Mùa Nobel năm 2022 gọi tên hai gương mặt nữ

Mùa giải Nobel năm 2022 đã khép lại sau khi tôn vinh 12 cá nhân và 2 tập thể có cống hiến quan trọng trong 6 lĩnh vực. Trong số đó có hai gương mặt nữ nổi bật được vinh danh là nhà văn Pháp Annie Ernaux và nhà hóa học Mỹ Carolyn R. Bertozzi.

Annie Ernaux - Nhà văn của nữ quyền

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Ðiển cho biết lựa chọn trao giải Nobel Văn chương 2022 cho nữ văn sĩ Annie Ernaux "vì lòng dũng cảm và sự nhạy bén sắc lạnh mà bà sử dụng để khám phá gốc rễ, sự bất hòa và những hạn chế của ký ức cá nhân". Tác giả 82 tuổi là người phụ nữ Pháp đầu tiên đoạt giải thưởng văn học nổi tiếng thế giới và cũng là người phụ nữ thứ 17 trong số 119 nhà văn được vinh danh kể từ khi giải này được thành lập vào năm 1901.

Nhà văn Annie Ernaux.

Bà Ernaux sinh trưởng trong một gia đình thuộc tầng lớp lao động phổ thông ở vùng Normandy, Ðông Bắc nước Pháp. Sau khi tốt nghiệp đại học, Ernaux làm giáo viên văn học hiện đại trước khi trở thành một nhà văn. Từ khi bắt đầu nghiệp viết lách, Ernaux đã sớm định hình phong cách theo dòng tiểu thuyết tự sự. Mỗi giai đoạn trong đời đều được bà chọn kể lại một cách chân thực và khách quan trong một tác phẩm. Các cuốn sách của bà lần lượt ra đời tại Pháp và sau đó được dịch sang tiếng Anh, ghi nhiều dấu ấn trong lòng độc giả. Cho đến nay, Ernaux đã xuất bản hơn 20 đầu sách.

Thông qua những trang sách của mình, Ernaux không ngừng đấu tranh vì nữ quyền và công bằng xã hội. Như trong cuốn sách đầu tay "Cleaned Out" (1974), nữ nhà văn đã đề cập đến việc phá thai bất hợp pháp của nhiều phụ nữ thuộc tầng lớp lao động. Vì lý do cá nhân, nhiều chị em đã phải lén lút dùng biện pháp đe dọa tính mạng này, trước khi luật thay đổi vào năm 1975. 30 năm sau, Ernaux xuất bản cuốn Happening kể về trải nghiệm của bản thân, qua đó lên án mạnh mẽ hơn nữa luật cấm phá thai, khiến nhiều phụ nữ lao đao, rơi vào bế tắc. Bộ phim chuyển thể từ tác phẩm này đã giành giải Sư Tử Vàng tại Liên hoan phim Venice năm ngoái.

Tờ Barrons từng gọi bà là "biểu tượng nữ quyền cho nhiều thế hệ ở Pháp và hơn thế nữa". Nhận xét về tác phẩm của mình, Ernaux chia sẻ: “Ðó là câu chuyện cuộc đời tôi nhưng cũng là câu chuyện của hàng nghìn phụ nữ, những người cũng đang tìm kiếm sự tự do và giải phóng".

Carolyn R. Bertozzi - Nhà hóa học tiên phong

Giải Nobel Hóa học 2022 cùng được trao cho bà Carolyn R. Bertozzi (Mỹ), ông Morten Meldal (Ðan Mạch) và ông Barry Sharpless (Mỹ) vì những đóng góp cho nghiên cứu phản ứng hóa học click và phản ứng hóa học sinh trực giao.

Trong khi Sharpless và Meldal đặt nền tảng cho phản ứng hóa học click - thuật ngữ đề cập đến việc sử dụng các phân tử dễ dàng liên kết với nhau, thì Bertozzi đưa phản ứng này tới một tầm cao mới và bắt đầu sử dụng trong tổ chức sống. Bà Bertozzi là người phụ nữ thứ 8 giành được giải Nobel hóa học trong số 113 người được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Ðiển trao tặng giải này kể từ năm 1901.

Bertozzi nhận ra niềm đam mê với hóa học hữu cơ trong lúc tham gia các khóa học tiền y học tại Ðại học Harvard (Mỹ). Dù có chị gái là Giáo sư toán học ứng dụng và cha là Giáo sư vật lý đã nghỉ hưu, nhưng khi được hỏi về ước mơ của mình, bà luôn nói: "Tôi sẽ trở thành một nhà hóa học". Khi bắt đầu nghiên cứu vào năm 1997, nữ giáo sư Ðại học Stanford chỉ nhằm mục đích quan sát sự tiến hóa của một số phân tử nhất định trên bề mặt tế bào ung thư.

Ngày nay, nhờ những khám phá của Bertozzi, ít nhất hai công ty (bao gồm một công ty do bà đồng sáng lập) đang phát triển các phương pháp điều trị ung thư sáng tạo. Thành quả nghiên cứu tiên phong của bà Bertozzi (55 tuổi) mở ra vô số ứng dụng - chẳng hạn như cung cấp các phương pháp điều trị với độ chính xác cực cao, hiểu rõ hơn cách thuốc hoạt động bên trong cơ thể và làm cho một số vi khuẩn có thể trông thấy được.

Nhà hóa học Carolyn R. Bertozzi.