Một ngày ở Vân Đồn

Thóc lúa tới đâu, bồ câu tới đó

Bỏ việc tại một công ty địa ốc ngoài cửa khẩu Móng Cái, Dương về đầu quân cho một sàn giao dịch mới mở tại Vân Đồn chừng hai tháng nay. Anh mướn căn nhà mặt tiền một trệt một lầu cách trung tâm thị trấn hơn hai cây số, vừa lấy nơi tiếp khách, vừa làm chỗ nghỉ cho mình và hai nhân viên. Quảng giao là lợi thế để Dương trở thành bằng hữu của “anh em xã hội” trên đảo trong vòng nửa tháng. Dân đảo đa phần thuần phác. Nhưng xứ nào chẳng có “thổ công”. Lời chào cao hơn mâm cỗ. Cũng nhờ những mối quan hệ kiểu huynh đệ dắt dây mà Dương có thêm nguồn hàng.

Vân Đồn, từ một vùng đất thưa thớt cư dân, giờ đã thành đại công trình, nhôn nhịp ngày đêm. Ảnh: T.Tùng

Bữa trưa bị gián đoạn bởi cú điện thoại dài hơi. Dương phân trần rằng “khách hàng từ Kon Tum” trước khi bắt máy. Ông khách mua hụt miếng đất hơn chục tỉ bạc. Trùng trình xuống cọc bị người khác hớt mất. Theo Dương, nhà đầu tư đến từ nhiều vùng miền trên cả nước. Bảng số xe hơi ngoại tỉnh dập dìu, nhất là những ngày cuối tuần. Gần Hải Phòng qua, Hà Nội xuống… Xa như Tây Nguyên, Sài Gòn, Đà Nẵng... Mấy năm phụ người bà con lái xe bỏ mối Chợ Lớn giúp Dương quen thuộc khẩu âm nhiều vùng. Nói chuyện dễ nghe…

Những trường hợp như Dương không hiếm. Dòm qua dòm lại cũng gần hai chục sàn, chủ yếu tập trung ở thị trấn Cái Rồng. Mỗi sàn trên dưới 20 nhân viên. Tờ rơi rải như bươm bướm. Đấy là chưa kể lực lượng chỉ trỏ bản địa hùng hậu, hình thành tự phát khi cơn sốt đất giúp họ nhận ra mình đang ngồi trên đống của. Dân xứ đảo nhập khẩu thêm một nghề dịch vụ: môi giới đất đai.

Thông tin chính thức: Tháng 10.2017, toàn huyện có hơn 350 trường hợp đăng ký chuyển nhượng quyền sử dụng đất với mức giá bình quân gấp đôi so với hồi tháng 5. Về những quan điểm trái chiều chung quanh hiện tượng cò đất bắt tay nhau đẩy giá, ông Quang Trường - một nhà đầu tư độc lập - cho rằng cần bình tĩnh xem xét mức độ vô tư của những phát ngôn. Nhóm muốn gom đất sẽ có động cơ nhận định rằng giá đất đang bị thổi. Và ngược lại. Ông Trường nhận định ít nhất sẽ có thêm hai làn sóng trong ngắn hạn. Một là thời điểm sân bay vận hành thử nghiệm. Hai là quãng giữa năm tới, Quốc hội xem xét thông qua dự thảo Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Chuyện dân đảo trúng đất nghe cứ như đùa nếu ngược về quãng thời gian trước năm 2000. Vân Đồn lúc ấy vẫn đói dân. Chính quyền khuyến khích nhập cư. Cứ cắm đất dựng nhà xong rồi đăng ký với xã. Mấy ai nghĩ đến chuyện gom đất.

Giá đất Vân Đồn nhảy múa vào tới nghị trình phiên bế mạc kỳ họp thứ 7 HĐND tỉnh Quảng Ninh khóa XIII hôm 13.12.2017. Nhận định có hiện tượng sốt ảo, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh là Nguyễn Đức Long yêu cầu các cấp chính quyền Vân Đồn phải thực hiện nghiêm túc quản lý đất đai, nhất là đất rừng chuyển giao, đất hộ gia đình. Người đứng đầu chính quyền Quảng Ninh cũng thông báo tỉnh đang tiến hành lập quy hoạch chung xây dựng Vân Đồn thành đặc khu, “việc mua bán đất sẽ trở thành lạc hậu, không phù hợp”, truyền thông dẫn lời. Huyện đã tạm dừng cấp phép chuyển đổi mục đích sử dụng. Giao dịch phân khúc đất dân chậm lại. Thị trường hạ nhiệt. Trong vòng mấy tháng, một số người dân huyện đảo có bạc tỉ.

