Nâng cao chất lượng đảng viên mới: Hà Nội thu hút mạnh mẽ trí thức, người ưu tú vào Đảng

Lời tòa soạn: Đội ngũ đảng viên là “nhân tố quyết định” năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Để “nhân tố quyết định” này thực sự đảm bảo chất lượng, khâu “đầu vào” đặc biệt quan trọng. Vì thế, việc nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên mới trong giai đoạn hiện nay là yêu cầu hết sức cấp thiết.

Lễ kết nạp đảng viên mới ở Đảng bộ trường THPT Trần Phú (quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội)

Đủ lượng chưa đủ chất

Là đảng bộ có số lượng đảng viên đông nhất cả nước (trên 47 vạn đảng viên, chiếm gần 9% tổng số đảng viên cả nước), không quá khi nói rằng, nâng cao chất lượng đảng viên mới ở Đảng bộ thành phố Hà Nội sẽ góp phần tích cực nâng cao chất lượng đảng viên mới của toàn Đảng.

Tìm lại các số liệu lưu trữ trong nhiều năm qua, có thể thấy, Thành ủy Hà Nội và các cấp ủy trực thuộc luôn đặc biệt quan tâm đến công tác phát triển đảng viên. Gần nhất, nhiệm kỳ 2015 - 2020, toàn Đảng bộ thành phố đã kết nạp được 62.672 đảng viên, bình quân hàng năm đạt 12.534 đảng viên mới, đạt tỷ lệ 104,45%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đề ra (chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội là 12.000 đảng viên/năm). Đáng chú ý, phân tích các dữ liệu chỉ ra, chất lượng đảng viên kết nạp của Đảng bộ thành phố Hà Nội ngày càng tốt hơn, đảng viên mới kết nạp đã qua đào tạo và có trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng cao. Trong đó, đảng viên mới có trình độ chuyên môn nghiệp vụ (công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ, sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, đại học và trên đại học) năm 2016 đạt tỷ lệ là 94,06%. Con số này đến năm 2020 còn cao hơn, đạt tỷ lệ 95,26%.

Dù kết quả phát triển Đảng của Đảng bộ Thủ đô “đã thu được nhiều kết quả tích cực, luôn hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu”, song thẳng thắn nhìn lại, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến cho rằng: “Công tác kết nạp đảng viên còn bộc lộ không ít tồn tại, hạn chế”. Trước hết, Thành ủy Hà Nội đánh giá, số lượng đảng viên mới kết nạp chưa tương xứng với tiềm năng vị thế của Thủ đô, nhất là tỷ lệ đảng viên trẻ, đảng viên trong lực lượng trí thức, người lao động trong các thành phần kinh tế... Dễ dàng nhận thấy, phần lớn đảng viên mới kết nạp trong nhiệm kỳ 2015 - 2020 đến từ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp (chiếm hơn 50% tổng số). Số đảng viên mới kết nạp là học sinh, sinh viên, giáo viên còn ở mức thấp. Trong 5 năm nhiệm kỳ trước, Đảng bộ Thủ đô chỉ kết nạp được 6 học sinh trung học phổ thông, một con số hết sức khiêm tốn. Cùng đó, số lượng đảng viên mới kết nạp giảm dần hàng năm. Cụ thể, năm 2016 kết nạp 13.850 đảng viên, năm 2017: 13.701; năm 2018: 13.121; năm 2019: 12.721 và năm 2020 chỉ còn 9.729 người.

Lễ kết nạp đảng viên mới ở Chi bộ trường Cao đẳng Công Thương Hà Nội, thuộc Đảng bộ khối doanh nghiệp quận Thanh Xuân (Hà Nội)

Khoảng cuối nhiệm kỳ trước, đã xuất hiện tình trạng một số tổ chức đảng không đạt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đề ra và chỉ tiêu cấp ủy cấp trên giao. Đơn cử, năm 2019, có 1 Huyện ủy và 6 Đảng ủy trực thuộc Thành ủy nằm trong danh sách này. Tới năm 2020, con số này còn tăng mạnh hơn với 4 Quận ủy, Huyện ủy và 8 Đảng ủy trực thuộc Thành ủy. Một số khu vực, lĩnh vực gặp khó khăn trong kết nạp đảng viên mới do không còn nguồn kết nạp đảng viên, nhất ở địa bàn dân cư (thôn, tổ dân phố) và lực lượng vũ trang.

