Miễn học phí bậc THCS: Cần sớm có lộ trình

Ảnh minh họa.

Băn khoăn lộ trình

Trình bày Báo cáo về dự án Luật Giáo dục sửa đổi, Bộ trưởng Bộ GDĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, theo dự luật, sẽ không thu học phí đối với trẻ em mầm non 5 tuổi, học sinh THCS trường công lập; hỗ trợ đóng học phí cơ sở ngoài công lập đối với trẻ em, học sinh diện phổ cập và nâng chuẩn trình độ được đào tạo đối với giáo viên mầm non từ trung cấp sư phạm lên cao đẳng sư phạm.

Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, hiện nay khung học phí mầm non, phổ thông qui định đối với các trường công lập khá thấp (khu vực thành thị từ 60.000-300.000 đồng; khu vực nông thôn từ 30.000-120.000 đồng; khu vực miền núi từ 8.000-60.000 đồng).

Các cơ sở giáo dục ngoài công lập tự quyết định mức thu học phí. Tuy nhiên đến nay, Nhà nước mới chỉ thực hiện miễn học phí đối với giáo dục tiểu học, còn giáo dục THCS, trẻ em mầm non 5 tuổi (học sinh thuộc diện phổ cập) vẫn chưa được miễn học phí. Điều này gây khó khăn cho việc huy động trẻ đến trường, nhất là ở vùng núi, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn.

Trên cơ sở đánh giá tác động chính sách và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ thống nhất chủ trương thực hiện chính sách miễn học phí như đối với trẻ mầm non 5 tuổi, học sinh THCS trường công lập và hỗ trợ đóng học phí cơ sở ngoài công lập đối với trẻ em, học sinh diện phổ cập, đặc biệt là đối với các thôn, xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. “Báo cáo tác động có phân tích, số tiền để dành miễn học phí và đánh giá tác động cấp hỗ trợ cho đối tượng ngoài công lập nằm trong 20% ngân sách nhà nước”- ông Phùng Xuân Nhạ cho hay.

Liên quan đến chính sách tài chính trong giáo dục phổ thông nói chung, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết một nguyên lý của giáo dục phổ thông trên thế giới là nhà nước lo phần giáo dục căn bản, phổ cập. Phần bồi dưỡng tài năng, năng khiếu đặc biệt có sự tham gia nhiều của xã hội, còn phân khúc giáo dục chất lượng cao ở các nước chủ yếu do các trường được thành lập bởi tư nhân. Trong khi đó, tại Việt Nam các trường chuyên, lớp chọn, giáo dục chất lượng cao hầu hết đều thuộc công lập nên chi ngân sách cho giáo dục chiếm tới 20% nhưng chi thường xuyên, tiền lương cơ bản đã lên đến 80-90%.

Vì thế, theo Phó Thủ tướng việc sửa luật lần này cần huy động thêm nguồn lực xã hội vào các trường phổ thông, nhưng không thể tư nhân hóa, bằng cách giao tự chủ, tự quản trị trong các trường phổ thông bảo đảm mọi trẻ em đều có cơ hội đi học, nhất là trong diện phổ cập.

Xung quanh nội dung miễn học phí bậc THCS, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển bày tỏ băn khoăn: Hiện chưa thấy Chính phủ đưa ra trình lộ trình là thế nào? Ông Hiển lưu ý, nên chăng chỉ nên miễn học phí ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Ông cũng chưa đồng tình lắm với việc miễn học phí toàn bộ bậc THCS, hỗ trợ cả trường ở thành phố lớn, những trường đóng góp 7-8 triệu/tháng mà còn phải xếp hàng mới được vào. Bởi miễn phí quá đại trà là vi phạm nguyên tắc thị trường.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình- đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật, cho biết Thường trực Ủy ban tán thành với chính sách về học phí đối với học sinh diện phổ cập như trong dự thảo Luật và cho rằng, chính sách trên đã thể chế hóa quan điểm của Đảng về phổ cập, xã hội hóa giáo dục; thúc đẩy, khuyến khích các loại hình trường dân lập, tư thục phát triển để tham gia thực hiện giáo dục phổ cập; thể hiện rõ trách nhiệm của Nhà nước đối với người học diện phổ cập, đồng thời tạo sự bình đẳng giữa trường công lập, trường dân lập, tư thục. Tuy nhiên, để chính sách ưu việt này được triển khai khả thi, có hiệu quả, Thường trực Ủy ban đề nghị qui định rõ hơn về lộ trình thực hiện chính sách, trong đó đặt ra yêu cầu, thời điểm và điều kiện triển khai thực hiện chính sách học phí đối với người học thuộc diện phổ cập giáo dục này.