Lộc của biển và cơ hội của… đất

Chuyện dân đảo trúng đất nghe cứ như đùa nếu ngược về quãng thời gian trước năm 2000.

Vân Đồn lúc ấy vẫn đói dân. Chính quyền khuyến khích nhập cư. Cứ cắm đất dựng nhà xong rồi đăng ký với xã. Mấy ai nghĩ đến chuyện gom đất. Nguồn thu nhập chính của cả huyện đến từ ngoài khơi. Nam giới đi biển. Con trai 14, 15 tuổi đã theo cha, theo anh buông lưới. Đấy là cái nghiệp truyền đời. Đàn bà, con nít ở nhà ăn lộc “chương”, cách người địa phương chỉ những bờ bãi lộ ra khi rút thủy triều. Ngao, sò, ốc… và đặc biệt là sá sùng. Loài trùn biển này sống trong cát, xuất hiện ở nhiều vùng biển nước Việt. Côn Đảo có. Nha Trang có. Nhưng với cánh thương lái, sá sùng Vân Đồn nhất hạng. Những nồi nước phở thâm hậu khó thể thiếu xác sá sùng khô, tìm trong những áng văn nâng chuyện ăn uống thường ngày lên tầng ẩm thực.

Sá sùng ngày càng hiếm. Sá sùng khô loại 1 giá khoảng 4-5 triệu đồng/ký, tùy thời điểm. Liệu còn bao nhiêu ông bà chủ hàng phở mạnh tay thả vốc sá sùng vào nồi nước dùng? Hồi năm 2016, mấy nhà hàng ở TP. Hạ Long đưa vào thực đơn sá sùng Vân Đồn tươi đào ở biển Bãi Cháy. Người ta hút cát Vân Đồn phun lên bãi tắm. Ấu trùng, sá sùng lớn nhỏ di cư theo đường sà lan. Cách lý giải có vẻ thuận tai chứ cũng chưa có kiểm định khoa học được công bố. Với đám thực khách, khai vị bằng chén canh sá sùng tươi nấu lá lốt, hẳn là sang miệng.

Một phụ nữ kiếm thu nhập nhờ bắt sá sùng, một loại đặc sản của Vân Đồn. Ảnh: T.L

Còn Bá, thế hệ thứ ba trong một gia đình di cư ra Vân Đồn từ thập niên 1980, có vẻ lấn cấn liệu những dự án lấn biển có vùi mất “chương”, kho lương thực mà mẹ thiên nhiên dự trữ truyền đời. Nhưng có sự phát triển nào mà không phải đánh đổi, Bá hy vọng. Người đàn ông này có niềm tin nghị quyết sẽ giúp huyện đảo một xí nghiệp, ngành may chẳng hạn, giải quyết công ăn việc làm cho lao động nữ trước viễn tượng không còn “chương” nữa. Còn đàn ông, mấy chục năm nữa, chắc vẫn tiếp tục đi biển. Cả đảo thành đại công trường nhưng dân đảo mấy người chịu lên bờ phụ hồ. Giăng lưới buông câu quen rồi. Trộn vữa (hồ) nghịch tay. Chưa kể nhiều tuyến đường trên đảo lầm bụi. San lấp mặt bằng. Xe tải chạy rầm rập. Khó thở kinh. Nhờ vậy, khẩu trang bán chạy.

Hỏi cảm giác sắp thành “người đặc khu” thế nào, Bá bảo nghị quyết sẽ giúp quê hương mình phát triển. Có lẽ Bá nằm trong số 29.995 cử tri ủng hộ nghị quyết về chủ trương thành lập đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt (tương ứng 98,78% tham gia lấy ý kiến và 96,89% tổng số cử tri toàn huyện), kết quả được công bố trong phiên họp HĐND huyện Vân Đồn tổ chức bất thường hồi cuối tháng 10.

Anh Khuê

__________

(*) Tên một số nhân vật trong bài đã được thay đổi theo yêu cầu cá nhân.