Mexico chật vật chống băng đảng ma túy

Người thân các nạn nhân trong vụ tấn công hôm 5-11. Ảnh: Reuters

Cuộc chiến chống tội phạm ma túy nổi lên ở Mexico vào năm 2006 khi Tổng thống lúc ấy là Felipe Calderon đẩy mạnh cải tổ lực lượng cảnh sát và triển khai quân đội truy quét các băng đảng ma túy. Năm 2012, Tổng thống Enrique Pena Nieto tiếp tục chính sách của người tiền nhiệm với hàng loạt chiến dịch săn lùng, bắt giữ và tiêu diệt các thủ lĩnh khét tiếng của giới tội phạm Mexico - bao gồm trùm băng đảng Sinaloa Joaquin Guzman Loers biệt danh El Chapo.

Nhưng hồi tháng 1-2019, Tổng thống Obrador sau khi nhậm chức đã quyết định ngừng “cuộc chiến” chống lại các băng đảng và thay bằng chính sách “những cái ôm thay cho viên đạn”. Theo ông Obrador, việc hai người tiền nhiệm “quân sự hóa” công cuộc chống ma túy đã không ngăn được tội phạm có tổ chức mà còn dẫn đến lạm dụng nhân quyền trên diện rộng. Để thay đổi, ông Obrador cho thi hành chiến lược an ninh “không đối đầu”, tập trung đảm bảo an ninh công cộng, giảm số vụ giết người, trộm cướp và bắt cóc thay vì lo giam giữ các tên trùm. “Đây không còn là một cuộc chiến. Không có vũ lực, đối đầu, hủy diệt, hay giết chóc. Đổi lại sẽ có những giải pháp khác giúp cứu sống và đem lại bình yên cho quốc gia” – trích tuyên bố của Tổng thống Obrador.

“Những giải pháp khác” theo lời ông Obrador chính là những chương trình xã hội hướng tới xóa đói giảm nghèo, khuyến khích hành vi tốt và bài trừ tham nhũng. Ông còn đề xuất cải tổ lực lượng Vệ binh Quốc gia, thay quân đội bằng cảnh sát vũ trang. Tuy nhiên, sự “nhân nhượng” của chính quyền đã khiến nhiều người lo ngại khi không có giải pháp nào thực sự hiệu quả giúp triệt tiêu sức mạnh của các băng nhóm tội phạm. Đặc biệt sau vụ nhà chức trách bắt giữ con trai trùm ma túy El Chapo - Ovidio Guzmán. Guzmán bị bắt trong vụ bố ráp hôm 17-10 tại thành phố Culiacán, dẫn đến cuộc đọ súng dữ dội giữa lực lượng an ninh với hàng trăm thành viên băng đảng được vũ trang hạng nặng nhằm giải cứu y. Chính phủ sau đó buộc phải thả Guzmán trước các đe dọa bắt thường dân và người thân quân nhân làm con tin.

Tội phạm không còn sợ chính phủ?

Hành động trên ngay lập tức bị chỉ trích vì phơi bày sự nhượng bộ của chính phủ trước tội phạm có tổ chức, đồng thời màn khiêu chiến công khai nhắm vào lực lượng an ninh còn khiến nhiều người bị sốc trước sự liều lĩnh của các băng đảng ở Mexico. Nó không chỉ cho thấy sự thất bại của cơ quan chức năng về mặt sách lược mà còn tải đi thông điệp nguy hiểm, đó là chính phủ dường như không có ý định ngăn chặn các băng nhóm tội phạm.

Nhận định về sách lược của ông Obrador, chuyên gia về tội phạm có tổ chức Edgardo Buscaglia không cho rằng chỉ đơn giản chống đói nghèo là có thể chấm dứt tội phạm. Bởi có nhiều quốc gia còn nghèo hơn nhưng không chìm trong hỗn loạn với liên tiếp các vụ tấn công trả đũa từ băng nhóm tàn bạo như ở Mexico. Theo giới phê bình, Tổng thống Obrador không chỉ cần chiến lược an ninh mà còn là chiến lược chống mafia. Trong đó, chính phủ nên lập kế hoạch phối hợp triệt tiêu vòng tròn lợi ích chính trị-kinh doanh vốn bảo vệ và thu lợi từ tội phạm có tổ chức.

MAI QUYÊN (Theo Guardian)