Mớ bòng bong

Người dân tham gia biểu tình phản đối Chính phủ tại thủ đô Baghdad, Iraq ngày 30/10/2019. (Ảnh: THX/TTXVN)

Hàng chục nghìn người Iraq đã xuống đường tham gia các cuộc biểu tình tại thủ đô Baghdad và các tỉnh miền nam đòi chính quyền tiến hành cải cách toàn diện, cải thiện các dịch vụ công, tạo việc làm cho người dân và chấm dứt nạn tham nhũng. Trong diễn biến mới nhất, người biểu tình chặn lối vào cảng Khor al-Zubair gần thành phố Basra và ngăn các xe tải hàng hóa. Đây là cảng quan trọng ở vùng Vịnh, nơi xuất khẩu khí nén và tiếp nhận các sản phẩm dầu tinh luyện, các mặt hàng xây dựng, điện tử và thực phẩm của Iraq. Động thái này khiến việc bốc dỡ hàng hóa từ các xe tải đã bị ngưng trệ hoàn toàn.

Trước đó, Umm Qasr, một hải cảng quan trọng trong vùng Vịnh, nằm ở phía nam thành phố Basra của Iraq cũng bị người biểu tình phong tỏa. Cảng này thường xuyên tiếp nhận các tàu vận chuyển ngũ cốc, đường và dầu thực vật cung cấp cho Iraq, quốc gia vốn phụ thuộc vào nguồn lương thực nhập khẩu. Việc cảng Umm Qasr bị phong tỏa đã gây thiệt hại tới hơn sáu tỷ USD chỉ trong một tuần đầu tiên.

Thủ đô Baghdad cũng đứng trước sức ép lớn khi người biểu tình cản trở giao thông, nhất là lối vào Vùng Xanh, nơi đặt trụ sở của nhiều cơ quan chính phủ và đại sứ quán nước ngoài. Người biểu tình tái chiếm một phần cây cầu Al-Sinek và một tòa nhà cao tầng ở Baghdad. Khu vực Vùng Xanh đã liên tục bị tiến công bằng rốc-két. Tư lệnh lực lượng NATO tại Iraq, Thiếu tướng D.Fortin cảnh báo, tình trạng bạo lực liên quan làn sóng biểu tình ở Iraq là một “thảm kịch tồi tệ”, đồng thời kêu gọi Chính phủ Iraq kiềm chế trong việc trấn áp người biểu tình. Bạo loạn, xung đột đã khiến hơn 330 người chết, khoảng 15 nghìn người bị thương sau khi các cuộc biểu tình bắt đầu tháng 10 vừa qua.

Làn sóng biểu tình đặt ra thách thức lớn chưa từng thấy đối với Chính phủ Iraq kể từ sau khi nước này tuyên bố giành thắng lợi trong cuộc chiến chống tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) cách đây gần hai năm. Lợi ích từ ngành dầu mỏ của Iraq bị đe dọa nghiêm trọng. Thủ tướng Iraq A.Mahdi cảnh báo, biểu tình khiến hoạt động vận chuyển hàng hóa gián đoạn, giá cả tăng cao và tác động tiêu cực đến người nghèo. Không chỉ làm giảm tăng trưởng kinh tế, làn sóng bất ổn còn trì hoãn tiến trình thông qua ngân sách năm 2020.

Trong khi đó, Iraq đứng trước nguy cơ chia rẽ sắc tộc, tôn giáo sâu sắc. Giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite M.Xa, chính trị gia có ảnh hưởng lớn tại Iraq, kêu gọi các thành viên Hội đồng Nghị viện Iraq triển khai cải cách căn bản, như thay thế thành viên của Ủy ban Bầu cử tối cao và nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp...

Để xoa dịu cơn giận của người dân, Thủ tướng Iraq A.Mahdi tuyên bố công nhận “đóng góp” của người biểu tình trong việc thúc đẩy cải cách chính trị, song ông cũng kêu gọi chấm dứt biểu tình, tránh làm ảnh hưởng cuộc sống của người dân vốn có quá nhiều khó khăn sau thời gian dài hứng chịu bạo lực và xung đột. Chính phủ cam kết tiến hành các cuộc điều tra về thương vong liên quan biểu tình, khẳng định sẽ tiến hành cải cách về bầu cử. Trong khi đó, các phe phái chính trị ở Iraq nhất trí xúc tiến chương trình cải cách, liên quan chống tham nhũng và sửa đổi Hiến pháp. Trước những diễn biến căng thẳng ở Iraq, người đứng đầu phái bộ Liên hợp quốc tại nước này (UNAMI) kêu gọi giới chức Iraq tăng cường nỗ lực trong việc thúc đẩy cải cách đáp ứng những yêu sách của người biểu tình...

Chính phủ Iraq đang chìm trong “mớ bòng bong” vừa phải tiến hành cải cách, cải thiện đời sống người dân trong hoàn cảnh đất nước hết sức khó khăn bởi xung đột kéo dài nhiều năm qua, vừa phải ngăn chặn nguy cơ các phần tử khủng bố “đục nước béo cò” mà trỗi dậy. Tình hình nếu không sớm được ổn định, những thành quả của cuộc chiến chống IS tiêu tan, đẩy Iraq vào một cuộc khủng hoảng mới, trầm trọng hơn.

MỸ VÂN