Một thời huy hoàng nay còn đâu của Không quân Ukraine

Trước năm 2014, Không quân Ukraine sở hữu 80 máy bay chiến đấu MiG-29, 36 Su-27, 36 Su-25 và 24 chiếc Su-24; mặc dù công bằng mà nói, nhiều chiếc trong số này đã bị hỏng hóc. Nhưng đến năm 2015, chỉ Ukraine chỉ còn 19 chiếc MiG-29, 16 Su-27, 15 Su-25 và 11 chiếc Su-24 có thể hoạt động.

Chỉ chưa đầy một năm chiến tranh (bắt đầu từ tháng 3/2014), đã khiến lực lượng Không quân Ukraine mất một nửa số máy bay chiến đấu, máy bay vận tải và trực thăng quân sự. Đây là một trong những sụt giảm nghiêm trọng nhất, trong thời chiến, đối với bất kỳ lực lượng không quân nào, trong những thập kỷ gần đây. Ảnh: MiG-29 của Ukraine bị bắn rơi tại Luhansk.

Vào đầu năm 2014, trước khi các lực lượng Nga chiếm bán đảo Crimea và sau đó là viện trợ cho lực lượng ly khai thân Moscow ở miền đông Ukraine, Kiev đã từng sở hữu 400 máy bay quân sự. Nhưng một năm sau, con số đó đã giảm mạnh xuống chỉ còn 222. Ảnh: Cường kích Su-24 của Ukraine.

Người Nga đã chiếm được một số máy bay, một số chiếc khác bị rơi, một số khác bị quân nổi dậy Miền Đông Ukraine bắn hạ. Có hàng chục máy bay chiến đấu đã không được sử dụng trong nhiều năm, và khi sử dụng trở lại, chúng không thể đáp ứng được yêu cầu và buộc Kiev phải loại bỏ chúng khỏi biên chế.

Nhưng bất kể lý do chính xác là gì, không quân đội nào khác - kể cả Syria hay Iraq - chịu tổn thất nặng nề như vậy trong các cuộc xung đột hiện nay. Minh chứng là 178 máy bay và trực thăng mà Ukraine bị mất năm đó, chiếm 1/3 tổng số máy bay của thế giới giảm trong năm 2014.

Trước khi cuộc nội chiến ở Miền Đông nổ ra, Ukraine luôn tự hào (ít nhất trên giấy tờ), là một lực lượng không quân khá mạnh. Nhưng điều đó đã thay đổi chỉ trong khoảng một năm. Cuộc xung đột đã gây thiệt hại nặng nề cho các lực lượng vũ trang Ukraine nói chung và Không quân nói riêng.

Khi quân đội Nga tràn vào Crimea vào tháng 2/2014, họ đã đánh chiếm một số căn cứ không quân của Ukraine và bắt giữ nhiều máy bay, trong đó có nhiều máy bay trong tình trạng hỏng hóc nặng và không thể cất cánh. Ảnh: Máy bay huấn luyện L-39 và máy bay chiến đấu Su-27 của Ukraine.

Sau đó phía Nga đã trả lại một số máy bay mà họ thu giữ được, trong đó có một chiếc thủy phi cơ Beriev, mà sau này phía Ukraine đã khôi phục lại và tiếp tục hoạt động. Một số máy bay khác Ukraine, đã thoát khỏi sự tiến công của phòng không di động Nga trong gang tấc. Ảnh: Không quân Ukraine vẫn còn dùng tiêm kích MiG-21.

Các kỹ sư của Ukraine cũng đã tìm cách tháo rời, đóng thùng và chuyển về Ukraine được một số máy bay; trong đó có cả một số máy bay chiến đấu MiG-29. Số máy bay chiến đấu này, đã kịp thời bổ sung cho lực lượng Không quân Ukraine, tham chiến ở Miền Đông sau đó.

Và khi cuộc chiến mở rộng sang phía đông Ukraine, thì tổn thất ngày càng tăng; các phi công Ukraine đã phát hiện ra, mình đang tiến hành các cuộc không kích, chống lại lực lượng ly khai thân Nga, được trang bị tên lửa đất đối không công nghệ cao; và những máy bay chiến đấu của Ukraine dễ dàng biến thành những “bia bay” cho tên lửa lực lượng ly khai.

Lực lượng nổi dậy mặc dù không có không quân, nhưng do sở hữu lực lượng phòng không mạnh, nên không quân Ukraine cũng không thể làm chủ bầu trời. Sau gần một năm của cuộc chiến, Không quân Ukraine tổn thất ít nhất 22 máy bay quân sự.

Trong 22 máy bay bị thiệt hại (và có thể nhiều hơn nữa), thì có 21 chiếc trúng tên lửa đất đối không. Một chiếc MiG-29 của Ukraine đã bị trúng tên lửa từ một chiếc MiG-29 khác, nhưng là của Nga, và quả tên lửa này được phóng từ không phận Nga.

Hãng tin của Ukraine AIN đưa tin: “Một chiếc Su-24, sáu chiếc Su-25 và hai chiếc MiG-29 đã bị mất. Những chiếc máy bay không vận bị bắn rơi là An-26, An-30 và Il-76. … số trực thăng bị bắn rơi là 5 chiếc Mi-8/17 và 5 chiếc Mi-24”.

Không rõ chính xác có bao nhiêu phi hành đoàn và hành khách Ukraine thiệt mạng trong vụ bắn rơi. Nhưng có 49 người đã thiệt mạng, khi một tên lửa của phe ly khai, bắn trúng một chiếc máy bay vận tải quân sự Il-76 của Kiev.

Theo thống kế, số lượng máy bay chiến đấu của Ukraine bị thiệt hại nặng nề nhất. Số chiến đấu cơ chủ lực như MiG-29 thiệt hại đến 76,3%; Su-27 là 55,6%. Bốn năm sau, Kiev mới bổ sung thêm được một vài máy bay. Theo thống kê năm 2019, Ukraine có tất cả 21 chiếc MiG-29, 35 Su-27, 12 Su-24 và 13 chiếc Su-25.

Tiến Minh