Mỹ đã sẵn sàng đứng ra bảo vệ Đài Loan trước Trung Quốc?

Quân đội Trung Quốc

Trung Quốc ngày càng tăng cường sức ép ngoại giao lên Đài Loan kể từ khi bà Thái Anh Văn nhậm chức lãnh đạo Đài Loan vào năm 2016.

Trong vòng chưa đầy ba năm, năm quốc gia - Sao Tome và Principe, Panama, Cộng hòa Dominica, Burkina Faso, và El Salvador - đã cắt đứt quan hệ với Đài Loan và thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc. Đài Loan nay chỉ có 17 đồng minh ngoại giao. Trong khi đó, một số đồng minh còn lại của hòn đảo này, ví dụ như eSwatinia và Vatican, cũng đang tích cực cải thiện quan hệ với Trung Quốc.

Đối mặt với áp lực từ Trung Quốc, bà Thái nhiều lần kêu gọi các quốc gia khác trên thế giới đoàn kết với Đài Loan trong việc phòng vệ trước Trung Quốc và bảo vệ các giá trị tự do chung.

Tháng trước, bà Thái đến Mỹ, kêu gọi thế giới, đặc biệt là Hoa Kỳ, ủng hộ Đài Loan vì "bảo vệ Đài Loan chính là bảo vệ tự do và các giá trị dân chủ”.

Trong bối cảnh đó, Mỹ - duy trì quan hệ đối tác an ninh đặc biệt với Đài Loan nhưng không có quan hệ ngoại giao – gần đây đưa ra nhiều tín hiệu thể hiện rằng nước này sẽ đáp ứng yêu cầu bà Thái.

Tín hiệu gần đây nhất là triệu hồi các nhà ngoại giao Mỹ từ ba quốc gia cắt đứt quan hệ với Đài Loan.

Vào ngày 7 tháng 9, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo rằng các đại sứ hàng đầu của họ ở Cộng hòa Dominica, El Salvador và Panama đã được yêu cầu về nước vì "quyết định không còn công nhận Đài Loan" của những nước này.

"Ba đại sứ của chúng tôi sẽ gặp gỡ các lãnh đạo chính phủ Hoa Kỳ để thảo luận những cách thức mà Mỹ có thể hỗ trợ các tổ chức và nền kinh tế mạnh mẽ, độc lập, dân chủ trên khắp Trung Mỹ và Caribê", Bộ Ngoại giao Mỹ nói.

Quyết định của Bộ Ngoại giao Mỹ mặc dù khá bất ngờ nhưng hoàn toàn đồng nhất với những phát biểu mạnh mẽ gần đây của Nhà Trắng.

Lãnh đạo Đài Loan bà Thái Anh Văn

Vào ngày 21.8, vài ngày sau khi bà Thái kết thúc chuyến thăm thành phố Houston của Mỹ, El Salvador tuyên bố thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và chấm dứt quan hệ với Đài Loan.

Hai ngày sau, Nhà Trắng ban hành một tuyên bố mạnh mẽ bất thường, chỉ trích cả El Salvador và Trung Quốc. Tuyên bố viết rằng quyết định chuyển lòng trung thành từ Đài Bắc sang Bắc Kinh của El Salvador "là mối quan ngại nghiêm trọng với Hoa Kỳ và sẽ dẫn đến việc đánh giá lại" mối quan hệ của Mỹ với El Salvador.

Nhà Trắng tiếp tục cảnh báo các nước đang tìm cách thiết lập hoặc mở rộng quan hệ với Trung Quốc "có thể thất vọng về lâu dài" vì "sự ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ tạo ra sự phụ thuộc và thống trị kinh tế, không phải quan hệ đối tác”.

"Mỹ sẽ tiếp tục phản đối sự bất ổn của Trung Quốc trong mối quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan và sự can thiệp chính trị ở Tây Bán cầu", trích tuyên bố của Nhà Trắng.

Ngày 5.9, một nhóm các thượng nghị sĩ lưỡng đảng của Mỹ giới thiệu một dự luật có tiêu đề Sáng kiến Bảo vệ và Tăng cường Đồng minh Đài Loan Quốc tế (TAIPEI). Dự luật có mục đích trừng phạt các đồng minh ngoại giao “đổi phe” của Đài Loan.

Được giới thiệu bởi các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Cory Gardner và Marco Rubio, và đảng Dân chủ Ed Markey và Bob Menendez, dự luật nhằm "củng cố vị thế của Đài Loan trên khắp thế giới và phản ứng với một số quốc gia phá hỏng quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan do áp lực và chiến thuật của Trung Quốc", theo trang web chính thức của Gardner.

Theo dự luật, Bộ Ngoại giao Mỹ có thể "hạ cấp quan hệ của Hoa Kỳ với bất kỳ chính phủ nào có hành động bất lợi liên quan đến Đài Loan, đình chỉ hoặc thay đổi sự hỗ trợ nước ngoài của Mỹ… cho các chính phủ có hành động bất lợi liên quan đến Đài Loan”.

Gardner cho biết: “Hoa Kỳ sẽ sử dụng mọi công cụ để hỗ trợ vị thế của Đài Loan trên sàn quốc tế”.

Những động thái mới nhất này dường như cho thấy chính phủ Hoa Kỳ và hệ thống luật pháp lưỡng đảng nước này dần dần đã đạt được sự thống nhất về lập trường: Washington sẵn sàng tích cực bảo vệ Đài Bắc trước Bắc Kinh.

Trà My - The Diplomat