Môi trường kinh doanh tăng điểm nhưng tụt hạng

Việt Nam có cải thiện về chất lượng môi trường kinh doanh nhưng còn chậm. Ảnh: Lê Tiên

Theo ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), điều này đòi hỏi trong thời gian tới, hoạt động cải thiện môi trường kinh doanh phải được tăng tốc.

5 chỉ số tăng điểm nhưng chỉ có 3 chỉ số tăng hạng

Nhìn vào bảng xếp hạng Doing Business 2020, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh thuộc CIEM nhận xét, những cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh đang chững lại trong khi các nước trong khu vực lại tăng tốc.

Trong 10 chỉ số được đánh giá, Việt Nam có 5 chỉ số tăng điểm (gồm Khởi sự kinh doanh, Cấp phép xây dựng, Tiếp cận điện năng, Tiếp cận tín dụng, Nộp thuế); 4 chỉ số giữ nguyên điểm số (Đăng ký tài sản, Bảo vệ nhà đầu tư, Giao dịch thương mại qua biên giới, Giải quyết tranh chấp hợp đồng); 1 chỉ số (Giải quyết phá sản doanh nghiệp) giảm 0,1 điểm.

Tuy có 5 chỉ số tăng điểm, nhưng chỉ có 3 chỉ số tăng hạng là: Nộp thuế, Tiếp cận tín dụng và Giải quyết phá sản doanh nghiệp. Cụ thể, chỉ số Tiếp cận tín dụng tăng 7 bậc (từ thứ hạng 32 lên 25); Nộp thuế tăng 22 bậc (từ thứ hạng 131 lên 109). Riêng chỉ số Giải quyết phá sản doanh nghiệp mặc dù giảm 0,1 điểm, nhưng tăng 11 bậc. “Điều này có thể lý giải là do một số nước khác có bước lùi về chỉ số này”, bà Thảo nhận xét.

Bên cạnh chỉ số Tiếp cận điện năng duy trì thứ hạng, điều đáng lưu ý là có tới 6 chỉ số tụt hạng. Trong đó, chỉ số Khởi sự kinh doanh tuy tăng điểm (nhờ giảm 1 ngày thực hiện thủ tục), nhưng giảm 11 bậc; chỉ số Cấp phép xây dựng giảm 4 bậc, nhưng tăng điểm nhẹ bởi tỷ lệ chi phí chính thức/giá trị công trình giảm. 4 chỉ số còn lại giảm bậc gồm: Đăng ký tài sản (giảm 4 bậc); Bảo vệ nhà đầu tư (giảm 8 bậc); Giao dịch thương mại qua biên giới (giảm 4 bậc); và Giải quyết tranh chấp (giảm 6 bậc).

Cải cách thành công là phải tăng hạng

Qua bảng xếp hạng, bà Thảo cho rằng, rõ ràng, Việt Nam có cải thiện về chất lượng môi trường kinh doanh (qua việc tăng điểm), nhưng còn rất ít và chậm; trong khi các nền kinh tế khác cải cách nhanh và mạnh mẽ hơn. Do đó, thứ hạng của Việt Nam liên tục giảm trong 2 năm gần đây (mỗi năm giảm 1 bậc). Trong ASEAN, Singapore duy trì ổn định vị trí thứ 2 từ năm 2016; Malaysia tăng hạng nhiều và liên tiếp trong hai năm gần đây (qua hai năm tăng 12 bậc), đứng vị trí thứ 12; Thái Lan tăng tốc mạnh trong năm 2017 (tăng 20 bậc) và tiếp tục tăng 6 bậc trong năm 2019, hiện ở vị trí thứ 21; Philippines tăng tới 29 bậc trong năm nay… Điều này cho thấy các nền kinh tế trong khu vực có xu hướng cải cách nhanh và quyết liệt hơn chúng ta. Trong ASEAN, Việt Nam hiện đứng ở vị trí thứ 5, sau Singapore, Malaysia, Thái Lan và Brunei.

Ông Phan Đức Hiếu khẳng định, đặt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, cải thiện môi trường kinh doanh phải thể hiện ở sự tăng hạng. “Tăng điểm là ghi nhận cải cách, nhưng cải cách thành công phải thể hiện bằng việc tăng hạng đánh giá. Lý do là tăng hạng không chỉ thể hiện vượt qua chính mình mà còn thể hiện nỗ lực rất lớn so với các nước khác khi họ cũng có sự cải thiện. Vì thế, tăng hạng là quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng trở nên gay gắt”, ông Hiếu phân tích.

Muốn tăng được thứ hạng, các chuyên gia cho rằng, trong thời gian tới, Việt Nam cần phải tăng tốc cải cách, nhất là cần có những đột phá trong việc thực hiện cải thiện môi trường kinh doanh.

Ông Hiếu chia sẻ, cải thiện môi trường kinh doanh có liên quan đến sửa đổi nhiều quy định trong pháp luật hiện hành. Khi đó, cải thiện môi trường kinh doanh không chỉ có vai trò của Chính phủ mà còn có vai trò của Quốc hội trong việc xây dựng thể chế để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đề xuất giải pháp cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh, tạo niềm tin cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy đầu tư, tạo việc làm, thu nhập và tăng trưởng bền vững, nhiều ý kiến đề xuất, trong thời gian tới cần có sự quan tâm, vào cuộc một cách đồng bộ, mạnh mẽ và thực chất của các bộ, ngành, địa phương.

Đối với các chỉ số nhiều năm không có cải thiện hoặc cải thiện chậm (như Giao dịch thương mại qua biên giới, Đăng ký tài sản…), cần có sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của lãnh đạo các bộ, ngành liên quan; sửa đổi các quy định và cải cách thực thi để tạo sự chuyển biến. Rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp thông qua thực thi dịch vụ công trực tuyến một cách thực chất, tránh hô hào, hình thức...

Trung Hiếu