Mỹ không muốn xung đột Idlib diễn ra theo ý Nga

Cuộc không kích Idlib, Syria của Mỹ ngày 31-8 có thể làm leo thang căng thẳng hơn nữa trong khu vực, là "cú tát" vào các nỗ lực của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ trong việc ngăn chặn cuộc chiến và khởi động tiến trình chính trị, nhà phân tích quân sự và là đại tướng quân đội Lebanon đã nghỉ hưu Amin Hteit nhận định với Sputnik.

Cuộc không kích gần đây của Không quân Mỹ ở tỉnh Idlib, tây bắc Syria xảy ra cùng thời điểm Nga và quân chính phủ Syria thông báo lệnh ngừng bắn ở vùng giảm căng thẳng này. Bộ Quốc phòng Nga đã gióng hồi chuông cảnh báo việc Mỹ không kích Idlib mà không báo trước cho Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, gây nguy hiểm cho lệnh ngừng bắn.

Lực lượng pháo binh của chính phủ Syria ở tỉnh Idlib. Ảnh: SPUTNIK

“Mỹ không muốn xung đột ở Idlib đi theo kịch bản của Nga. Người Mỹ tấn công Idlib nhằm làm gián đoạn thỏa thuận Sochi và kéo dài xung đột quân sự này” - ông Hteit nhận định.

“Nga đang tìm cách tiêu diệt nhóm khủng bố Mặt trận al-Nusra và đặt khu vực trong sự giám sát của Thổ Nhĩ Kỳ. Trong tương lai, Idlib sẽ do những lực lượng chấp nhận tiến trình dàn xếp chính trị kiểm soát” - vị tướng này nói tiếp.

Theo ông Hteit, có lo ngại rằng sự can thiệp của Mỹ sẽ ngăn cản kế hoạch Nga - Thổ Nhĩ Kỳ trong việc giải quyết tình hình ở Idlib.

“Những cuộc tấn công này có thể làm gián đoạn lệnh ngừng bắn, bởi vì những kẻ khủng bố sẽ tấn công vào các vị trí của quân đội Syria để đáp trả, mặc dù lực lượng chính phủ Syria cũng sẽ trả đũa” - ông Hteit dự đoán.

Hôm 31-8, Bộ chỉ huy trung ương Mỹ (CENTCOM) thông báo Không quân Mỹ đã tấn công các mụa tiêu liên kết tổ chức khủng bố Al-Qaeda ở Idlib.

“Việc loại bỏ cơ sở này sẽ làm giảm khả năng tiến hành không kích trong tương lai và làm bất ổn khu vực” - hãng tin AFP dẫn lời người phát ngôn CENTCOM Earl Brown nói khi đó.

Trước cuộc không kích của Mỹ, Damascus thông báo cho tất cả bên tham chiến về một thỏa thuận ngừng bắn mới do Nga và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ vào tuần trước. Theo Trung tâm hòa giải của Bộ Quốc phòng Nga ở Syria, quân chính phủ Syria đã đáp ứng các điều kiện cả lệnh ngừng bắn, theo đó đình chỉ tất cả chuyến bay trong khu vực. Bước đi này được cho là tạo điều kiện để người dân Syria có thể di tản khỏi Idlib thông qua các hành lang nhân đạo.

“Những bước đi không nhất quán và mâu thuẫn mà Mỹ đã thực hiện ở Idlib đã gây ra hoang mang và lo ngại”, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố ngày 2-9, nhấn mạnh rằng mặc dù Mỹ nhiều lần kêu gọi chấm dứt sự leo thang ở Idlib, song Lầu Năm Góc lại khởi động một chiến dịch trên không trong khu vực khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.

Như Bộ Quốc phòng Nga ngày 2-9 lưu ý lệnh tạm ngừng các chiến dịch quân sự vẫn duy trì bất chấp các cuộc không kích của Mỹ. Tuy nhiên, Trung tâm hòa giải Syria của Nga chỉ ra các thành viên của các nhóm vũ trang bất hợp pháp đã vi phạm lệnh ngừng bắn ở 20 khu vực của vùng giảm căng thẳng Idlib.

