Mối quan hệ chiến lược giữa Mỹ và các quốc gia Trung Đông

Khu định cư Maale Adumim của Israel ở Bờ Tây ngày 25/2/2020. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Với lịch trình gồm các cuộc gặp với quan chức các nước chủ nhà, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Blinken thực hiện sứ mệnh quan trọng nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Mỹ-Ai Cập cũng như hòa bình và an ninh trong khu vực Trung Ðông, châu Phi, bao gồm cả việc hỗ trợ các cuộc bầu cử ở Libya và tiến trình chính trị tại Sudan. Ðặc biệt, người đứng đầu ngành ngoại giao Mỹ muốn thảo luận việc hỗ trợ lâu dài của Washington đối với an ninh Israel, sự hội nhập của đồng minh Israel trong khu vực, quan hệ Israel-Palestine.

Tại Bờ Tây, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ sẽ gặp Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas và các quan chức cấp cao của Palestine để thảo luận quan hệ giữa Israel và Palestine, tầm quan trọng của giải pháp hai nhà nước, các cải cách chính trị, cũng như việc tăng cường hơn nữa quan hệ của Mỹ với người Palestine. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, trong chuyến công du này, ông Blinken sẽ nhấn mạnh với các nhà lãnh đạo Israel và Palestine về sự cần thiết phải thực hiện các bước giảm căng thẳng nhằm chấm dứt tình trạng bạo lực. Ông Blinken cũng sẽ thảo luận tầm quan trọng của việc duy trì hiện trạng lịch sử của Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa bằng cả lời nói và hành động.

Mỹ mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác và đối tác với Ai Cập trong vai trò một trụ cột của an ninh và ổn định ở Trung Ðông, nhất là trong bối cảnh tình hình khu vực và quốc tế đang chứng kiến nhiều bất ổn như hiện nay. Trong chuyến thăm Cairo gần đây, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) William Burns đã thảo luận với Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah El-Sisi về các biện pháp tăng cường hợp tác an ninh và tình báo giữa hai nước. Tổng thống El-Sisi đánh giá cao sức mạnh của mối quan hệ Ai Cập-Mỹ, cũng như tầm quan trọng của chính sách tăng cường hợp tác song phương trong các lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là ở cấp độ an ninh và tình báo, nhằm hỗ trợ những nỗ lực khôi phục sự ổn định ở Trung Ðông, giữa lúc khu vực đang phải đối mặt nhiều thách thức.

Trong khi đó, đối với Israel, đồng minh chủ chốt của Mỹ ở khu vực, Washington khẳng định cam kết bền vững đối với quan hệ đối tác Mỹ-Israel và an ninh của Nhà nước Do thái. Mỹ luôn nỗ lực thúc đẩy các lợi ích chung, trong đó có việc hội nhập khu vực hơn nữa của Israel, cũng như việc giải quyết các thách thức chung. Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi nhậm chức, Bộ trưởng Ngoại giao Israel Eli Cohen cho biết, quan hệ với Mỹ là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Israel. Ông đồng thời nhấn mạnh rằng không gì có thể thay thế cho quan hệ Mỹ-Israel. Ðây là quan hệ đối tác chiến lược lâu dài trên cơ sở đầu tiên và trên hết là các giá trị và lợi ích chung.

Trong chuyến thăm Israel vào giữa tháng 1/2023, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã có cuộc gặp và làm việc với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và một số thành viên nội các nước chủ nhà để thảo luận về sự cần thiết làm sâu sắc thêm mối quan hệ đối tác chiến lược giữa Mỹ và Israel. Thủ tướng Netanyahu và Cố vấn Sullivan cũng thảo luận về các bước đi cần thiết sắp tới nhằm thực chất hóa hợp tác trong khuôn khổ Hiệp định Abraham về bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước Arab vùng Vịnh do Mỹ làm trung gian.

Chuyến thăm Trung Ðông-Bắc Phi của Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Blinken diễn ra giữa lúc Nhà nước Do thái vừa đối mặt với những thách thức về an ninh, nhưng cũng đứng trước cơ hội mở rộng hòa bình và thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Ðông. Cuộc đụng độ ác liệt nhất trong nhiều năm qua xảy ra giữa quân đội Israel (IDF) và các tay súng Palestine ở thành phố Jenin, phía bắc Bờ Tây gây lo ngại bùng phát một làn sóng bạo lực mới. Ngay từ khi lên nhậm chức, Tổng thống Mỹ G.Biden đã khẳng định ủng hộ giải pháp hai nhà nước. Trong bối cảnh đó, việc Mỹ thúc đẩy vai trò trung gian nhằm nối lại đàm phán giữa Israel và Palesine sẽ đem lại hy vọng giảm căng thẳng giữa Israel và Palestine, mở ra cơ hội có thể hồi sinh tiến trình hòa bình Trung Ðông.

Chuyến thăm Trung Ðông của Bộ trưởng Ngoại giao Blinken được kỳ vọng sẽ giúp Mỹ củng cố mối quan hệ chiến lược với đồng minh Israel và Ai Cập, đối tác quan trọng của Washington ở khu vực. Ðây cũng là cơ hội để Mỹ khẳng định lại cam kết đối với giải pháp hai nhà nước và thúc đẩy đàm phán giữa Israel và Palestine, góp phần vào hòa bình và ổn định ở khu vực Trung Ðông.

HÀ ÐAN