Mỹ tung đòn trừng phạt vẫn tôn vinh đồng minh quan trọng

Ngày 23/10, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố 21 công dân Saudi Arabia sẽ bị thu hồi thị thực Mỹ hoặc bị tuyên bố là không đủ tiêu chuẩn cấp thị thực trong tương lai.

Ngoài việc thu hồi thị thực, Mỹ cũng đang xem xét các biện pháp trừng phạt khác theo Đạo luật Trách nhiệm Nhân quyền toàn cầu, hay còn gọi là Đạo luật Magnitsky.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gặp vua Saudi Arabia để tìm hiểu về vụ mất tích nhà báo Jamal Khashoggi. Ảnh: The National

“Những biện pháp trừng phạt này sẽ không phải động thái cuối cùng của Mỹ trong vụ Khashoggi. Chúng tôi muốn khẳng định rõ ràng rằng Mỹ không chấp nhận việc ông Khashoggi bị bịt miệng bằng bạo lực” - ông Pompeo tuyên bố.

Dù khẳng định sẽ tiếp tục xem xét việc trừng phạt, ông Mike Pompeo vẫn nhấn mạnh Ả Rập Saudi là một đồng minh quan trọng của Washington, và mối quan hệ giữa hai nước sẽ tiếp tục được duy trì.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi việc làm của Saudi Arabia là "sự che đậy tồi chưa từng thấy".

Trong một cuộc họp báo tại phòng Bầu dục của Nhà Trắng, khi được một nhà báo hỏi liệu vụ sát hại ông Khashoggi có thể đã diễn ra như thế nào, ông Trump đáp: "Họ có một ý tưởng ban đầu rất tệ. Ý tưởng đó được thực thi rất tệ, và sự che đậy cũng vào hàng dở chưa từng thấy".

Ông Trump đã có nhiều phát biểu khác nhau và gần như mâu thuẫn về vụ việc này.

Tổng thống Trump đã từng nhắc đến giả thiết có những "sát thủ bí ẩn" đã gây nên sự mất tích đáng ngờ của nhà báo Jamal Khashoggi tại trụ sở Tổng Lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, sau đó 1 ngày, ông Trump lại ra tuyên bố với giọng điệu giảm tông hơn, cho rằng, thế giới đã vội vàng phán xét Saudi Arabia trong vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị mất tích là lỗi của Riyadh.

"Lại một lần nữa xuất hiện tình trạng bị đổ tội cho tới khi được chứng minh trong sạch. Tôi không thích điều đó" - Tổng thống Trump nói hôm 16/10 khi nhắc tới vụ việc Saudi Arabia bị tẩy chay vì nghi vấn phân mảnh nhà báo Jamal Khashoggi.

Tổng thống Trump cho rằng "trước hết phải tìm hiểu điều gì đã xảy ra" và cho biết ông đã gọi điện tới Vua Salman và Thái tử Mohammed bin Salman của Saudi Arabia. Tổng thống Trump cho hay cả hai đều không biết chuyện gì đã xảy ra với nhà báo Khashoggi và Saudi Arabia đang làm những gì trong khả năng của họ để phối hợp với Thổ Nhĩ Kỳ tìm ra nhà báo.

Sự thay đổi từ việc cảnh báo Saudi Arabia về những hậu quả "rất nghiêm trọng" như các biện pháp trừng phạt kinh tế đến thái độ dịu giọng của Tổng thống Trump xuất phát từ mối quan hệ giữa Mỹ và Saudi Arabia - vốn là một đồng minh quan trọng chống lại Iran và các tổ chức phiến quân Hồi giáo, cũng như là một khách hàng lớn mua vũ khí Mỹ.

Cho đến nay, khi Riyadh thừa nhận đã "sai lầm nghiêm trọng" trong việc để xảy ra cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi, Nhà Trắng đã phát đi lệnh trừng phạt đối với các công dân Saudi Arabia nghi ngờ có liên quan đến vụ ám sát ở Tòa Lãnh sự quán nước này tại Istanbul.

Truyền thông nhà nước Saudi Arabia hôm thứ Bảy nói nhà vua Salman đã bắt 18 người và sa thải 5 quan chức cấp cao vì vụ Khashoggi. Trong số những người bị sa thải, có Saud al-Qahtani, một cố vấn cấp cao phụ trách truyền thông xã hội cho thái tử Mohammed. Hai nguồn tin tình báo nói với Reuters rằng chính Qahtani đã điều hành việc sát hại ông Khashoggi bằng cách ra lệnh qua Skype.

Hình ảnh cuối cùng của nhà báo Jamal Khashoggi khi bước vào Tổng Lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istabul.

Trong khi đó, cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng, nhóm 15 điệp viên Saudi Arabia có mặt tại tòa lãnh sự vào ngày ông Jamal Khashoggi đến hoàn tất thủ tục để kế hôn là động thái cho thấy kế hoạch sát hại đã được lên kế hoạch. Nguồn tin là quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cũng nói nước này có bằng chứng là băng ghi âm về vụ sát hại.

Một lãnh đạo đảng đối lập tại Thổ Nhĩ Kỳ còn tiết lộ với truyền thông rằng, phần thi thể của nhà báo Jamal Khashoggi đã bị giấu dưới giếng ở trong khuôn viên tòa lãnh sự Saudi Arabia tại Istanbul.

Trong động thái mới nhất chỉ vài giờ trước khi ông Trump đưa ra phát biểu trừng phạt các công dân Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã bác bỏ những tuyên bố trước đó của Saudi Arabia rằng cái chết của ông Khashoggi là do các điệp viên tự ý gây nên chứ không hề có sự chỉ đạo nào từ Riyadh. Ông Erdogan cũng hối thúc Chính phủ Saudi Arabia kiểm tra "từ trên xuống dưới", đồng thời dẫn 18 người đang bị tạm giam để điều tra sang Istanbul để đối chứng ở hiện trường và thẩm vấn.

Sơn Dương