Quân chính phủ Syria từng bước giải phóng Idlib

Tỉnh Idlib là nơi hoạt động của 30.000 tay súng khủng bố, trong đó đáng chú ý nhất là Hayat Tahrir Al Sham, một nhóm khủng bố ô dù do Mặt trận al-Nusra, từng là chi nhánh của Al-Qaeda, dẫn đầu. Nhóm Hayat Tahrir Al Sham duy trì kiểm soát Idlib kể từ năm 2015, tiến hành nhiều chiến dịch phá hoại trong và ngoài khu vực.

Mùa hè năm 2018, Nga và Iran lên tiếng về sự cần thiết của việc mở một cuộc tấn công nhằm đánh bật những kẻ khủng bố Hồi giáo cực đoan khỏi tỉnh này. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ phản đối, viện dẫn mối đe dọa về một cuộc khủng hoảng người tị nạn mới. Ngày 17-9-2018, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tổ chức một cuộc họp ở Sochi và đạt được thỏa thuận lập ra một vùng giảm căng thẳng ở Idlib.

Ngày 2-8-2019, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran cùng các đại diện của các nhóm đối lập ở Syria đã tổ chức cuộc đối thoại ở thủ đô Nur-Sultan của Kazakhstan nhằm tăng cường những nỗ lực ngăn chặn thương vong cho dân thường trong khu vực.

Toàn ảnh thị trấn Khan Sheikhun, miền nam Idlib. Ảnh: REUTERS

Mặc dù các bên tuyên bố thỏa thuận ngừng bắn đầu tiên hồi đầu tháng 8 nhưng các nhóm khủng bố đã không tuân thủ điều kiện của thỏa thuận ngừng bắn, khiến quân đội chính phủ Syria mở cuộc tấn công vào Idlib ngày 5-8. Chiến dịch quân sự của quân chính phủ Syria sau đó dẫn tới việc giải phóng thị trấn chiến lược Khan Sheikhun. Giới lãnh đạo quân sự Syria cho hay họ sẽ dừng hoạt động quân sự nếu Thổ Nhĩ Kỳ thực thi nghĩa vụ của mình theo thỏa thuận Sochi và rút vũ khí hạng nặng và hàng trung khỏi đường tiếp xúc trong khu vực.

Hôm 22-8, lực lượng chính phủ giành lại quyền kiểm soát toàn bộ Idlib và đường cao tốc Damascus-Aleppo. Đến cuối tháng 8, quân chính phủ tái chiếm hơn 10 ngôi làng ở đông Khan Sheikhun. Bình luận về cuộc hành quân của lực lượng chính phủ Syria, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói rõ rằng binh sĩ chính phủ Syria được Nga hậu thuẫn không vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào với Thổ Nhĩ Kỳ trong lúc tiêu diệt khủng bố ở Khan Sheikhun.

Thổ Nhĩ Kỳ không có thời gian và kiên nhẫn chờ đợi

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 8 điều xe tăng và xe chiến đấu bộ binh bọc thép tới biên giới Syria giữa lúc căng thẳng ở Idlib. Hôm 31-8, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan phát đi tín hiệu rằng Ankara sẽ mở chiến dịch quân sự nhằm lập ra một “vùng an toàn dọc phía đông sông Euphrates chạy dọc biên giới Syria càng sớm càng tốt”, nếu các cuộc đối thoại với Washington về việc để quân đội Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát khu vực thất bại.

Đoàn xe quân sự Thổ Nhĩ Kỳ trên đường cao tốc nối giữa Damascus và Aleppo, gần tỉnh Idlib, Syria năm 2018. Ảnh: AFP

“Chúng tôi không có nhiều thời gian hay kiên nhẫn liên quan tới vùng an toàn sẽ được thiết lập dọc toàn bộ biên giới của chúng tôi ở phía đông sông Euphrates. Nếu binh sĩ chúng tôi không kiểm soát khu vực trong vài tuần nữa, chúng tôi sẽ phát động chiến dịch quân sự của riêng mình” - ông Erdogan nêu rõ.

Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu tranh chấp vì việc Lầu Năm Góc ủng hộ lực lượng dân quân người Kurd ở Syria, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ xem lực lượng này là cánh tay nối dài của đảng Công nhân người Kurd (PKK) mà nước này xem là khủng bố. Washington và Ankara trước đó lên kế hoạch lập trung tâm tác chiến và điều phối chung ở miền Bắc Syria nhằm thiết lập một vùng an toàn ở đó nhưng chưa thống nhất được cấu trúc chỉ huy của lực lượng quân sự cũng như quy mô khu vực.

THIÊN THANH