Mỹ khuyên: Hãy quên Crimea đi khiến Kiev bị sốc

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo (Ảnh: PA Images / TASS)

Ukraine đã mất Crimea vĩnh viễn - Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã bất ngờ tuyên bố. Các phương tiện truyền thông Ukraine đã viết rằng ông Mike Pompeo đã nói như vậy tại một trong những cuộc họp kín ở thủ đô của Ukraine, nơi ông đã đến thăm vào ngày cuối cùng của tháng 1/2020.

Theo cổng thông tin "Thời mới", trong cuộc họp với người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ, nhà hoạt động chính trị Crimean-Tatar Emin Dzhaparova đã thúc giục ông cố giữ bán đảo Crimea trong chính sách đối ngoại của Mỹ và đề nghị giúp tổ chức một hội nghị về Crimea ở Washington.

“Crimea đã bị mất. Các bên trên thế giới đều hiểu điều này. Ukraine đã trao Crimea đi và Nga không phải là nước có thể lấy đi bất cứ cái gì của ai đó”, ông Pompeo trả lời.

Cùng ngày hôm đó, như thể biện minh cho ông Pompeo, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Morgan Ortagus nói rằng Hoa Kỳ vẫn sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga, vì Washington vẫn đang yêu cầu trả lại Crimea cho Ukraine.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là bản thân ông Pompeo không phải lúc nào cũng đồng nhất với ý kiến mà ông đã phát ngôn. Ví dụ, một năm trước đây, trong một tuyên bố chính thức của ngài Ngoại trưởng Mỹ có tựa đề là “Crimea là Ukraine”, ông có nói rằng bán đảo này là một lãnh thổ độc lập và cần phải trả lại cho Ukraine.

Vẫn chưa có phản ứng chính thức nào từ phía chính quyền Ukraine, nhưng theo ông Ruslan Balbek, đại biểu Duma Nga, thì các tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ đã gây sốc cho Kiev.

“Không còn nghi ngờ gì nữa, đối với các quan chức Kiev thì những lời này là một cú sốc thực sự: sẽ vẫn có sự hỗ trợ, nhưng như người ta thường nói, nhưng sẽ là sự ủng hộ vô hồn.

Crimea không chỉ rời xa khỏi Ukraine, nó đã rời bến và đi tới chân trời. Và không có nỗ lực nào của các đội neo đậu có thể kéo Ukraine trở về bến cũ”. Nghị sỹ này còn nói thêm rằng chẳng có gì giật gân trong lời nói của ông Pompeo cả, mà ngài Ngoại trưởng Mỹ chỉ muốn chính quyền Ukraine biết sự thật mà thôi.

“Người đứng đầu Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có thể hơi khó chịu, nhưng ông đã chân thành lên tiếng về những gì mà khắp thế giới phương Tây đang nghĩ tới. Chắc chắn, ông nghĩ rằng sẽ tốt hơn nếu bây giờ Ukraine biết rõ sự thật, còn hơn là họ cứ say sưa trong những lời nói chính trị giả dối và cứ hy vọng viển vông trong nhiều năm tháng tới”, ông phát biểu với RIA Novosti.

Theo ông Roman Chegrinets, đồng chủ tịch Hội các dân tộc Slavơ Crimea, ý thức chung của người dân về vấn đề này đang dần nổi lên ở Hoa Kỳ, và bây giờ chỉ còn có mỗi việc công nhận quy chế của Nga về bán đảo này trên thực tế.

Trong Phái bộ thường trực của Crimea dưới thời Tổng thống Liên bang Nga, họ kêu gọi Hoa Kỳ công nhận bán đảo Crime là của Nga.

“Người Mỹ hết sức thực dụng, và khi nào lợi ích của họ không bị động chạm tới, họ có thể đối mặt với sự thật, như trong trường hợp này. Đáng tiếc là điều này ít khi xảy ra trong quan hệ với Nga như chúng ta muốn.

Đã đến lúc Hoa Kỳ nên từ bỏ chính sách trơ trẽn của mình và chính thức công nhận tình trạng của Crimea ở Nga”. Alexander Molokhov, người đứng đầu nhóm công tác về các vấn đề pháp lý quốc tế tại Phái bộ Thường trực cho biết.

Nhìn chung, ông Pompeo thực sự không nói lên bất cứ điều gì mới mẻ và gây sốc (ngoại trừ đối với Ukraine) cả, các chính trị gia phương Tây khác cũng đã đưa ra những tuyên bố tương tự từ trước đó.

