Mohammed bin Salman: Thái tử 32 tuổi 'dẹp loạn' hoàng gia của Saudi Arabia

Hoàng tử tỷ phú Alwaleed bin Talal.

"Bàn tay thép" chống tham nhũng

Hôm 5/11, theo Reuters, hàng chục Bộ trưởng, Hoàng tử, quan chức và sĩ quan quân đội cao cấp Saudi Arabia đã bị miễn nhiệm và bắt giữ sau khi một ủy ban chống tham nhũng ở nước này mới được thành lập.

Nổi bật nhất trong số này là Hoàng tử Alwaleed bin Talal – người có tài sản ước tính 22 tỷ USD - và được gọi là ông trùm kinh doanh ở Saudi Arabia. Alwaleed cũng là chủ sở hữu của khách sạn Savoy nổi tiếng ở London.

Công ty của ông, Kingdom Holding đang đầu tư vào các tập đoàn lớn như Apple, Twitter và Citigroup.

BBC cũng báo cáo rằng anh trai của Osama bin Laden - Bakr bin Laden, người điều hành nhóm xây dựng Saudi Binladin cũng bị bắt giữ.

Động thái này đã được mô tả như một cuộc "thanh trừng tham nhũng" gây chấn động quốc gia vùng Vịnh, mà người đứng đầu là Thái tử Mohammed bin Salman.

Gần sáu tháng sau khi được chỉ định vào chiếc ghế Thái tử, Mohammed bin Salman trở thành cái tên gây chú ý khi đưa ra một loạt cải cách chưa từng có ở quốc gia vốn bị coi là bảo thủ và bị hoàng gia chi phối nhiều lĩnh vực.

Tham nhũng được coi là thực trạng đang lũng đoạn trong các thành viên hoàng gia của Saudi Arabia. Nhân vật hoàng gia chỉ mới 32 tuổi này đã cam kết sẽ làm cho mọi hoạt động trở nên minh bạch hơn.

Thái tử Mohammed đang giám sát Ủy ban Chống tham nhũng, bên cạnh vai trò Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng. Ông vạch ra một kế hoạch cải cách kinh tế mang tầm vĩ mô với tầm nhìn 2030 sẽ cách mạng hóa hầu hết các khía cạnh của cuộc sống người dân ở quốc gia Ả Rập.

Phụ nữ Saudi Arabia sẽ được quyền lái xe trong năm tới, các rạp chiếu phim được phép mở cửa và khách du lịch, giáo sĩ được chào đón ở quốc gia này với một thái độ cởi mở hơn.

Cuộc cách mạng văn hóa và xã hội mà ông Mohammed hướng đến đang đưa Saudi Arabia đi theo mô hình dung hòa hơn giống với Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), cũng như việc tư nhân hóa các tập đoàn Nhà nước sẽ làm tiền đề cho nền kinh tế hậu dầu mỏ trong tương lai.

Ở mặt trận đối ngoại, vị Thái tử quyền lực này còn cho thấy quyết tâm kiềm chế tầm ảnh hưởng của Iran, bên cạnh việc áp chế đối thủ đang lên là Qatar bằng một cuộc tẩy chay về kinh tế và chính trị hồi tháng 6 vừa qua.

Cuộc cải cách lớn của Saudi Arabia

Thái tử Mohammed bin Salman.

Được thành lập vào năm 1932 bởi vua Abdulaziz Ibn Saud, Saudi Arabia đã trải qua 6 đời vua.

Người đang nắm vương miện hiện tại là vua Salman, 79 tuổi khi ông lên ngôi vào gần ba năm trước sau khi anh trai Abdullah qua đời ở tuổi 90.

Thái tử Mohammed bin Salman sẽ là người đầu tiên trong thế hệ mới trở thành vua của Saudi Arabia khi quốc gia này trong nhiều thập kỷ luôn truyền ngôi từ anh trai qua em trai.

Saudi Arabia vẫn được coi là một chế độ quân chủ tuyệt đối và tất cả các quyết định quan trọng đều thuộc về nhà vua.

Những vụ bắt giữ các hoàng tử nổi tiếng dường như đã làm đảo lộn hoàn toàn cách thức mà gia đình hoàng gia giải quyết tranh chấp nội bộ trước đây.

Stéphane Lacroix, Giáo sư nghiên cứu về khoa học chính trị và Hồi giáo ở Đại học Science Po cho rằng, hành động quyết đoán của Thái tử Mohammed cho thấy, ông muốn xóa bỏ những giá trị bảo thủ tồn tại ở Saudi Arabia suốt nhiều năm qua.

Trong quá khứ, chính quyền Riyadh có một quy tắc bất thành văn đó là cho phép sự tồn tại của các nhân vật bất khả xâm phạm và quyền lực mạnh mẽ của họ, miễn là các nhân vật này vẫn đi theo đường lối chung của hoàng gia.

Tuy nhiên, Giáo sư Lacroix cho hay: “Lòng trung thành hiện tại là không đủ” và “Mohammed bin Salman không muốn cho phép sự tồn tại của những nhân vật đặc quyền như vậy.”

Các quan chức bị bắt giữ hôm 4/11 còn bao gồm cả Hoàng tử Miteb bin Abdullah - con trai của vua Abdullah, người đã qua đời vào năm 2015.

“Miteb là nhân vật có nhiều ảnh hưởng nhất có thể cản trở tham vọng cải cách của Mohammed”, Lacroix nói. Bằng động thái này, Thái tử Mohammed đã “hoàn thành công việc để loại bỏ tất cả các phe phái cạnh tranh trong hoàng gia”, học giả người Pháp nói thêm.

Hesham Alghannam, một nhà phân tích chính trị Ả Rập nói rằng, công dân Saudi Arabia đang chuẩn bị đón nhận những thay đổi cơ bản bên trong đất nước, bao gồm các biện pháp chống tham nhũng mạnh mẽ.

“Người dân Saudi Arabia đang chứng kiến sự chuyển dịch từ một hệ thống gia trưởng sang một hệ thống hiện đại với một khế ước xã hội mới”, Alghannam nhận định.

Nói với tờ The Guardian vào tháng trước, Thái tử Mohammed gọi Saudi Arabia là vương quốc “không bình thường” trong suốt 30 năm qua và hiện tại là lúc đưa đất nước Hồi giáo này trở lại cân bằng.

Mạnh Kiên