Nâng chuẩn giáo viên mầm non: Quan trọng là chất lượng

Điểm mới thứ hai, về chính sách nâng chuẩn trình độ được đào tạo đối với giáo viên mầm non từ trung cấp sư phạm lên CĐ sư phạm, ông Phùng Xuân Nhạ cho biết qua nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trong khu vực và quốc tế, phần lớn các nước phát triển đều yêu cầu có trình độ đào tạo ĐH hoặc sau ĐH (Thạc sĩ hoặc chứng chỉ sau ĐH) đối với giáo viên mầm non.

Hiện nay, tổng số giáo viên mầm non (bao gồm cả nhà trẻ và mẫu giáo) là 337.488 giáo viên, trong đó số lượng giáo viên đạt chuẩn trình độ trung cấp trở lên là 332.403 người (chiếm 98,5%). Về chi phí lộ trình nâng chuẩn cho giáo viên mầm non từ trung cấp lên CĐ, CĐ lên ĐH, ông Nhạ cho hay, Bộ GDĐT tính toán mỗi một năm mất khoảng 117 tỉ đồng, thực hiện đến năm 2026 và mức này có thể cân đối được.

Theo Bộ trưởng Bộ GDĐT, khi thực hiện chính sách nâng chuẩn giáo viên mầm non thì các trường trung cấp mầm non không còn nữa. Hiện nay, hệ thống đào tạo giáo viên ngay các trường CĐ, ĐH đã có tới cấp mần non rồi. Đây là lộ trình sắp xếp lại mạng lưới sư phạm và vấn đề tính toán dôi dư sáp nhập tác động không lớn, phù hợp với lộ trình và quy hoạch mạng lưới trường sư phạm.

Về nội dung này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, đây là việc cần thiết và cần xem xét gắn với qui hoạch hệ thống các trường sư phạm, hệ thống các trường ĐH, trong đó nhiều trường ĐH ở địa phương được nâng cấp từ trường CĐ sư phạm.

Ông Phan Thanh Bình cho biết: Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cũng cơ bản tán thành với việc nâng trình độ chuẩn đào tạo đối với giáo viên mầm non từ trung cấp sư phạm lên CĐ sư phạm như đề xuất của Chính phủ.

Tuy nhiên, việc chuẩn hóa đội ngũ không chỉ ở tiêu chí trình độ đào tạo, mà quan trọng là chất lượng đào tạo và năng lực phù hợp với vị trí việc làm của nhà giáo.

Vì thế, Ban soạn thảo cần xác định phương thức đào tạo nâng chuẩn, các nguồn lực thực hiện chính sách để bảo đảm tính khả thi. Đồng thời đánh giá tác động đối với các trường trung cấp sư phạm và số giáo sinh sư phạm đang theo học hệ trung cấp khi chính sách này được thực hiện.

*Chủ tịch TP Hồ Chí Minh đồng ý miễn học phí THCS: Theo thông báo của Văn phòng UBND TP Hồ Chí Minh, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong đã thống nhất đề xuất của liên Sở Tài chính - Giáo dục vào cuối tháng 8 về chính sách miễn học phí cho học sinh THCS.

Tại cuộc họp có đại diện HĐND và nhiều sở ngành, ông Phong giao Văn phòng UBND thành phố tham mưu văn bản để TPHCM kiến nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép thực hiện chính sách trên. Nếu được Chính phủ chấp thuận, Văn phòng sẽ hoàn chỉnh hồ sơ, trình HĐND TP Hồ Chí Minh thông qua tại cuộc họp gần nhất theo qui định.

Minh Quang