Đáng chú ý, chất lượng kết nạp đảng viên ở một số tổ chức đảng chưa đáp ứng yêu cầu; còn có đảng viên không đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện; một số ít cấp ủy không thực hiện nghiêm túc quy trình, thủ tục kết nạp đảng viên mới, còn để xảy ra tình trạng phải hủy bỏ quyết định hoặc xóa tên đảng viên. Tỷ lệ kết nạp đảng viên có trình độ từ đại học trở lên tăng chậm, 2 năm cuối nhiệm kỳ có xu hướng giảm. Đặc biệt, phân tích dữ liệu cũng cho thấy, tỷ lệ đảng viên trẻ được kết nạp vào Đảng bộ thành phố Hà Nội có xu hướng giảm, dẫn đến tuổi trung bình của đảng viên mới kết nạp ngày một cao (năm 2016 là 30,25 tuổi; năm 2020 là 30,79 tuổi…). Đảng viên trong lực lượng trí thức còn thấp; tỷ lệ đảng viên mới kết nạp hàng năm trong các trường học, ở các cấp học còn rất hạn chế, chưa tương xứng với số lượng giáo viên, học sinh, sinh viên của Thủ đô, nhất là ở nhóm trường ngoài công lập.

Tỷ lệ đảng viên mới là người lao động trực tiếp trong các loại hình doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp tư nhân (nhất là doanh nghiệp sau cổ phần hóa, doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước) khu vực đồng bào theo đạo, đồng bào dân tộc thiểu số có xu hướng giảm. Nhiều thôn, tổ dân phố trong nhiều năm không kết nạp được đảng viên; vẫn còn có Tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng ban công tác mặt trận chưa là đảng viên…

Dễ làm, khó bỏ, chạy theo số lượng

Từ bức tranh thực tế nêu trên, Thành ủy Hà Nội thẳng thắn cho rằng: “Nhận thức của một số cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên chưa đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác kết nạp đảng viên mới trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng”. Công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng của Đảng đối với đoàn viên, thanh niên, trí thức, hội viên của các tổ chức chính trị xã hội, các trường học ngoài công lập, doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước chưa thực sự hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc xây dựng kế hoạch tạo nguồn kết nạp đảng viên cũng chưa khoa học, thiếu chủ động, chưa quan tâm bồi dưỡng nguồn phát triển đảng viên phù hợp với từng nhóm đối tượng và đặc thù của địa phương, cơ quan, đơn vị, chưa tập trung vào nhóm đối tượng là học sinh trung học phổ thông. Một số cấp ủy, tổ chức đảng có biểu hiện “dễ làm, khó bỏ”, chỉ tập trung phát triển đảng ở những nơi có nguồn sẵn, không quyết tâm hay ban hành văn bản chỉ đạo phát triển đảng viên mới ở những nhóm đối tượng ngành nghề khác. Ở chiều ngược lại, có cấp ủy, tổ chức đảng lại tuyệt đối hóa tiêu chuẩn, điều kiện kết nạp đảng viên ở mức cao, dẫn đến tình trạng đơn vị có nguồn nhưng nhiều năm không kết nạp được đảng viên mới.

Lễ kết nạp đảng viên mới diễn ra tại Chi bộ trường THPT Phan Bội Châu (quận Thanh Xuân, TP Hà Nội)

Không ít cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy chưa thực sự coi trọng đúng mức chất lượng kết nạp đảng, có biểu hiện chạy theo số lượng; việc thẩm tra, thẩm định chưa đảm bảo yêu cầu, quy trình, thủ tục thiếu chặt chẽ, sai sót; phân công cán bộ chưa đủ thời gian, kinh nghiệm thực hiện công tác nghiệp vụ phát triển đảng viên (cá biệt có nơi còn phân công người chưa là công chức, chưa là đảng viên) dẫn đến kéo dài thời gian thẩm định, thiếu quy trình, thủ tục... Công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghiệp vụ kết nạp đảng viên của cấp ủy các cấp còn buông lỏng, chưa kịp thời chấn chỉnh những sai phạm, có nơi làm việc theo chủ nghĩa kinh nghiệm, chủ quan…

Thực tế, những tồn tại, hạn chế trong kết nạp đảng viên mới thời gian vừa qua không phải là “câu chuyện” riêng của Đảng bộ thành phố Hà Nội. Chỉ thị 28-CT/TW của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng đã chỉ ra: “Công tác kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc đảng viên thời gian qua chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác kết nạp đảng viên có biểu hiện chạy theo số lượng, chưa coi trọng đúng mức chất lượng; việc kết nạp người chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện, người có động cơ không đúng đắn vào Đảng còn diễn ra ở nhiều nơi; còn vi phạm quy định, nguyên tắc về kết nạp đảng viên. Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, đánh giá chất lượng đảng viên còn hình thức. Công tác rà soát, sàng lọc đảng viên chưa kịp thời, không quyết liệt, còn lúng túng, thiếu thống nhất giữa các tổ chức đảng. Còn một bộ phận đảng viên thiếu gương mẫu, thiếu bản lĩnh, bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân, suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; có việc làm, phát ngôn sai nguyên tắc, trái với Cương lĩnh, đường lối, Điều lệ Đảng; một số có biểu hiện dao động, hoài nghi về mục tiêu, lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Những khuyết điểm, yếu kém đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên; làm giảm sút niềm tin của nhân dân đối với Đảng…”.

