Nâng cao hiệu quả, tính ứng dụng của các nhiệm vụ khoa học và công nghệ

Sản phẩm cam Vân Du (Thạch Thành) đã được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Thời gian qua, hoạt động nghiên cứu và thực hiện các nhiệm vụ KH&CN trên địa bàn tỉnh đã chú trọng đến tính ứng dụng, hiệu quả và đạt được một số kết quả tích cực. Các chương trình, đề tài, dự án khoa học, đặc biệt là các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp cơ sở đã bám sát và phục vụ có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, cơ quan, đơn vị. Trong đó, nhiều mô hình ứng dụng tiến bộ KH&CN đạt hiệu quả trong nghiên cứu, thực nghiệm được nhân rộng và phát huy hiệu quả trong đời sống xã hội... Để đạt được kết quả đó, Sở KH&CN đã tập trung phổ biến, hướng dẫn UBND các huyện, thị xã, thành phố, các sở, ngành và các tổ chức, cá nhân triển khai thực hiện chính sách đối với KH&CN và nhiệm vụ KH&CN; đồng thời tăng cường công tác KTGS, đôn đốc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN. Do vậy, hàng năm số lượng các nhiệm vụ KH&CN do các tổ chức, cá nhân đăng ký thực hiện đã bám sát vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cụ thể, giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh đã thực hiện được 33 nhiệm vụ thuộc 7 chương trình KH&CN cấp quốc gia; 299 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh và các nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở. Các nhiệm vụ cấp quốc gia tập trung nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các công nghệ tiên tiến, tiến bộ KH&CN có tính liên ngành, liên vùng cao, hỗ trợ các doanh nghiệp, địa phương trong tỉnh tiếp nhận, ứng dụng nhiều công nghệ, kỹ thuật tiến bộ trong sản xuất, bao gồm: Chương trình hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH&CN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nông thôn miền núi giai đoạn 2016-2025; chương trình nghiên cứu, đào tạo và xây dựng hạ tầng kỹ thuật công nghệ cao; chương trình độc lập quốc gia giai đoạn 2016-2020; chương trình quỹ gen cấp quốc gia; chương trình đổi mới công nghệ quốc gia; chương trình hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KH&CN và tổ chức KH&CN công lập; chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ.

Các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh tập trung nghiên cứu chọn lọc, lai tạo cây, con; xây dựng các mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và hoàn thiện các quy trình kỹ thuật để nâng cao hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp...; các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, tập trung vào các lĩnh vực trong nông nghiệp, công nghiệp xây dựng, công nghệ thông tin, môi trường, y dược, khoa học xã hội và nhân văn... Trong từng lĩnh vực đã chuyển giao và ứng dụng thành công nhiều công nghệ tiên tiến, hiện đại vào sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, đặc biệt là các kỹ thuật mới, phức tạp trong khám, chữa bệnh tại các bệnh viên tuyến tỉnh... Ví như, đề tài “Nghiên cứu xây dựng mô hình sản xuất cam thương phẩm sạch bệnh chất lượng cao tại Khu Công nghệ cao Lam Sơn, huyện Thọ Xuân”. Quá trình triển khai thực hiện đã xây dựng được mô hình sản xuất cam thương phẩm sạch bệnh, chất lượng cao không hạt V2 với quy mô gần 30 ha; xây dựng được vườn ươm giống với quy mô 500m2. Nhờ tiếp nhận được quy trình kỹ thuật nhân giống, hàng năm, có thể ghép thành công 5.000 cây giống phục vụ phát triển vùng trồng cam tại đơn vị và những địa phương có nhu cầu. Đồng thời, mô hình cam thương phẩm cho kết quả tốt là cơ sở nhân rộng tại những vùng có điều kiện tương tự tại các huyện Thạch Thành, Như Xuân... Từ thành công của đề tài này, tỉnh ta đã mở rộng được rất nhiều mô hình trồng cam với quy mô lớn cho hiệu quả kinh tế cao. Ngoài cây cam, các loại bưởi da xanh, bưởi Diễn cũng đang được trồng thử nghiệm và cho kết quả tốt tại các vùng Triệu Sơn, Cẩm Thủy, Thọ Xuân. Mặt khác, cùng với việc mở rộng diện tích giống cây trồng mới để sản xuất hàng hóa, thì các giống bản địa cũng được quan tâm, phục tráng như giống quýt hôi Bá Thước, giống cam Vân Du (Thạch Thành)...

