Mỹ tung đòn với đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ: Cái cớ Iran

Ngân hàng nhà nước Halkbank của Thổ Nhĩ Kỳ vướng cáo buộc hình sự vì nghi ngờ giao dịch hàng tỷ USD để né tránh các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran.

Ngân hàng nhà nước Halkbank của Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Reuters

Các công tố viên liên bang Mỹ ngày 15/10 đã công bố những cáo buộc này. Trong một thông báo về bản cáo trạng, Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Mỹ John Demers cho biết các công tố viên buộc tội ngân hàng trên với 6 tội danh lừa đảo, rửa tiền và vi phạm các lệnh trừng phạt chống Iran.

Theo các công tố viên, Halkbank đã cho phép Iran tiếp cận nhiều quỹ có trị giá xấp xỉ 20 tỉ USD trong khi che giấu nhà chức trách Mỹ về hoạt động này.

Cụ thể từ năm 2012- 2016, Ngân hàng Halkbank cùng một số cá nhân và thực thể lợi dụng các công ty bình phong tại Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và một số nước khác để né lệnh cấm Iran tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ. Halkbank đã cho phép Iran giao dịch với ngân hàng, trong đó có những khoản thu từ việc xuất khẩu dầu khí của nước này.

Sau đó, Chính phủ Iran dùng số tiền thu được từ kinh doanh dầu mỏ để mua vàng. Các công tố viên cũng cáo buộc quan chức cấp cao Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận hối lộ hàng chục triệu USD từ cơ chế hoạt động trên để “qua mặt” nhà chức trách Mỹ.

“Đây là một trong hành động nghiêm trọng nhất vi phạm lệnh trừng phạt Iran mà chúng tôi từng biết. Hành vi táo bạo này được hỗ trợ và bảo vệ bởi các quan chức chính phủ cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ” - ông John Demers cho hay.

Các cáo buộc được đưa ra trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang tiến hành chiến dịch tấn công ở miền bắc Syria bất chấp kêu gọi ngừng bắn và lời đe dọa trừng phạt kinh tế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Điều gây chú ý hơn trong các cáo buộc hình sự nhằm vào Ngân hàng Halkbank là nó có thể tác động tới cuộc điều tra luận tội Tổng thống mà Hạ viện Mỹ đang tiến hành.

Luật sư của Tổng thống Donald Trump, ông Rudy Giuliani là người đại diện cho Reza Zarrab, một trong những Giám đốc của Halkbank.

Ông Reza Zarrab và một quan chức ngân hàng Halkbank hồi năm 2017 đã bị phía Mỹ bắt và đưa ra xét xử với cáo buộc tham gia "mạng lưới chuyển tiền" cho Iran, vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran.

Ngày 30/11/2017, doanh nhân Reza Zarrab khai trước tòa án Mỹ rằng Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã "bật đèn xanh" để 2 ngân hàng nước này tiến hành các giao dịch tiền tệ cho Chính phủ Iran trong giai đoạn 2010-2015. Theo lời doanh nhân này, Tổng thống Erdogan, thời điểm đó giữ cương vị Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ, cũng trực tiếp chỉ thị cho các ngân hàng trên.

Thổ Nhĩ Kỳ đã ngay lập tức phản đối phiên tòa của Mỹ, cho rằng những cáo buộc nhằm vào giới chức Thổ Nhĩ Kỳ mang động cơ chính trị và là âm mưu phá hoại Ankara cũng như nền kinh tế vốn đã mong manh của quốc gia này.

Khi đó, Tổng thống Erdogan tuyên bố, phía Mỹ đang tìm cách làm mất uy tín của Thổ Nhĩ Kỳ bởi "Ankara không làm theo kịch bản" mà Washington đưa ra.

Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng phía Mỹ đã tạo dựng lên phiên tòa trên với sự hỗ trợ của các thành viên mạng lưới do giáo sỹ Hồi giáo Thổ Nhĩ Kỳ Fethullah Gulen, 75 tuổi, người đang sống lưu vong tại bang Pennsylvania (Mỹ) và bị Ankara cáo buộc đứng sau cuộc đảo chính bất thành hồi năm ngoái tại Thổ Nhĩ Kỳ, đứng đầu.

Liên quan tới vụ cáo buộc hình sự lần này, phía Mỹ dường như đã tiếp tục nhằm vào các cá nhân xung quanh Tổng thống Trump có thể "vi phạm lợi ích Mỹ" bên cạnh việc hăm dọa chiến dịch tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 14/10 ký một sắc lệnh áp đặt các biện pháp trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ liên quan đến chiến dịch quân sự của Ankara chống người Kurd tại miền Bắc Syria. Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin, Washington sẽ trừng phạt 3 trong số các quan chức quyền lực nhất Thổ Nhĩ Kỳ gồm Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng Năng lượng và Bộ trưởng Nội vụ, cũng như 2 bộ là Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng.

Hải Lâm