Nâng cao giá trị các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam

Nông sản là một trong những ngành xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước, trong đó có nhiều mặt hàng nằm trong nhóm các nước xuất khẩu lớn trên thế giới như gạo, cà phê, hạt điều, hạt tiêu, cao su...

Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam đạt gần 25,5 tỷ USD, có 6/9 mặt hàng xuất khẩu chủ lực đạt kim ngạch trên 2 tỷ USD, gồm thủy sản đạt 8,54 tỷ USD; rau quả đạt 3,75 tỷ USD; hạt điều đạt 3,29 tỷ USD; cà phê đạt 2,86 tỷ USD; gạo đạt 2,81 tỷ USD, cao su đạt 2,3 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, xuất khẩu nông sản của Việt Nam đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó hoạt động logistics (quản lý dòng trung chuyển, lưu kho, vận chuyển hàng hóa, vật tư đa phương tiện…) đối với nông sản đang là một trong những yếu tố khiến nông sản Việt khó phát huy được lợi thế cạnh tranh.

Tiềm năng phát triển dịch vụ logistics Việt Nam là rất lớn. Ảnh tư liệu

Một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do tính chất đặc thù đối với một số loại hàng nông sản như chu kỳ sử dụng ngắn, dễ hư hỏng, có tính thời vụ theo mùa... khiến cho hoạt động logistics nông sản trở nên khó khăn hơn, nhất là trong điều kiện hệ thống logistics của Việt Nam vẫn còn chưa chuyên nghiệp.

Thời gian qua mặc dù ngành logistics đã có nhiều khởi sắc, nhưng với nông nghiệp thì dường như còn đó những khó khăn. Do đó, đường bộ vẫn là lựa chọn hàng đầu trong vận chuyển nông sản, nhưng phương thức này đang bộc lộ nhiều điểm yếu khiến chi phí cho phát triển nông sản tăng, qua đó làm giảm khả năng cạnh tranh của mặt hàng nông sản Việt khi xuất khẩu.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), phục vụ vận chuyển hàng nông sản đòi hỏi một quá trình tích hợp từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến, đóng gói, lưu trữ, vận chuyển và phân phối đến người tiêu dùng cuối cùng. DN làm logistics đối với hàng nông sản cần nắm rõ các quy định của từng thị trường tiêu thụ (trong nước và xuất nhập khẩu) của khách hàng để đảm bảo cung cấp dịch vụ phù hợp và an toàn thì mới có thể mang lại hiệu quả.

Theo kết quả khảo sát DN logistics về phương thức vận tải để vận chuyển hàng nông sản và hàng đông lạnh, thì đường bộ vẫn là sự lựa chọn hàng đầu đối với các DN chủ hàng do sự linh hoạt, thời gian vận chuyển nhanh và cũng là một phương thức “truyền thống”, đặc biệt là đối với DN sang các thị trường có chung đường biên giới với Việt Nam.

Tiếp đến là đường biển do chi phí thấp, thích hợp với việc DN sang các thị trường xa và với các mặt hàng có tính thời vụ thấp. Cũng theo kết quả này, tỷ lệ sử dụng đường sắt và đường hàng không hiện nay chưa nhiều do chi phí vận chuyển cao, chưa phù hợp với các mặt hàng nông sản giá trị thấp, vận tải đường sắt thiếu kết nối linh hoạt...

Trong bối cảnh nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, lượng hành khách sụt giảm, các ngành vận tải hàng không, đường sắt là những ngành chịu tác động nặng nề. Để hạn chế tác động của dịch bệnh, bù đắp sự sụt giảm doanh thu, cả ngành đường sắt và ngành hàng không đều đang không ngừng nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng phục vụ, hoàn thiện dịch vụ nhằm đẩy mạnh khai thác vận tải hàng hóa.

Số liệu đưa ra từ ngành nông nghiệp cho thấy, thời gian qua logistics Việt Nam đã phát triển nhanh, tăng trưởng hàng năm từ 14-16%, đứng thứ 3 khu vực Đông Nam Á, với giá trị 40-42 tỷ USD/năm. Logistics phát triển góp phần khắc phục hạn chế của ngành nông nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm nông sản và giảm đáng kể tổn thất sau thu hoạch so với trước đây.

Báo cáo chỉ số thương mại điện tử 2020 của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cũng cho thấy, tốc độ phát triển của ngành logistics Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14-16%, với sự tham gia của khoảng 3.000 DN trong nước và 25 tập đoàn giao nhận hàng đầu thế giới.

Theo các chuyên gia, trong tương lai không xa, ngành dịch vụ logistics (thương mại, hệ thống phân phối, kho bãi và vận chuyển…) được dự báo trở thành ngành kinh tế quan trọng, có thể đóng góp tới 15% GDP cả nước.

Minh Phong