Mỹ công bố áp thuế đối với 7,5 tỷ USD hàng hóa EU từ ngày 18 tháng 10

Động thái này diễn ra giống như chính quyền Tổng thống Trump đang ở trong bối cảnh cố gắng đàm phán một giải pháp đối với cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Chính quyền Mỹ đã nhận được đèn xanh vào sáng ngày 02/10 từ Tổ chức Thương mại thế giới, khi phán quyết rằng Mỹ có thể áp dụng thuế quan để trả đũa cho viện trợ bất hợp pháp mà 28 quốc gia EU đã dành cho Airbus trong cuộc cạnh tranh với đối thủ Boeing của Mỹ.

Kết thúc cuộc chiến kéo dài 15 năm đối với việc trợ cấp cho Airbus của EU, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho biết, kế hoạch công bố danh sách các sản phẩm được nhắm mục tiêu thuế quan. Máy bay của EU sẽ phải đối mặt với mức thuế 10% và các sản phẩm khác có thuế nhập khẩu 25%. Các mức thuế nhằm mục đích gây áp lực buộc EU giảm trợ cấp cho Airbus. Tổng thống Donald Trump gọi phán quyết của WTO là một chiến thắng lớn đối với Mỹ. Động thái thuế quan này leo thang sự không chắc chắn đối với các nền kinh tế Mỹ và toàn cầu tại thời điểm cuộc chiến thương mại của Mỹ với Bắc Kinh đang đè nặng lên các doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà sản xuất. Mỹ đã chuẩn bị cho phán quyết hôm 2/10 và đã đưa ra danh sách hàng chục hàng hóa mà họ sẽ áp dụng thuế quan, bao gồm phomat, ô liu và rượu whisky của EU, cũng như máy bay, máy bay trực thăng và các bộ phận máy bay mặc dù quyết định có thể sẽ yêu cầu điều chỉnh danh sách đó nếu chính quyền Tổng thống Trump đồng ý áp dụng thuế quan.

Thuế quan có thể có hiệu lực không sớm hơn giữa tháng 10 vì một hội đồng chủ chốt của WTO cần phải chính thức ký ban hành quyết định. Nhưng có thể sẽ có tác động đến nông nghiệp và các lĩnh vực khác của nền kinh tế châu Âu, vào thời điểm các cuộc chiến thuế quan khác đang làm giảm tốc độ tăng trưởng thương mại toàn cầu. Các thị trường chứng khoán trên toàn thế giới, vốn đã lo ngại cho nền kinh tế thế giới, càng thêm nhiều tổn thất trước tin tức thuế quan mới nhất của Mỹ và EU. Phán quyết ngày 02/10 đưa ra sau phán quyết của WTO vào tháng 5/2018 rằng EU đã trợ giúp bất hợp pháp cho Airbus với các khoản trợ cấp. Tuy nhiên, phán quyết đó đã không chấm dứt tranh chấp xuyên Đại Tây Dương kéo dài: Các trọng tài viên của WTO dự kiến sẽ ra phán quyết vào năm tới về việc EU có thể áp dụng thuế quan như thế nào sau một quyết định riêng biệt chống lại Boeing.

Quan chức thương mại hàng đầu của EU cho biết khối này muốn đạt được một thỏa thuận với Mỹ để tránh cuộc chiến thuế quan nhưng họ sẽ đáp trả nếu Tổng thống Donald Trump áp đặt các mức thuế mới đối với các sản phẩm của EU. Cao ủy Thương mại EU Cecilia Malmstrom cho rằng, một cuộc chiến thuế quan sẽ chỉ gây thiệt hại cho các doanh nghiệp và công dân ở cả hai bờ Đại Tây Dương, và gây tổn hại cho thương mại toàn cầu và ngành hàng không rộng lớn hơn vào thời điểm nhạy cảm. Nếu Mỹ quyết định áp đặt các biện pháp đối phó thì sẽ đẩy EU vào tình huống không có lựa chọn nào khác ngoài việc làm tương tự. Không giống như thuế đơn phương của Tổng thống Trump áp dụng đối với thép, nhôm và các hàng hóa khác trị giá hàng tỷ đôla từ Trung Quốc, EU và các nơi khác, thuế quan trả đũa trong trường hợp Airbus có dấu hiệu phê duyệt từ WTO. Điều này có nghĩa là một bản án theo luật quốc tế hiện đang đè nặng lên Airbus. WTO vào tháng 5/2018 đã phát hiện ra rằng, EU đã viện trợ cho Airbus dẫn đến việc mất doanh số bán hàng cho Boeing tại các thị trường máy bay.

Các nhà phân tích cho rằng, có ba kết quả có thể xảy ra: EU có thể chấm dứt các khoản trợ cấp vi phạm cho Airbus, quyết định áp thuế hoặc cố gắng đạt được thỏa thuận thương lượng với chính quyền Tổng thống Trump. Với sự nhiệt tình của ông Trump đối với thuế quan, không rõ chính quyền Mỹ thực sự muốn gì: Muốn thiết lập một cuộc đàm phán để có được một giải pháp hay đó chỉ là thuế quan đối đầu thuế quan? 7,5 tỷ USD đại diện cho một phần xuất khẩu của EU sang Mỹ mà năm ngoái đã lên tới 688 tỷ đôla. Nhưng bóng ma của thuế quan nhiều hơn đến vào thời điểm nhạy cảm. Việc sử dụng thuế quan của ông Trump, đặc biệt là đối với Trung Quốc - đã làm rung chuyển thị trường tài chính, thương mại toàn cầu và làm tổn thương các nhà sản xuất vì không chắc chắn về nơi mua vật tư, định vị nhà máy và bán sản phẩm của họ. Hôm 1/10, một chỉ số riêng về sản lượng sản xuất của Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009. Hiệu ứng thị trường có thể lớn hơn chỉ là tác động đến hàng xuất khẩu của châu Âu và khách hàng tại Mỹ. Viện Kinh tế quốc tế Peterson đã nghi ngờ về triển vọng của một thỏa thuận thương mại EU-Mỹ sẽ làm giảm căng thẳng và tránh thuế quan, ít nhất là trước năm 2020.

WTO đã kiểm tra các trường hợp liên quan đến thuế quan và các biện pháp đối phó của Mỹ do các đối tác thương mại của họ đưa ra đối với thuế quan thép và nhôm. Ông Trump đã khẳng định hành động này là cần thiết để bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ, nhưng người châu Âu tuyên bố đó chỉ đơn giản là chủ nghĩa bảo hộ và phá vỡ các quy tắc thương mại toàn cầu. EU đã đưa ra mức thuế tái cân bằng đối với khoảng 2,8 tỷ euro (3 tỷ đôla) các sản phẩm thép, nông nghiệp và các sản phẩm khác của Mỹ. Tổng thống Trump cũng đã đe dọa sẽ áp thuế đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu.

Việt Dũng