Năm quốc gia vùng Caspian ký Hiệp ước về Quy chế Pháp lý của Biển Caspian

Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, Tổng thống Turkmenistan Gurbanguly Berdimuhamedov, Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev và Tổng thống Iran Hasan Roukhani đã cùng đặt bút ký bản Hiệp ước tại một buổi lễ trang trọng được tổ chức tại TP Aktau (Kazakhstan) sau Hội nghị Thượng đỉnh Caspian lần thứ 5.

Theo nội dung Hiệp ước, khu vực mặt nước chính của Biển Caspian sẽ là vùng quản lý chung của các bên, còn các vùng đáy biển và vùng đất bên dưới sẽ được chia thành từng khu cho các quốc gia theo một thỏa thuận dựa trên luật pháp quốc tế.

Các hoạt động di chuyển của tàu thuyền, đánh bắt cá, nghiên cứu khoa học cũng như việc đặt ống dẫn dầu sẽ được tiến hành theo các quy tắc mà các bên thống nhất. Khi triển khai các dự án hàng hải quy mô lớn, các bên cũng sẽ phải cân nhắc tới yếu tố sinh thái.

Bản Hiệp ước cũng sửa đổi điều khoản về việc cấm sự hiện diện của các lực lượng vũ trang của các cường quốc bên ngoài khu vực Caspian, xác định rằng năm quốc gia Caspian chịu trách nhiệm duy trì an ninh hàng hải và quản lý nguồn tài nguyên của vùng biển này.

Vấn đề về quy chế pháp lý của vùng biển Caspian đã nổi lên sau khi Liên bang Xô viết tan rã, khi ba quốc gia mới giành được độc lập là Azerbaijan, Kazakhstan và Turkmenistan nêu ra vấn đề phân định Biển Caspian giữa năm quốc gia trong khu vực (còn được gọi là Nhóm năm nước Caspian). Việc xác định quy chế này gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là vấn đề xác định Biển Caspian là biển hay hồ, bởi từ đó việc phân định sẽ được áp dụng bởi những điều luật quốc tế khác nhau.

Việc chưa xác định được tình trạng rõ ràng của Biển Caspian là một trong những rào cản gây trở ngại cho việc xây dựng đường ống dẫn khí Xuyên Caspian, được dùng để vận chuyển khí từ Turkmenistan tới châu Âu qua Azerbaijan dọc theo đáy biển.

Sau hơn 20 năm đàm phán, các bên cuối cùng đã đưa ra quyết không coi Caspian là biển hay hồ mà đặt ra một quy chế "lai" giữa hai hình thức với đầy đủ bờ cát, vùng kinh tế tự do, vùng đánh bắt cá. Các bên đã hoàn tất bản dự thảo Hiệp ước trong Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao năm nước diễn ra vào hai ngày 4 và 5-10-20127 ở Moscos.

THẢO NGUYÊNRIA, Tass