Mở đầu trang sử hào hùng của Hải quân nhân dân Việt Nam

Chiến sĩ Phân đội 2 Hải quân chiến đấu dũng cảm bảo vệ vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc trong trận đầu ra quân. Ảnh: Tư liệu

Sau ngày miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, để đáp ứng yêu cầu quản lý, bảo vệ vùng biển và bờ biển (từ Móng Cái, Quảng Ninh đến Cửa Tùng, Quảng Trị), trong điều kiện đế quốc Mỹ đẩy mạnh chiến tranh xâm lược miền Nam, âm mưu leo thang tiến hành chiến tranh đánh phá ra miền Bắc, ngày 3-1-1964, Bộ Quốc phòng ra Quyết định 01/QP thành lập Bộ Tư lệnh Hải quân trên cơ sở Cục Hải quân. Từ đây, Hải quân đã trở thành một quân chủng của QĐND Việt Nam, đánh dấu bước phát triển quan trọng về quy mô tổ chức, sức mạnh chiến đấu, là lực lượng nòng cốt trên chiến trường sông, biển, lập nhiều chiến công.

Chỉ sau 8 tháng được thành lập, Hải quân nhân dân Việt Nam đã làm nên kỳ tích đánh đuổi tàu khu trục Maddox của Mỹ xâm phạm chủ quyền. Đêm 31-7, rạng sáng ngày 1-8-1964, tàu khu trục Maddox của Mỹ xâm phạm vào vùng biển Quảng Bình, sau đó tiến lên phía Bắc, điều tra các mạng lưới bố phòng của ta ở khu vực Đèo Ngang, Hòn Mát, Hòn Mê, Lạch Trường.

Căn cứ vào chỉ thị của Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam và tình hình hoạt động của tàu khu trục địch, Bộ Tư lệnh Hải quân đã giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 135 khẩn trương làm công tác chuẩn bị, đảm bảo mọi mặt, tiến hành lắp ngư lôi cho Phân đội 3 để sẵn sàng làm nhiệm vụ chiến đấu. Đến 0 giờ 15 phút, ngày 2-8, Phân đội 3 được lệnh rời cảng Vạn Hoa (Quảng Ninh) bí mật hành quân vào Hòn Nẹ (Thanh Hóa) để phục kích đón đánh tàu địch.

13 giờ 30 phút, ngày 2-8, tàu khu trục Maddox xâm phạm vào khu vực Hòn Mê - Lạch Trường, cách Hòn Mê 9 hải lý, Sở Chỉ huy tiền phương lệnh cho Biên đội tàu tuần tiễu xuất kích. Trong lúc này, tàu Maddox đã ở phía Đông Hòn Nẹ, cự ly 27 hải lý và Phân đội 3 cách tàu Maddox 13,7 hải lý. Khi phát hiện được tàu địch, cả 3 tàu phóng lôi tăng vận tốc tiếp cận mục tiêu. Tàu khu trục địch thấy có 3 tàu tốc độ cao đang tiếp cận thì cũng tăng vận tốc chạy ra xa. Khi các tàu của ta còn cách 6 hải lý thì tàu địch dùng pháo lớn bắn dồn dập về phía đội hình tàu phóng lôi.

Mặc cho bị địch bắn, các tàu của ta vừa cơ động tránh đạn, vừa nhanh chóng rút ngắn cự ly chiếm lĩnh vị trí có lợi để công kích ngư lôi. Liên tiếp bị tấn công, tàu Maddox bốc cháy chuyển hướng tháo chạy ra vùng biển quốc tế. Ngay lúc đó, máy bay của địch tiếp tục lao đến tấn công. Với tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, cán bộ, chiến sĩ các tàu đã bắn rơi tại chỗ 1 máy bay và bắn bị thương 1 chiếc khác. Về phía ta, tàu 336 và 339 bị hư hỏng một số máy móc, trang bị, 4 đồng chí hy sinh, 6 đồng chí bị thương.

Ngay sau khi tàu Maddox bị đánh đuổi khỏi vùng biển của ta trong ngày 2-8-1964, thì đêm 4-8-1964, chính quyền Mỹ khi đó đã dựng lên cái gọi là “sự kiện vịnh Bắc bộ” lấy cớ để mở chiến dịch trả đũa mang tên “Mũi tên xuyên”. Ngày 5-8, chúng sử dụng tối đa lực lượng máy bay ở 2 biên đội tàu sân bay gồm hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt tấn công cùng lúc vào các mục tiêu kinh tế, các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của Hải quân ta suốt dọc ven biển từ sông Gianh (Quảng Bình); Cửa Hội, Vinh, Bến Thủy (Nghệ An); Lạch Trường (Thanh Hóa) đến Bãi Cháy (Quảng Ninh), hòng tiêu diệt lực lượng Hải quân của ta, mở đầu kế hoạch chiến tranh phá hoại quy mô lớn trên toàn miền Bắc mà chúng đã vạch sẵn từ trước.

Từ trưa đến chiều 5-8, Mỹ huy động gần 100 lượt máy bay, tiến công làm 3 đợt, mỗi đợt đánh phá 2 địa điểm cùng lúc với ý định tiêu diệt lực lượng tàu thuyền chiến đấu của quân chủng Hải quân nhân dân Việt Nam. Tuy nhiên, với tinh thần dũng cảm, quyết tâm, cán bộ, chiến sĩ Hải quân cùng quân dân các tỉnh Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Ninh đã đánh bại cuộc tiến công của Mỹ.

Chiến thắng trận chiến đấu ngày 2 và 5-8-1964 là chiến công tiêu biểu đầu tiên, có ý nghĩa hết sức quan trọng, thể hiện sức mạnh tinh thần toàn dân tộc, chiến thắng của ý chí quyết tâm chiến đấu dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của Hải quân nhân dân Việt Nam và của quân dân miền Bắc nước ta. Qua đó, tạo tiếng vang lớn trên thế giới, cổ vũ động viên khí thế tiến công của quân và dân ta quyết tâm đánh bại các bước “leo thang” chiến tranh của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, sát cánh cùng tiền tuyến miền Nam tạo nên sức mạnh tổng hợp của cách mạng để đánh thắng Mỹ, ngụy, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

V.H (tổng hợp)