Mỹ xoa dịu Canada sau vụ Trung Quốc giữ người

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 15/12 đã lên tiếng bảo vệ công dân Canada đang được cho là bị giam giữ ở Mỹ.

Phát biểu trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Canada Chrystia Freeland ở thủ đô Washington D.C, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nhấn mạnh vụ Trung Quốc bắt giữ 2 công dân Canada, gồm doanh nhân Michael Spavor và cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig, là “phi pháp và không thể chấp nhận”.

Mỹ xoa dịu Canada giữa căng thẳng với Trung Quốc.

“Họ phải được thả. Chúng tôi yêu cầu tất cả các quốc gia đối xử công dân của nước khác một cách hợp lý” - Reuters dẫn lời ông Pompeo tuyên bố, đồng thời cho biết Mỹ sẽ hỗ trợ để trả tự do cho Spavor và Kovrig.

Đây là lần đầu tiên một quan chức cấp cao của Mỹ lên tiếng về vụ Trung Quốc bắt giữ 2 công dân Canada.

Tuyên bố cũng thể hiện sự ủng hộ của Mỹ trong việc Canada phản ứng với Trung Quốc sau khi Ottawa giúp đỡ Mỹ bắt giữ Phó Chủ tịch Tập đoàn Huawei Mạnh Vãn Châu.

Tuyên bố cũng được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Canada đã có lời cảnh báo với Mỹ về sự giúp đỡ ảnh hưởng mạnh mẽ đến chính sách ngoại giao của Canada.

Ngoại trưởng Freeland trước đó khẳng định Canada bắt giữ Sếp Tập đoàn Huawei theo đề nghị từ phía Mỹ song cảnh báo chính quyền ông Trump không chính trị hóa vụ việc.

Đại diện Bộ Ngoại giao Canada nhấn mạnh quá trình pháp lý không nên bị đánh đồng với mục đích chính trị. Ông Trump cũng không nên ra sức tìm cách thúc đẩy việc dẫn độ Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Châu.

"Các đối tác dẫn độ của chúng tôi không nên chính trị hóa quá trình dẫn độ hoặc sử dụng nó cho mục đích khác ngoài việc theo đuổi công lý và tuân theo luật pháp" - Ngoại trưởng Canada nhấn mạnh.

Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định có thể can thiệp vụ Canada bắt Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Châu nếu việc đó "giúp hiện thực hóa thỏa thuận thương mại lớn nhất lịch sử hoặc tốt cho an ninh quốc gia". Tuyên bố này càng khiến Trung Quốc gia tăng sự giận dữ đối với Canada, cho rằng, Ottawa đang "làm tay sai" cho Mỹ để đối đầu Bắc Kinh.

Hiện Mỹ chưa đưa ra kiến nghị dẫn độ chính thức đối với bà Mạnh. Một khi yêu cầu này được đưa ra, Bộ trưởng Tư pháp Canada sẽ phải quyết định liệu có dẫn độ Giám đốc Tài chính Huawei sang Mỹ hay không. Bộ trưởng Tư pháp Canada có thể từ chối yêu cầu của Mỹ nếu phát hiện mục đích không chính đáng.

Lời khẳng định mới nhất từ phía Mỹ đối với Canada là những biểu hiện xoa dịu Ottawa khi Washington hối thúc nước này bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu và cũng chưa đề nghị dẫn độ. Ottawa đã mạo hiểm quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh để thực hiện theo yêu cầu của Mỹ nhưng cuối cùng phải đối mặt với phản ứng đáp trả của Trung Quốc.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm 11/12 khẳng định, Trung Quốc sẽ không ngồi yên, thờ ơ trước sự xâm phạm các quyền hợp pháp của công dân Trung Quốc ở nước ngoài. Một tuyên bố cứng rắn cho thấy Bắc Kinh coi Canada và Mỹ đang bắt tay nhau "chống" lại Trung Quốc bất chấp các mối quan hệ ngoại giao tốt đẹp.

"Chúng tôi thường xuyên lo lắng về sự an toàn và thịnh vượng của mỗi đồng bào ở nước ngoài. Trung Quốc sẽ không ngồi yên, thờ ơ trước sự quấy rối và xâm phạm các quyền hợp pháp của công dân mình" - Ngoại trưởng Trung Quốc khẳng định.

Ông Vương Nghị nhấn mạnh rằng Trung Quốc sẽ làm hết sức để bảo vệ quyền và lợi ích của công dân mình ở nước ngoài.

Trung Quốc sẽ đối đầu Mỹ, Canada?

Hồi giữa tuần trước, Trung Quốc xác nhận đang tiến hành điều tra 2 công dân Canada bởi nghi ngờ tham gia các hoạt động nguy hại cho "an ninh quốc gia Trung Quốc" - cụm từ đã từng được Mỹ đề cập đến để yêu cầu Canada bắt giữ bà Mạnh.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đã xác nhận điều này.

“Cả hai công dân Canada đều bị tình nghi tham gia vào những hoạt động phương hại an ninh quốc gia Trung Quốc. Chúng tôi sẽ đảm bảo quyền hợp pháp và lợi ích của họ. Hai trường hợp đang được điều tra riêng biệt và xử lý theo đúng pháp luật” - ông Lục tuyên bố.

Hôm 14/12, ông Lục Khảng tiếp tục cáo buộc “chính phủ Canada bắt giữ bà Mạnh một cách sai trái theo yêu cầu của phía Mỹ” và rằng vụ việc “gây ra cơn phẫn nộ trong dân chúng” ở Trung Quốc.

Ngoài ra, trong bài bình luận đăng trên báo The Globe and Mail hôm 13/12, Đại sứ Trung Quốc tại Canada Lô Sa Dã gọi vụ bắt giữ bà Mạnh là “hành động chính trị đã được lên kế hoạch trước”.

Kim Hoa