Mỹ sẽ công nhận Golan thuộc Israel, thổi bùng lửa Trung Đông?

Tel Aviv thúc chính quyền Trump công nhận Cao nguyên Golan thuộc Israel

Reuters ngày 24/5 đưa tin, Israel đang hối thúc chính quyền Trump thừa nhận chủ quyền của nhà nước Do Thái đối với vùng Cao nguyên Golan và Tel Aviv kỳ vọng Washington sẽ thực hiện điều đó trong vòng vài tháng tới.

Trả lời báo giới, Bộ trưởng Tình báo Israel Katz đã cho biết việc xác nhận chủ quyền với vùng đất mà nhà nước Do Thái đã quản lý 51 năm qua đang “đứng đầu chương trình nghị sự” trong các cuộc đàm phán ngoại giao song phương Israel-Mỹ.

Theo Tel Aviv, sau khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và từ bỏ Thỏa thuận hạt nhân Iran, chính quyền Donald Trump sẽ công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan như một phần thưởng cho đồng minh chiến lược.

Mỹ có thể chiều lòng đồng minh, công nhận chủ quyền của Israel với Cao nguyên Golan

Nên biết Cao nguyên Golan là một phần lãnh thổ của Syria tiếp giáp với Israel, có diện tích khoảng 1.200 km2, từng tạo thành một vùng đệm chiến lược giữa hai quốc gia nhiều xung đột này.

Tuy nhiên, trong cuộc Chiến tranh Trung Đông năm 1967, Israel đã chiếm đóng Cao nguyên Golan của Syria. Tel Aviv đã đưa người định cư đến vùng lãnh thổ này và năm 1981 thì quyết định sát nhập vào Israel, nhưng không được công nhận quốc tế.

Theo Reuters, từ năm 1967, khoảng 20.000 người Israel đã chuyển đến Golan sinh sống cùng khoảng 20.000 người Druze của Syria ở đó. Israel đã cho Druze lựa chọn quyền công dân, nhưng hầu hết người Druze vẫn giữ quốc tịch Syria.

Năm 2000, Israel và Syria đã tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao về việc trả lại Golan cho Syria và hai bên sẽ ký một hiệp ước hòa bình. Song các cuộc đàm phán đã sụp đổ, các cuộc đàm phán sau đó với trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ cũng thất bại.

Tel Aviv cho biết khi họ sẵn sàng cân nhắc việc trả lại Golan vì hòa bình thì cuộc nội chiến ở Syria nổ ra, dẫn đến sự hiện diện của Iran trong việc ủng hộ Damascus và những gì xảy ra khiến Israel nhận thấy cần phải giữ lại cao nguyên chiến lược này.

Chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhìn nhận việc công nhận chủ quyền của Israel với Golan là một phần mở rộng tiềm năng cho cuộc đối đầu của chính quyền Trump chống lại việc Iran mở rộng ảnh hưởng và xâm lược tại Trung Đông.

Do đó, từ tháng 2/2017, ngay sau khi Tổng thống Trump tiếp nhận quyền lực, Tel Aviv đã đề xuất với Washington về chủ quyền của Cao nguyên Golan và vấn đề hiện hiện đang được thảo luận bởi các cấp khác nhau ở cả Chính phủ và Quốc hội Mỹ.

Vì vậy, “tôi nghĩ rằng điều kiện đã chín muồi và khả năng điều này sẽ xảy ra là rất cao", Bộ trưởng Tình báo Israel nhận định về khả năng chính quyền Trump ra quyết định công nhận Cao nguyên Golan thuộc Israel.

Việc Tel Aviv lệch pha với với chính quyền Obama có lý do Washington bác bỏ đề xuất công nhận chủ quyền Golan cho Israel

Thực ra, chính quyền Israel đã từng nêu vấn đề chủ quyền Cao nguyên Golan với chính quyền Obama vào năm 2015, nhưng Washington đã gạt bỏ. Không biết liệu chính quyền Trump có làm khác chính quyền tiền nhiệm.

Washington sẽ chiều lòng Tel Aviv để thổi bùng ngọn lửa Trung Đông?

Giới phân tích cho rằng, với những gì mà chính quyền Trump đã thực hiện tại Trung Đông trong thời gian vừa qua thì xác suất Washington công nhận Cao nguyên Golan thuộc về Israel là rất cao và điều đó có thể diễn ra trong tương lai gần.

Theo Bộ trưởng Tình báo Israel thì đây là thời điểm hoàn hảo để Mỹ thực hiện việc công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan, bằng một tuyên bố của Tổng thống Mỹ và nó sẽ được Tel Aviv xem như một căn cứ pháp lý.

Còn khi được hỏi về ý kiến của ông Katz, một quan chức Đại sứ quán Mỹ tại Israel thì trả lời nước đôi rằng: "Chúng tôi không phải là một kênh truyền tải về các thông tin ngoại giao nhà nước". Dường như niềm tin của Tel Aviv không phải viển vông.

Bởi ngoài việc đáp ứng mong mỏi của Tel Aviv, thì công nhận chủ quyền của Israel với Cao nguyên Golan còn giúp cho Mỹ đạt được nhiều mục đích, nên Washington sẽ có thể xúc tiến vấn đề này.

Thứ nhất, kiềm chế Iran, mà theo Tel Aviv thì đây là một đòn đau với Tehran trong việc không thể giúp Damascus và tận dụng lãnh thổ Syria để đe dọa an ninh của nhà nước Do Thái

Việc quân đội Iran hiện diện tại Syria được Tel Aviv nhận diện là đã tạo ra mối đe dọa rất nghiêm trọng với Israel, điều đó khiến cho việc xác định chủ quyền với Cao nguyên Golan trở nên cấp thiết.

Nếu Mỹ công nhận Cao nguyên Golan thuộc Israel, khi đó quân đội Syria, Iran và Hezbollah để những viên đạn lạc rơi vào vùng cao nguyên chiến lược sẽ bị coi là xâm phạm chủ quyền Israel, chứ không chỉ đe dọa an ninh nhà nước Do Thái.

Nếu Cao nguyên Golan được Mỹ công nhận thuộc Israel, Tel Aviv sẽ biến những viên đạn lạc đe dọa an ninh thành xâm phạm chủ quyền

Khi đó, việc đáp trả của quân đội Israel sẽ có quân đội Mỹ cùng tham gia vì hiệp ước đồng minh chiến lược Mỹ-Israel, từ đó Mỹ có thể ngăn chặn Iran, tiêu diệt Hezbollah và hoàn toàn có cớ hợp lý để hiện diện lâu dài tại Syria.

Thứ hai, hạn chế tối đa khả năng Nga tiến nhanh và tạo thách thức lớn hơn với Mỹ tại Trung Đông, khi siêu cường quân sự này vẫn chưa xây dựng mối quan hệ đồng minh chiến lược nào tại vùng đất nóng

Theo Reuters, Nga - người bảo trợ đầy quyền lực của Damascus - từ lâu đã khẳng định rằng toàn vẹn lãnh thổ của Syria cần phải được khôi phục, đồng nghĩa việc Cao nguyên Golan bị Israel chiếm đóng phải được trả lại cho Syria.

Điều đó cho thấy nguy cơ xung đột Mỹ-Nga sẽ hiển hiện nếu chính quyền Trump ra quyết định công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan mà Israel đã chiếm đóng 51 năm qua.