Mỹ 'tiến thoái lưỡng nan' trong quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ

Biểu đồ rớt giá thảm hại của đồng lira sau “đòn áp thuế” của Mỹ.

Chỉ trích hiện trạng mối quan hệ giữa Washington với Ankara, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tăng gấp đôi thuế nhập khẩu đánh vào nhôm và thép từ Thổ Nhĩ Kỳ, lần lượt là 20% và 50%. Nhà Trắng cho biết ông Trump sử dụng một mục của luật pháp Mỹ cho phép áp thuế quan với lý do để đảm bảo an ninh quốc gia, từ đó tăng thuế nhập khẩu.

Động thái trên của ông Trump đã khiến đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ rớt giá kỷ lục, khiến người dân Thổ Nhĩ Kỳ nghèo hơn và làm xói mòn niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế trong nước. Đây là "cú đòn đau" đối với Thổ Nhĩ Kỳ vì phần lớn tăng trưởng kinh tế của nước này là nhờ tiền nước ngoài.

Những "cơn sóng" từ cuộc khủng hoảng này thậm chí lan ra nước ngoài, với việc các nhà đầu tư bán tháo cổ phần tại các ngân hàng châu Âu có mối quan hệ lớn với nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đã gửi một phái đoàn đến Washington để gặp giới quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính Mỹ nhằm giải quyết một số tranh chấp, nhưng các cuộc đàm phán đó không có dấu hiệu đột phá.

Trước những hành động trên của Mỹ, Tổng thống Recep Erdoran đổ lỗi suy thoái kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ là do Mỹ và các nước khác gây ra. Ông nói rằng đồng USD, euro và vàng giờ đây là “những viên đạn, đại bác và tên lửa của cuộc chiến tranh kinh tế đang được phóng vào đất nước của chúng ta”. Ông hứa hẹn với những người ủng hộ rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang thực hiện các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ nền kinh tế, nhưng nói thêm “điều quan trọng nhất là bẻ gãy những bàn tay đang bắn những vũ khí này”.

Nhận định về toàn bộ câu chuyện này, chuyên gia David Pollock, Viện Chính sách Cận Đông ở Washington, cho rằng các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Thổ Nhĩ Kỳ không xuất phát từ lý do kinh tế mà là lý do chính trị. Theo ông, việc Mỹ đánh thuế kim loại "sẽ gây tác động thực sự đối với Thổ Nhĩ Kỳ, lớn hơn những gì dư luận dự đoán. Hậu quả sẽ kéo dài". Ông cũng cho rằng với việc áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế với Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh của Mỹ trong NATO, Washington đã tự đặt mình với "thế tiến thoái lưỡng nan thực sự" với Ankara. Điều đáng nói là việc này diễn ra trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang chuyển hướng khỏi các đồng minh NATO và ngả về phía Nga, cũng như Iran. Chính vì vậy, xích mích cá nhân giữa ông Trump và ông Erdogan có thể khiến cho liên minh lịch sử Mỹ-Thổ rạn nứt.

Thực vậy, căng thẳng gia tăng trong quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đang làm dấy lên những đồn đoán rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ càng thắt chặt quan hệ với Nga. Trong một tuyên bố, ông Erdogan cũng không quên thách thức "những lời đe dọa" của Mỹ về vụ mục sư người Mỹ Andrew Brunson bị giam cầm ở Thổ Nhĩ Kỳ với cáo buộc tội gián điệp và khủng bố. Ông nói: "(Mỹ) thật sai lầm khi nghĩ rằng có thể bắt Thổ Nhĩ Kỳ 'quỳ gối quy phục' chỉ bằng những lời đe dọa liên quan đến Bruson. Thật đáng xấu hổ! Mỹ đang đánh đổi một đối tác chiến lược trong NATO để lấy một mục sư". Mới đây, Ankara đã trả đũa các biện pháp trừng phạt bất thường của Mỹ nhằm vào hai bộ trưởng của Thổ Nhĩ Kỳ do liên quan tới vụ Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ mục sư Brunson. Các đòn trừng phạt-trả đũa này đã khiến cho quan hệ Mỹ-Thổ tụt xuống mức thấp nhất kể từ đầu những năm 50 của thế kỷ trước. Rõ ràng, Thổ Nhĩ Kỳ đang hết sức thất vọng và bất bình với chính quyền Mỹ. Và Washington đã đẩy một đồng minh vào tay đối thủ của mình.

Vĩnh Hà