSCL địa phương còn gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên, theo đánh giá của đa số các địa phương, hiệu quả triển khai dự án là rõ nét. Cùng với hoạt động quản lý nhà nước về TCĐLCL trên địa bàn, hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng đã khẳng định, nâng cao vai trò, vị thế của hoạt động TCĐLCL ở địa phương; gắn kết hoạt động khoa học và công nghệ với sản xuất và đời sống.

Ban điều hành Chương trình cho biết hiện có 58/63 địa phương đã có dự án NSCL được phê duyệt. Một số địa phương không xây dựng dự án NSCL thuộc Chương trình nhưng đã và đang triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao NSCL trong khuôn khổ các Chương trình, đề án, dự án KH&CN.

Còn nhiều khó khăn

Theo đánh giá của Ban điều hành Chương trình, các địa phương đã có những cố gắng, nỗ lực trong triển khai dự án NSCL địa phương, tuy nhiên, do đội ngũ cán bộ quản lý, tư vấn NSCL còn rất thiếu, nguồn kinh phí sử dụng chủ yếu từ ngân sách địa phương rất hạn hẹp, đặc biệt đối với các địa phương điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, do đó, quy mô các dự án địa phương thường rất hạn chế. Mặt khác, doanhh nghiệp ở địa phương hầu hết là các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ, nhận thức và sự quan tâm, chủ động thực hiện các cải tiến còn chưa đầy đủ. Do đó, phong trào năng suất chất lượng mới được triển khai ở bề rộng, việc duy trì, phát triển và tạo lập văn hóa năng suất vẫn là thách thức lớn của Chương trình.

Thiếu kinh phí hoặc kinh phí ít dẫn đến hoạt động thúc đẩy NSCL tại các doanh nghiệp chỉ ở mức “cầm chừng”.

Theo ông Hà Minh Hiệp, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, nhìn thực tế triển khai cho thấy, sự tham gia của các doanh nghiệp, chủ thể của hoạt động nâng cao năng suất chất lượng còn chưa chủ động, tích cực. Nguyên nhân của mặt hạn chế nêu trên là do bản thân doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của “năng suất chất lượng”, yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh. Mặt khác, đa số doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, nguồn lực hạn chế, trang thiết bị sản xuất cũ, còn yếu kém về trình độ quản lý sản xuất, nên chưa đủ tự tin áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất chất lượng.

Một vấn đề quan trọng nữa ảnh hưởng đến hoạt động triển khai Chương trình đó chính là kinh phí đầu tư cho Chương trình còn hạn hẹp. “Nhiều địa phương không có điều kiện đầu tư hoặc chưa ưu tiên đầu tư kinh phí cho Dự án. Các dự án hầu hết sử dụng kinh phí sự nghiệp khoa học, chưa huy động được các nguồn kinh phí khác. Kinh phí dành cho hoạt động hỗ trợ tính trên đầu doanh nghiệp còn rất khiêm tốn”, ông Hiệp cho hay.

Để tiếp tục thúc đẩy hoạt động nâng cao NSCL tại địa phương, ông Hiệp cho rằng,ngoài việc tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức về năng suất chất lượng cho doanh nghiệp; tập trung tuyên truyền về các mô hình điểm, doanh nghiệp điển hình trong phong trào năng suất chất lượng; két quả, hiệu quả triển khai các dự án NSCL ngành, địa phương; Tiếp tục triển khai hoạt động tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; áp dụng các giải pháp cải tiến năng suất chất lượng.

"Ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ khởi nghiệp, sáng tạo; doanh nghiệp tư nhân; doanh nghiệp tham gia các chuỗi cung ứng… thì các địa phương cần quan tâm nhiều hơn nữa để dành mức kinh phí cho hoạt động của Chương trình. Đây chính là vấn đề căn bản để các doanh nghiệp địa phương có cơ hội phát triển, nâng cao năng suất chất lượng từ đó nâng cao sức cạnh tranh và hội nhập, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của địa phương", ông Hiệp nhấn mạnh.

Bảo Anh