Mỹ - Ấn Độ tìm cách tháo gỡ những bất đồng

Nhà Trắng cho biết, trong khuôn khổ chuyến công du này, Tổng thống Donald Trump sẽ có cuộc hội đàm với Thủ tướng nước chủ nhà Narendra Modi, thăm thủ đô New Delhi và bang miền Tây Gujarat, quê nhà của Thủ tướng Narendra Modi, đồng thời cũng là quê hương của anh hùng dân tộc và lãnh tụ tinh thần của người dân Ấn Độ Mahatma Gandhi.

Chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Donald Trump diễn ra trong bối cảnh quan hệ song phương đang tồn tại những bất đồng, đặc biệt là về thương mại. Hiện kim ngạch thương mại song phương giữa Mỹ và Ấn Độ đạt hơn 140 tỷ USD/năm. Từ đầu năm 2018, ông chủ Nhà Trắng chủ trương áp các mức thuế cao hơn đối với các sản phẩm nhôm và thép từ nước ngoài, trong đó có Ấn Độ, nhằm phục vụ cho mục tiêu cốt lõi “Nước Mỹ trên hết”. Để gia tăng áp lực với Ấn Độ về mở cửa thị trường, kể từ tháng 6-2019, Mỹ chính thức chấm dứt chương trình ưu đãi thương mại đối với Ấn Độ trong khuôn khổ chương trình Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP). Động thái này của Mỹ đã khiến mối quan hệ đồng minh Mỹ-Ấn rạn nứt. Đáp lại, Ấn Độ cũng tăng thuế đối với 28 mặt hàng nhập khẩu của Mỹ từ tháng 6-2019 sau nhiều lần trì hoãn. “Tôi đi Ấn Độ và chúng tôi sẽ bàn về vấn đề thương mại. Họ đã đánh thuế chúng ta trong nhiều năm. Một trong những nước đánh thuế cao nhất thế giới là Ấn Độ”, Tổng thống Donald Trump phát biểu trước người ủng hộ tại bang Colorado ngày 20-2. Trước đó một ngày, phát biểu với báo giới, trong khi cho biết có thể đạt được một thỏa thuận thương mại với Ấn Độ, ông chủ Nhà Trắng khẳng định “sẽ để dành một thỏa thuận lớn cho sau này”.

Hình ảnh Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Narendra Modi trên đường phố Ấn Độ trước thềm chuyến thăm. Ảnh: AFP

Không chỉ có lĩnh vực thương mại, việc Ấn Độ xúc tiến kế hoạch mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga trị giá hơn 5 tỷ USD cũng là một trở ngại lớn trong quan hệ Washington-New Delhi. Hồi tháng 10-2018, Moscow và New Delhi đã ký kết thỏa thuận về việc Nga cung cấp cho Ấn Độ 5 trung đoàn tên lửa S-400. Việc mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga là một phần trong chương trình hiện đại hóa quân sự trị giá 100 tỷ USD của Ấn Độ. Dự kiến, việc chuyển giao các tổ hợp S-400 cho phía Ấn Độ sẽ bắt đầu trong năm 2020 và hoàn thành trước tháng 4-2023. Điều này khiến Mỹ không hài lòng bởi Washington vẫn là một trong những nhà cung cấp vũ khí hàng đầu của New Delhi trong hơn một thập niên qua. Trên thực tế, Mỹ luôn tìm cách ngăn chặn các nước thực hiện các thương vụ vũ khí lớn với Nga bằng việc ban hành Đạo luật chống đối thủ của Mỹ thông qua cấm vận (CAATSA) vào năm 2017. Đạo luật này cho phép Washington trừng phạt kinh tế nhằm vào những quốc gia thực hiện hợp đồng mua bán vũ khí quy mô lớn với Moscow, làm dấy lên khả năng Washington áp đặt trừng phạt New Delhi liên quan đến thương vụ S-400 với Nga.

Trong bối cảnh như vậy, chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Donald Trump được coi là nỗ lực tháo gỡ những bất đồng nhằm thúc đẩy và thắt chặt hơn nữa quan hệ song phương. Nhà Trắng xác nhận trong một cuộc điện đàm gần đây, Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Narendra Modi đã nhất trí rằng chuyến thăm sẽ góp phần tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược Mỹ-Ấn và làm nổi bật mối quan hệ vững mạnh, lâu bền giữa hai dân tộc. Trong một thông báo, Bộ Ngoại giao Ấn Độ khẳng định mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước dựa trên lòng tin, các giá trị chung, sự tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau “được thể hiện qua sự nồng ấm và tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước”. “Mối quan hệ song phương ngày càng phát triển dưới thời Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Donald Trump với những bước tiến quan trọng đạt được trong tất cả các lĩnh vực, trong đó có thương mại, quốc phòng, chống khủng bố, năng lượng, phối hợp trong các vấn đề khu vực và toàn cầu cũng như giao lưu nhân dân”, tờ The Diplomat dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhấn mạnh.

HOÀNG VŨ