Về triển khai các nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, năm 2019 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Quyết định 37/2018/QĐ-UBND của UBND tỉnh về quản lý các nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở có sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh. Các sở, ngành, UBND các huyện đã triển khai xây dựng các danh mục, nhiệm vụ KH&CN hằng năm, một số sở và địa phương đã phê duyệt nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở như Sở Y tế, Sở KH&CN, UBND TP Thanh Hóa, huyện Như Xuân... Theo đánh giá của Sở KH&CN, việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN đã được các sở, ngành liên quan, địa phương, đơn vị, cá nhân tham gia thực hiện nghiêm túc, bảo đảm chất lượng, thời gian... góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương và các lĩnh vực chuyên sâu thuộc chuyên ngành. Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ KH&CN, các sở, ngành chức năng đã tăng cường công tác KTGS việc triển khai, thực hiện các dự án, đề tài, nhiệm vụ KH&CN, tránh tình trạng lãng phí ngân sách Nhà nước đầu tư cho lĩnh vực này.

Tuy nhiên, so với yêu cầu phát triển của tỉnh và địa phương, số đơn vị và số lượng nhiệm vụ KH&CN triển khai vẫn chưa nhiều. Nguyên nhân chính đó là do chưa có quy định của tỉnh về quản lý nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, Sở KH&CN đã tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng quy định quản lý nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh. Theo đó, ngày 14-12-2018 UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 37/2018/QĐ-UBND “Quy định quản lý nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở có sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh”, có hiệu lực kể từ ngày 25-12-2018. Quyết định gồm 5 chương, 20 điều, quy định về xác định, giao thực hiện, tổ chức thực hiện, nghiệm thu kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở có sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh. Quy định áp dụng với các sở, ban, ngành cấp tỉnh; UBND các huyện, thị xã, thành phố; đơn vị sự nghiệp công lập cấp tỉnh; tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở có sử dụng ngân sách Nhà nước. Cùng với việc thực hiện nghiêm túc Quyết định số 37 của UBND tỉnh, hàng năm Sở KH&CN cũng đã xây dựng kế hoạch KTGS việc thực hiện nhiệm vụ KH&CN đang triển khai trên địa bàn tỉnh. Qua KTGS, các địa phương, đơn vị được giao thực hiện các nhiệm vụ KH&CN thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ KH&CN đã được UBND tỉnh phê duyệt, trong đó nhiều dự án, đề tài đã và đang được ứng dụng hiệu quả trong thực tiễn tại các địa phương, đơn vị.

Để nâng cao hiệu quả, tính ứng dụng của các nhiệm vụ KH&CN, thời gian tới, các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục lựa chọn các nhiệm vụ KH&CN phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Qua đó, góp phần giải quyết những khó khăn trong sản xuất, đời sống của Nhân dân, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển KH&CN phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn. Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý KH&CN cấp cơ sở theo các chương trình của Bộ KH&CN, Sở KH&CN tổ chức. Tích cực phối hợp với các đơn vị chuyên môn của Sở KH&CN triển khai tốt các hoạt động quản lý Nhà nước về KH&CN trên địa bàn. Tuyên truyền cho người dân, doanh nghiệp, về vai trò, vị trí, chức năng và nhiệm vụ của hoạt động KH&CN cấp cơ sở. Tổ chức tốt việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào sản xuất và đời sống để tạo ra sản phẩm mới, ngành nghề mới. Tích cực hỗ trợ các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện các dự án: hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ; nâng cao năng suất, chất lượng; tạo lập, quản lý và phát triển các nhãn hiệu hàng hóa, đồng thời tăng cường KTGS việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN tại các địa phương, đơn vị.

Bài và ảnh: Trần Hằng