Mỹ tiết lộ cơn ác mộng của V-22 Osprey

Thông tin từ báo cáo của OIG hồi giữa tháng 11/2019 đã tiết lộ những khó khăn mà quân đội Mỹ gặp phải đối với thiết bị lọc khí động cơ (EAPS) trên máy bay V-22 Osprey khi chúng đã không được thiết kế phù hợp với yêu cầu kỹ thuật từ nhà sản xuất động cơ Roll-Royce để bảo đảm dòng Osprey có thể hoạt động ổn định ở điều kiện nhiều cát bụi như ở sa mạc hay môi trường tác chiến ở Trung Đông.

Loạt vấn đề với thiết bị EAPS và cả động cơ là nỗi ám ảnh V-22 Osprey, gây ra nhiều tai nạn chết người trong vòng 10 năm qua. Hải quân Mỹ hai lần thiết kế lại EAPS vào năm 2010 và 2011, nhưng đều không thể giải quyết dứt điểm lỗi của bộ phận này. Các chuyên gia lo ngại nỗ lực sửa lỗi lần thứ ba cũng không bảo đảm dòng Osprey có thể hoạt động được trong môi trường sa mạc.

Báo cáo của OIG có đoạn: "Lần tái thiết kế này giúp tăng khả năng lọc cát bụi khỏi luồng khí đầu vào động cơ V-22 Osprey so với mẫu EAPS nguyên bản. Nhưng lượng cát bụi còn lại vẫn nhiều gấp 4 lần tiêu chuẩn của nhà sản xuất. Những rủi ro khi vận hành V-22 Osprey vẫn chưa được khắc phục triệt để, bất chấp những nỗ lực cải tiến thiết bị EAPS gần 10 năm qua".

Do thiết kế với 2 cánh quạt của chiếc Osprey tạo ra lực đẩy rất lớn, giúp phi cơ có thể cất hạ cánh thẳng đứng hoặc trên đường băng ngắn như trực thăng. Nhưng chính thiết kế này đã thổi cát bụi lên không và bao phủ toàn bộ máy bay khi hạ cánh ở sa mạc, làm giảm tầm nhìn và công suất động cơ, có thể dẫn tới mất lực nâng khiến máy bay rơi.

Nếu may mắn không bị rơi, sỏi đá, cát bụi trong luồng khí cũng mài mòn, làm hư hại lá cánh turbine và thành động cơ. Những loại cát chứa kim loại kiềm có thể bị nóng chảy bởi nhiệt độ cao trong động cơ, gây kết dính các bộ phận nhạy cảm và khiến chúng ngừng hoạt động.

Đây chính là lý do khiến V-22 Osprey bị tai nạn nhiều nhất trong suốt thời gian hoạt động. Một chiếc Osprey rơi ở Hawaii hồi tháng 5/2015 khiến hai lính thủy quân lục chiến thiệt mạng và 20 người bị thương. Hải quân Mỹ phát hiện vấn đề của EAPS và bắt đầu thiết kế lại bộ phận này từ năm 2010.

Vào thời điểm đó, mỗi chiếc V-22 được đánh giá đủ sức hoạt động 500 giờ trước khi phải đổi bộ lọc, nhưng con số thực tế khi vận hành ở sa mạc chỉ là 200 giờ. Máy bay Osprey từng 8 lần gặp sự cố đột ngột mất lực đẩy trong giai đoạn 2008-2015. Dù những sự cố này không dẫn tới tai nạn rơi máy bay, chúng vẫn cho thấy động cơ của V-22 đã xuống cấp nhanh chóng.

Hàng loạt chương trình chỉnh sửa động cơ và EAPS được đề xuất sau đó đều không mang lại kết quả như mong muốn. "Không một mẫu đất đá nào trong thử nghiệm phù hợp với điều kiện tự nhiên trên thế giới. Hải quân chỉ kiểm tra EAPS với 100% cát hoặc 100% bùn, trong khi các loại đất trên thế giới được cấu thành chủ yếu bởi cát, bùn và đất sét", OIG tiết lộ.

Theo chương trình chính sửa mới nhất, Hải quân Mỹ quyết định hợp tác với Bộ chỉ huy Các chiến dịch đặc biệt (SOCOM) và không quân để thiết kế lại cửa hút khí động cơ với sản phẩm mang tên "Giải pháp cửa hút cải tiến" (IIS). Nhưng đến nay, dự án này vẫn chưa hoàn thành và phi đội Osprey vẫn phải sử dụng EAPS trong thời gian tới và nguy cơ bị rơi vẫn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. (Đan Nguyên)