Mua máy xét nghiệm Covid-19: Cần có hướng dẫn cụ thể

Tháng 10/2019, Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Bắc Ninh mua hệ thống máy xét nghiệm Realtime PCR tự động thông qua đấu thầu rộng rãi với mức giá 5,98 tỷ đồng. Nguồn vốn mua máy xét nghiệm trên được trích từ ngân sách tỉnh trong năm 2019.

Đầu năm 2020, sau khi diễn biến dịch Covid-19 trở nên phức tạp, nhu cầu xét nghiệm tăng cao, nhiều địa phương tiếp tục mua sắm thiết bị xét nghiệm. Đầu tháng 3, Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình đã mua hệ thống máy xét nghiệm Realtime PCR tự động Cobas x 480, nhưng với mức giá 7,89 tỷ đồng. Trong khi đó, cũng vẫn hệ thống này, Sở Y tế tỉnh Thái Bình mua vào đầu tháng 4 với giá 6,4 tỷ đồng.

Giá máy xét nghiệm Covid-19 được các địa phương mua với nhiều mức khác nhau dù cùng chủng loại

Theo tìm hiểu, hệ thống máy xét nghiệm Realtime PCR tự động Cobas x 480 mà 3 tỉnh nêu trên mua đều có tính năng, thông số kỹ thuật như nhau, cùng một hãng sản xuất, nhưng mức giá chênh lệch nhau rất lớn. Điều này đã khiến dư luận đặt nhiều nghi vấn.

Theo Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam Nguyễn Tiến Thỏa, khi phải thẩm định giá để tư vấn cho việc mua bán gói thầu cung cấp máy xét nghiệm Covid- 19 đủ điều kiện áp dụng cách tiếp cận thị trường (phương pháp so sánh) thì phải tuân thủ theo quy định của pháp luật về ba tài sản so sánh.

Cụ thể, phải căn cứ vào giá hàng hóa cần mua của ít nhất 3 đơn vị cung cấp hàng hóa khác nhau trên địa bàn để làm căn cứ xác định giá gói thầu; trong trường hợp không đủ 3 đơn vị trên địa bàn có thể tham khảo trên địa bàn khác đảm bảo đủ 3 báo giá.

Tiếp đó, cần căn cứ vào kết quả TĐG của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện TĐG tài sản, doanh nghiệp TĐG đối với các loại tài sản, hàng hóa, dịch vụ phải TĐG theo quy định của Luật Giá. Cuối cùng, giá thị trường tại thời điểm mua sắm được tham khảo từ thông tin chính thống do các nhà cung cấp theo quy định của pháp luật Việt Nam công bố được khai thác qua mạng Internet.

Như vậy, yếu tố quyết định nên mức giá bao nhiêu tiền trên thị trường phải là: cung – cầu, cạnh tranh, khả năng thanh toán, tính khan hiếm, thị trường (vùng, miền khác nhau…), thời điểm mua bán (thời điểm cung – cầu bình thường, khác với thời điểm cung – cầu biến động mạnh và cầu có tính chất cấp bách); tính tương đồng và đồng bộ của thiết bị…

Tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam số 8 ban hành kèm theo Thông tư số 126/2015/TT-BTC ngày 20-8-2015 của Bộ Tài chính quy định, để thẩm định giá tài sản trong trường hợp này cũng bắt buộc phải lấy giá giao dịch phổ biến trên thị trường, cụ thể là phải “có ít nhất 3 tài sản tương tự đã giao dịch trên thị trường...”.

Trong đó, nếu có các giao dịch thành công thì ưu tiên sử dụng các thông tin về giao dịch thành công. Nếu chưa có giao dịch thành công thì thu thập giá chào bán trên thị trường để có sự điều chỉnh hợp lý theo phương pháp so sánh.

Cũng theo Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, từ việc nhiều địa phương mua máy xét nghiệm Covid-19 với mức giá khác nhau, thậm chí cùng một đơn vị lại chào bán máy của một hãng với mức giá khác nhau cho nhiều địa phương cho thấy cần có sự cần điều chỉnh trong chính sách quản lý.

Nếu là mặt hàng Nhà nước không quy định giá, giá của nó được quyết định bởi thị trường theo các tín hiệu của thị trường trên cơ sở thuận mua vừa bán.

“Đó là các nguyên tắc của giá, định giá theo nguyên tắc thị trường – tất nhiên thị trường thì bên cạnh có nơi tuân thủ nguyên tắc thị trường, pháp luật nhưng không loại trừ có trường hợp gian lận về giá, mượn danh cơ chế thị trường để trục lợi bất hợp pháp. Trong trường hợp này, cần phải kiểm tra làm rõ, xử lý nghiêm minh”, ông Thỏa nói.

Liên quan đến việc mua máy xét nghiệm tại các tỉnh, đại diện Bộ Tài chính cho biết, việc cho phép chỉ định thầu có thể thực hiện trong tình huống dịch bệnh nhưng phải có hiệp thương giá, trên cơ sở không cao hơn giá chung thị trường dựa trên các tham chiếu.

Hải Dương