Không hiểu tại sao ở Nga, người ta lại có vẻ phấn khởi trước tuyên bố này. Bởi vì, rốt cuộc, Hoa Kỳ cũng sẽ vẫn không thực sự công nhận về tình trạng của bán đảo này. Hay là cụm từ “Crimea là của chúng ta” vẫn còn sưởi ấm tâm hồn những người Nga đang không có vấn đề nào khác để quan tâm?

- Không có bằng chứng nào cho thấy ông Pompeo đã nói như thế. Đây chỉ là tin đồn thông qua các bức điện tín và mạng xã hội loan đến các phương tiện truyền thông. Ông Andrei Manoilo, Tiến sỹ khoa học chính trị, giáo sư tại Đại học quốc gia Moscow nói.

- Vì vậy, tôi nghĩ rằng sẽ là quá sớm để hy vọng rằng Pompeo công nhận Crimea. Và ngay cả khi ông ta thốt ra cụm từ này, thì rất có thể ông ta đã nói trong một trạng thái rất khó chịu – có thể là trong khi trả lời một nhà báo Ukraine khó chịu nào đó đang nhắm vào ông ta.

Ý nghĩa của cụm từ này có nghĩa là: Anh cho rằng một đất nước vĩ đại như Hoa Kỳ chỉ có nghĩ về Crimea của anh sao? Đối với Hoa Kỳ - ngay vấn đề Ukraine chúng tôi còn không mấy quan tâm, huống chi là Crimea. Các anh hãy tự cứu lấy mình đi.

Rõ ràng là, quan điểm chính thức của Hoa Kỳ về Crimea ngay cả từ một tuyên bố riêng của Mike Pompeo, cũng sẽ không có gì thay đổi.

"SP": - Nhưng ông ta đã tuyên bố một cách cụ thể: mất mãi mãi. Giá như có thể nói mềm mại hơn? Hay đây chính là toàn bộ ý nghĩa của lời tuyên bố?

- Đừng vội ảo tưởng như thế: đây chỉ là cụm từ vô tình nói vội vàng. Vâng, ngay cả nội dung gây khó chịu nhất, làm tổn thương đến tất cả những người quấy rầy ông ta về vấn đề Crimea và làm mất thời giờ của ông ta.

SP: - Theo ông Pompeo, các bên trên thế giới đều hiểu việc Ukraine đã mất Crimea. Nhưng họ sợ nói ra? Nhưng có phải tất cả đều hiểu điều này không?

- Rõ ràng, những người quan tâm đều hiểu mọi chuyện và họ không bị ảo tưởng. Nhưng điều này không có nghĩa là họ sẵn sàng chấp nhận sự thật rằng “Nga đã chặt đứt Crimea” mà không có sự cho phép của Hoa Kỳ. Giá như có được sự cho phép như vậy, thì vấn đề sẽ khác.

"SP": - Cùng ngày hôm đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus đã nói rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga, vì Washington vẫn đang yêu cầu trả Crimea lại cho Ukraine. Nghĩa là, người Mỹ đang đóng vai làm kẻ ngốc, đang cố gắng chống lại cối xay gió?

-Không, còn lâu họ mới là những kẻ ngốc. Đơn giản là họ chỉ muốn nói rằng, họ sẽ tiếp tục đè bẹp Nga bằng các biện pháp trừng phạt và cái cớ chính thức cho việc này chỉ có thể là Crimea.

"SP": - Trước đây, chính Trump có nói rằng Crimea là của Nga, và đây là một điều đã được đưa ra. Và thậm chí ông ta còn thừa nhận khả năng xem xét để công nhận điều đó... Vậy Crimea là gì đối với Mỹ? Họ quan tâm rất nhiều về sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, có phải họ lo sợ đây sẽ là một tiền lệ hay không?

- Crimea không là gì đối với người Mỹ cả. Họ không thực sự quan tâm đến việc Crime là của ai. Nhưng Nga đã sáp nhận Crimea mà không hỏi ý kiến Hoa Kỳ, đây mới là điều chính. Vì vậy, để thể hiện quyền bá chủ, phải trừng phạt Nga. Nếu không, sẽ không còn ai tôn trọng Hoa Kỳ nữa.

“SP”: - Việc không công nhận các quốc gia Baltic là một phần của Liên Xô đã không dẫn đến một cuộc chiến tranh trừng phạt và không ngăn cản được chúng ta trong các mối quan hệ tương tác. Có thể, với vấn đề Crimea một ngày nào đó cũng sẽ như thế?

