Một Bob Dylan gần hơn với bạn đọc
Bob Dylan bất ngờ khi nhận giải thưởng Nobel Văn học năm 2016. Ngạc nhiên từ chính tác giả cũng như nhiều người hâm mộ mong chờ giải thưởng văn học. Sau hơn một năm, nhà thơ - dịch giả Ngô Tự Lập giới thiệu tới độc giả Việt những bài thơ - bài hát của ông.
(Từ trái sang) Họa sĩ Lê Tâm, dịch giả Ngô Tự Lập và nhạc sĩ Trần Đức Minh. Ảnh: H.T.
Âm nhạc hay là sách?
Sáng 2/12, ngày đầu Đông trên phố Sách 19-12, Hà Nội, nhóm M6 gồm nhạc sĩ - họa sĩ Lê Tâm, nhà thơ - dịch giả Ngô Tự Lập và nhạc sĩ Trần Đức Minh cùng biểu diễn “không chuyên”. Các anh muốn giới thiệu những bài hát bất hủ của Bob Dylan cả bằng tiếng Anh và tiếng Việt. Những giai điệu thật gần thật quen đã được vang lên Blowin’ with the wind, Knocking the Heaven’s Door, The Clown... bằng tiếng đàn ghi-ta rất ngọt nhưng giọng hát thì chưa thật hoàn chỉnh. Đặc biệt ở chỗ, những bài hát này, nền nhạc này được hát bằng tiếng Việt đích thực, cho khán giả Việt. Chương trình được giới thiệu để độc giả Việt biết tới một Bob Dylan qua những bài thơ – được tặng thưởng “sáng tạo biểu đạt thi ca” bằng ba cuốn sách tranh thiếu nhi Mãi mãi thanh xuân, Nếu chó chạy rông và Một ngày xa nhau của NXB Kim Đồng vừa ra mắt.
Nhạc sĩ Phạm Duy từ thập niên 60 đã dịch 320 bài hát của Bob Dylan ra tiếng Việt. Nhưng theo Ngô Tự Lập, người biên dịch ba cuốn sách của Bob Dylan ra mắt hôm đầu tháng 12, hầu như nhạc sĩ Phạm Duy đều phóng tác. Lần này, những tác phẩm của Bob Dylan sẽ được biết tới chính thống, hoàn chỉnh và thật đơn giản dễ hiểu. Bob Dylan là một nhạc sĩ phản đối chiến tranh, thông điệp hòa bình trong ca từ của ông rất rõ. Kể cả nhiều nhạc sĩ của Việt Nam từ Trịnh Công Sơn, Lê Hồng Phong, Phạm Tuyên đều ít nhiều ảnh hưởng chất nhạc, chất sáng tác của Bob Dylan.
Vóc dáng của Ngô Tự Lập và Bob Dylan hoàn toàn khác xa, một Tự Lập đầu hói thấp nhỏ, kia là một Bob lãng tử, nhưng họ giống nhau, thành một khi Ngô Tự Lập gắn chiếc giá trên cổ và để chiếc armonica huyền thoại, đệm cho nhịp nhạc réo rắt của Bob Dylan. Hiểu được ca từ của Bob Dylan đối với một người Mỹ chính gốc là không dễ khi chuyển tải sang tiếng Việt thì lại quả là một thách thức đối với nhạc sĩ - dịch giả. Nhưng sáng đó, trên phố Sách ít người dự, khán-độc giả vẫn cảm nhận được cái tình của người nghệ sĩ. Họ biểu diễn một cách say sưa, kể những câu chuyện để giúp nhau sáng tác, biểu diễn và đem chất âm nhạc thực thụ cho người nghe.
Một Bob Dylan đáng yêu ở Việt Nam
Họa sĩ Lê Tâm, và nhạc sĩ quen thuộc của bài hát “Phép lạ”, hát mở màn cho chương trình cho biết: “Tôi đọc Mãi mãi thanh xuân của Bob Dylan do Paul Rogers minh họa, lần đầu lướt đã thích, lần sau cảm giác mê hoặc hơn. Vì tôi là một họa sĩ và Paul còn là một người thực sự có tầm văn hóa lịch sử lớn, ông minh họa được chân dung của một con người theo bề dày lịch sử và thực sự hiểu rõ Bob Dylan”. Lê Tâm cũng cho hay, Nếu chó chạy rông khiến “tôi là người lớn mà cũng thấy mình thực sự tự do, được thỏa chí bay bổng để biểu đạt con người mình”.
Tình cờ trước khi Bob Dylan đoạt giải Nobel Văn học 2016, dịch giả Ngô Tự Lập đã tặng NXB Kim Đồng cuốn sách anh viết và dịch các ca từ của Bob. Chị Vũ Quỳnh Liên - Phó Giám đốc NXB Kim Đồng hóm hỉnh: “Phải chăng vì anh Lập đã tiên đoán được... Bob Dylan đoạt giải Nobel Văn học!”. Không hẳn. Những ca khúc của Bob Dylan là sự kết hợp tuyệt vời giữa giai điệu hòa âm bằng ca từ, thơ thật độc đáo, sâu sắc, giàu hình ảnh. Ngô Tự Lập đã chuyển tải lại cho người Việt “thông hiểu” Bob Dylan bằng bộ ba cuốn sách và cả bằng những bài hát mà M6 sẽ biểu diễn trong thời gian tới.
Mãi mãi thanh xuân do Paul Rogers minh họa còn Nếu chó chạy rông và Một ngày xa nhau lần lượt là những kí họa của Scott Campbell và David Walker. Nét vẽ nhí nhảnh, tươi mới như thấu hiểu Bob Dylan.