Kịp thời chấn chỉnh tồn tại, hạn chế

Nhấn mạnh yêu cầu “kịp thời chấn chỉnh công tác kết nạp đảng viên, khắc phục triệt để tình trạng “chạy theo số lượng, xem nhẹ chất lượng”, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến cho rằng, đầu tiên, phải nâng cao ý thức trách nhiệm của tổ chức đảng, đảng viên và hệ thống chính trị, trước hết là của người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị đối với công tác kết nạp đảng viên.

Đảng viên mới kết nạp phải thực sự là quần chúng ưu tú, có năng lực, có uy tín, đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng, có cơ cấu hợp lý, tạo nguồn cán bộ cho hệ thống chính trị các cấp; đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng. Việc tiến hành công tác kết nạp đảng viên phải đảm bảo đúng các điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục theo quy định Điều lệ Đảng; phù hợp với điều kiện thực tiễn ở từng địa phương, đơn vị.

Tại Đề án “Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên ở Đảng bộ thành phố Hà Nội trong giai đoạn mới”, Thành ủy Hà Nội định hướng rõ: “Quan tâm kết nạp ở lực lượng trí thức: giáo viên ở các cấp học phổ thông; học sinh trong các trường trung học phổ thông; giảng viên, sinh viên trong các trường trung học chuyên nghiệp, dạy nghề, cao đẳng, đại học; các y, bác sĩ, nhân viên trong lĩnh vực y tế; công nhân lao động trực tiếp trong các loại hình doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp tư nhân”.

Hướng tới yêu cầu về chất lượng, Thành ủy Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2025, đảng viên mới kết nạp (trừ khu vực miền núi, học sinh trong các trường trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp) đều phải có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Cũng tới năm 2025, đảng viên mới kết nạp có trình độ chuyên môn nghiệp vụ đạt tỷ lệ bình quân tăng 2%, trong đó, có trình độ từ đại học trở lên tăng 3% so với nhiệm kỳ 2015 - 2020. Cùng mốc thời gian này, Thành ủy yêu cầu, tuổi bình quân đảng viên mới kết nạp giảm 0,2 tuổi so với nhiệm kỳ trước.

Để có thể hoàn thành được các chỉ tiêu trên, Thành ủy Hà Nội đã nêu ra nhiều nhóm giải pháp đồng bộ. Theo đó, bên cạnh yêu cầu “nâng cao nhận thức”, Thành ủy nhấn mạnh việc đổi mới công tác tạo nguồn. “Cần kết hợp hài hòa giữa số lượng và chất lượng nhưng cần khắc phục tình trạng “giữ nguồn” hoặc tuyệt đối hóa tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn kết nạp đảng viên phải được cụ thể hóa, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Phải coi trọng chất lượng, kiên quyết không xem xét, đưa vào diện kết nạp đảng những quần chúng chưa thực sự ưu tú, không đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn chính trị, đạo đức, lối sống; không chạy theo số lượng mà bỏ qua chất lượng” - Thành ủy Hà Nội nhắc nhở.

Thành ủy cũng chỉ đạo đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng giảng dạy, bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho đối tượng kết nạp đảng, đồng thời xây dựng và phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tham gia công tác phát triển đảng viên. Đặc biệt, cần kết hợp chặt chẽ giữa kết nạp đảng viên với củng cố tổ chức đảng. “Việc nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên phải được thực hiện đồng thời với rà soát, sàng lọc đảng viên; kịp thời chấn chỉnh những đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ, không thực hiện đúng chế độ sinh hoạt Đảng; kiên quyết rà soát, đưa ra khỏi đảng những đảng viên vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật, thiếu gương mẫu, những đảng viên thoái hóa, biến chất, cơ hội, không còn đủ tư cách…”.

Có thể thấy, các tồn tại, hạn chế trong phát triển đảng viên mới thời gian qua đã được Thành ủy Hà Nội “nhận diện” rõ ràng. Các chỉ tiêu, nhiệm vụ đi kèm với nhóm giải pháp cũng đã được nêu rất chi tiết. Tuy nhiên, thời gian qua, những nội dung chỉ đạo trên của Thành ủy Hà Nội đã đi vào cuộc sống như thế nào? Các cấp ủy đảng trực thuộc Thành ủy đã triển khai ra sao để thu hút mạnh mẽ trí thức, người ưu tú vào Đảng? Chất lượng kết nạp đảng viên mới, nhất là ở các địa bàn, lĩnh vực khó như trường học, cơ sở giáo dục, bệnh viện, lao động trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước… đã thực sự được nâng lên?...

(Còn nữa)