- Về sức mạnh, Liên Xô là một quốc gia khác so với nước Nga hiện nay - không thể đơn giản để bóp nghẹt nó bằng mọi cách. Còn đối với nước Nga ngày nay, rất tiếc, điều đó là có thể. Hiện chúng ta đang bị bóp nghẹt.

Còn đối với Crimea, sự công nhận Crime chỉ có thể giành được từ Hoa Kỳ bằng vũ lực hoặc là chúng ta phải chiến thắng trong một trò chơi địa chính trị phức tạp, trong đó tiền đặt cược sẽ cao hơn gấp nhiều lần so với cái giá của vấn đề công nhận. Tôi tin rằng sớm hay muộn việc công nhận Crimea sẽ xảy ra, và nó chắc chắn sẽ xảy ra.

"SP": - Tuyên bố của ông Pompeo là chủ đề chính trên các phương tiện truyền thông Nga mấy hôm nay. Tại sao Ukraine vẫn im lặng? Phản ứng của các quan chức ở đâu? Đến giờ họ vẫn chưa hết sốc hay sao?

- Đúng vậy, mọi thứ ở đây về nguyên tắc đều rõ ràng. Có hai cách giải thích. Đầu tiên: có lẽ đơn giản là ở Ukraine, người ta không biết Pompeo nói gì (cũng có thể chính bản thân ông Pompeo cũng vậy): Bởi không có bằng chứng nào cho thấy thực sự câu chuyện là như vậy.

Thông tin này đến với các phương tiện truyền thông từ các mạng xã hội, cho nên nó có thể là một trò giả mạo. Nếu thế thì sự im lặng ở Ukraine là điều dễ hiểu. Giả thuyết thứ hai: nếu như Pompeo có trót nói hớ ra điều gì tương tự, thì có thể Ukraine lặng thinh để không làm hỏng mối quan hệ với Pompeo.

Về nguyên tắc, điều này là có thể, nhưng không đáng tin cậy lắm, bởi vì ở Ukraine, các phương tiện truyền thông đều là của tư nhân và chính quyền chắc chắn không thể chặn tất cả các nguồn tin cùng một lúc: chắc chắn phải có ai đó lọt lưới chứ. Vì vậy, tôi nghĩ rằng đây chỉ là hư cấu của một blogger nào đó (Bởi vì, không có bản tốc ký ghi lại các cuộc nói chuyện của Pompeo).

- Tại sao những lời này lại được Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo nói ra và có thực là ông Pompeo nói thế hay không hiện đang là một câu hỏi - ông Eduard Popov, giám đốc Trung tâm Hợp tác Thông tin và Xã hội “Châu Âu” nói.

- Nếu như những lời này được nói ra tại một sự kiện kín mang tính nội bộ thì đây là một sự thừa nhận thực tế chính trị. Nếu sự rò rỉ đã nhìn thấy trước, và hơn nữa, lại theo kế hoạch, thì sẽ hoàn toàn khác. Chúng ta hãy chờ chi tiết xem sao.

Nhưng dù Pompeo có nói như vậy hay không, có lẽ ông ta cũng có nghĩ đến điều đó. Tôi chắc chắn rằng Zelensky cũng nghĩ như vậy. Hơn nữa, Zelensky, không giống như Poroshenko, không quá để ý đến Crimea và Donbass. Tôi cho rằng, Zelensky từ lâu đã cam chịu với việc mất Crimea và Donbass.

“SP”: - Theo ông Pompeo, các bên trên thế giới đều hiểu điều này. Có phải vậy không? Có phải là tất cả đều hiểu không? Trong trường hợp này, khi nào thì lượng sẽ chuyển thành chất, nghĩa là, khi nào Crimea sẽ được công nhận?

- Trong tình huống hiện tại thật khó có thể nghĩ khác và khó để có thể là một chính trị gia có đầu óc thực tế. Từ kinh nghiệm của bản thân trong việc giao tiếp với đại diện của giới chính trị và xã hội ở Đông Âu, tôi có thể nói điều tương tự:

Ở các quốc gia có biên giới giáp với Ukraine, Crimea từ lâu đã được coi là của Nga, chứ không phải lãnh thổ Ukraine. Nguyên việc này cũng mở ra cơ hội cho chính bản thân họ.

