Mỹ tạm ngưng tiêm vaccine Johnson & Johnson do có liên quan đến cục máu đông

Bệnh CVST là gì?

Bệnh CVST là bệnh hiếm, thường xảy ra ở phụ nữ, tỉ lệ 5 ca trên 1 triệu người. Bệnh xảy ra do cục máu đông hình thành tại các xoang tĩnh mạch não (xem hình). Các xoang mạch máu não là các tĩnh mạch quan trọng để máu lưu thông về tim phổi lấy oxy. Khi có các cục máu xuất hiện thì một vùng máu trong não không lưu thông, dẫn đến thiếu oxygen (như đột quỵ) hay vỡ mạch máu.

Tùy vào vị trí cục máu đông mà bệnh nhân có những triệu chứng khác nhau như thay đổi thị lực (do ảnh hưởng vùng thị giác trên não), nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi, cho đến yếu hay liệt một bên tay chân. Bệnh CVST thường xảy ra ở những bệnh nhân có rủi ro hay bệnh lý nền ví dụ như đang mang thai, có bệnh sử đông máu (thrombophilia), bệnh tự miễn, dùng thuốc ngừa thai, viêm màng não, hay phẫu thuật vùng não.

Điều trị CVST chủ yếu là dùng thuốc kháng đông máu, kết hợp với phẫu thuật can thiệp lấy cục máu hay giảm áp vùng não.

Hình ảnh cục máu đông trong xoang tĩnh mạch não.

Vaccine có thể liên quan đến bệnh CVST như thế nào?

Vaccine JJ là vaccine vector, nghĩa là dùng virus Adenovirus (loại virus cảm thường) để mang một đoạn mã gen cầu gai (Spike Protein) của virus SARS -CoV-2 (gây bệnh COVID-19) vào bên trong cơ thể. Tại đây, các tế bào dựa vào đoạn mã gene sẽ tạo ra các cầu gai (spike protein) giống như trên bề mặt của virus SARS -CoV-2 , tạo ra các kháng thể đặc hiệu chống lại virus này. Khi cơ thể tạo ra các kháng thể đặc hiệu, đôi khi, cũng có thể ảnh hưởng đến chuỗi các protein máu đông và chống máu đông. Sự mất cân bằng này có thể dẫn đến rủi ro tạo ra các cục máu đông như bệnh CVST.

Nhưng những bệnh nhân CVST có cục máu đông sau khi tiêm vaccine JJ có tiểu cầu thấp, khiến cho cách trị liệu thông thường của bệnh máu đông là thuốc kháng máu đông không thể dùng do tăng rủi ro xuất huyết bên trong cơ thể. Đây có thể là lý do tại sao FDA ra khuyến cáo tạm dừng tiêm vaccine JJ do chưa có cách chữa trị hữu hiệu với bệnh CVST xảy ra sau khi chích vaccine.

Bệnh nhân đã tiêm vaccine cần theo dõi triệu chứng gì?

Bệnh nhân mắc bệnh máu đông thường có những triệu chứng nhức đầu (hay gặp nhất) đau bụng, đau nhức sưng chân, mệt mỏi và khó thở. Các triệu chứng này, nếu có, thường xuất hiện trong vòng 2 tuần sau tiêm vaccine. Nên gọi bác sĩ ngay nếu có những triệu chứng trên. Với những bệnh nhân đã tiêm vaccine JJ hơn 1 tháng thì nhiều khả năng họ sẽ không sao cả vì 2-3 tuần đầu là thời điểm cơ thể tạo ra các kháng thể đặc hiệu và phản ứng của hệ miễn dịch lên vaccine.

PGS.BS Wynn Huynh Tran