Tuy không ai dám nói lên những lời thú nhận, nhưng ở các nước Đông Âu, họ đều nghĩ như vậy. Đối với họ, sự trở về của Crimea với Nga là một cơ hội lịch sử để họ có thể lấy lại những gì “của mình”. Và họ đang tiến hành việc đó một cách có kế hoạch.

"SP": - Có thể nói rằng người Mỹ đã chấp nhận sự rời đi của Crimea? Hay họ vẫn tin rằng một cái gì đó có thể sẽ được thay đổi?

- Trả lại Crimea cho Ukraine là một cách diễn đạt không chính xác. Nếu chúng ta hình dung ra một tình huống kỳ lạ như vậy, có nghĩa là Crimea sẽ được “trả lại” cho Ukraine, quốc gia mà Crimea chưa bao giờ thuộc về nó, thì chủ sở hữu thực sự của Crimea sẽ không phải là Ukraine, mà là Hoa Kỳ.

Việc "trả lại" Crimea chỉ có thể xảy ra với điều kiện Nga sụp đổ hoặc đảng tự do sẽ lên nắm quyền ở Moscow.

"SP": - Cùng ngày, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Morgan Ortagus nói rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga, vì Washington vẫn đang yêu cầu trả lại Crimea cho Ukraine. Nó giống như kiểu một bước tiến, hai bước lùi hay sao?

- Người Mỹ sử dụng Crimea như một cái cớ. Nếu không có Crimea - người Mỹ sẽ khai thác chủ đề về cuộc đàn áp người Do Thái, v.v...Crimea chỉ là một cái cớ cho các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Nga.

"SP": - Nhiều chuyên gia vội vàng tuyên bố rằng Hoa Kỳ đang dần thể hiện theo "lẽ phải", đã có những quyết định thực tế hơn và họ muốn điều tương tự từ các đồng minh Ukraine. Có phải vậy không?

- Tôi không tin vào "lẽ phải" của các đối tác Mỹ. Đã có bao nhiêu kỳ vọng vào ông Trump nhưng những gì đã xảy ra trong thực tế? Trump rất cay độc khi sử dụng Ukraine như một cái cớ và là bàn đạp chống lại Nga.

Và ở vị trí đó, bất cứ tổng thống Mỹ nào cũng sẽ làm như thế. Sự khác biệt là có thể và cũng đáng kể, nhưng bản chất của chính sách Hoa Kỳ sẽ không thay đổi: Họ sẵn sàng hỗ trợ bất kỳ nước láng giềng nào của Nga chống lại nước Nga.

“SP”: - Thế còn, phản ứng của Kiev ở đâu?

- Phản ứng của Kiev ư? Chúng ta hãy chờ đợi. Ở Kiev, người ta sẽ nghĩ ra một cái gì đó để bác bỏ những lời nói này của Pompeo. Hoặc chính ông Pompeo sẽ làm điều đó.

“SP”: - Tại sao ở Nga người ta cảm thấy vui mừng với tuyên bố của ông Pompeo? Người ta đã quen với việc nhìn vào miệng người Mỹ rồi sao. Chính chúng ta cũng không biết Crimea thuộc về ai? Hay là cụm từ “Crimea của chúng ta” vẫn còn sưởi ấm tâm hồn những người Nga mà họ không còn việc gì tích cực nào khác để làm?

- Chính thế: Xin lỗi, bất kỳ một cái hắt xì hơi nào của người Mỹ hoặc người Israel chúng ta đều coi là một chiến thắng. Đây là biểu hiện của thói không tự chủ, quê mùa. Về vấn đề này, các chính trị gia Nga không khác gì người Ukraine.

Chúng ta nên có thái độ thờ ơ sâu sắc với những gì người ta nghĩ hay những gì họ nói ở Hoa Kỳ hoặc Vương quốc Anh về Crimea của Nga.

Thật đáng phải học cách tự chủ của người Thổ Nhĩ Kỳ, những người đã âm thầm chiếm đóng - với một lý do chính đáng – một phần ba phía bắc của đảo Síp mà vẫn hoàn toàn tự tin, không áy náy về việc Cộng hòa Bắc Sip Thổ Nhĩ Kỳ có được thế giới công nhận hay không.

Đất nước ta (Nga- ND) còn thiếu chủ nghĩa dân tộc lành mạnh, thiếu chủ nghĩa dân tộc công dân. Chúng ta nên học hỏi từ người Thổ Nhĩ Kỳ và cả người Mỹ nữa.

Tất Thịnh (dịch)