Mèn mén

Mèn mén- món đặc sản của người Mông.

Để chế biến món mèn mén người Mông thường sử dụng các giống ngô địa phương rất dẻo và thơm. Các giống ngô lai, ngô hàng hóa không làm được món này. Ngô sau khi thu hoạch về được tách lấy hạt, rồi đem xay, dùng sàng lọc bỏ các hạt ngô to và vỏ ra ngoài.

Trước đây, phần lớn các gia đình người Mông đều dùng cối đá hai thớt chồng lên nhau để xay ngô nên mất rất nhiều thời gian.

Công việc này chủ yếu do những người phụ nữ trong gia đình đảm nhiệm. Sau khi bột ngô đã được xay nhỏ người nấu sẽ tính toán lượng bột sao cho vừa đủ với bữa ăn của gia đình rồi cho một ít nước vào đảo đều cho bột ngô ngấm nước.

Đây là công đoạn quan trọng, người chế biến phải tính toán cho lượng nước vừa đủ để bột ngô không bị khô hoặc bị nhão sẽ ảnh hưởng đến chất lượng và hương vị của món ăn.

Bột ngô sau khi được đánh tơi cho vào một chiếc chõ đồ bằng gỗ rồi bắc lên chảo đun. Mèn mén bao giờ cũng được đồ hai lần. Đồ lần thứ nhất nhằm để hơi nước dưới chảo bốc lên để ngấm đều bột ngô, đồng thời làm bột ngô nở ra.

Thời gian đồ lần thứ nhất khoảng 20 - 30 phút, khi nắp chõ bốc hơi và khi mở ra thấy bột ngô trong chõ đã ngấm đều nước thì họ bắc xuống đổ ra nia để nguội dần rồi dùng tay đảo đều cho bột ngô thật tơi với tác dụng để khi đồ hơi nóng sẽ tỏa đều các góc để bột ngô chín đều, đồng thời tạo độ dẻo và thơm cho món ăn. Sau đó đổ vào chõ đồ lần thứ hai. Bếp sao cho vừa đủ nhiệt cần thiết, không đun to quá hoặc nhỏ quá.

Thời gian đồ lần thứ hai kéo dài hơn một tiếng, đến khi thấy mùi thơm bốc ra, kiểm tra thấy bột ngô trong chõ dẻo, mềm thì bắc chõ ra ủ khoảng 30 phút rồi mới bỏ ra dùng. Mèn mén khi chín có hương vị thơm ngọn đậm đà. Do là món ăn khô nên mèn mén thường được ăn với một số món canh như rau bí đỏ, rau cải, canh su su, nước thắng cố... tạo hương vị thơm ngon, đậm đà.

Loại ngô làm mèn mén là loại ngô tẻ ở địa phương. Sau khi thu hoạch, ngô được phơi khô và tích trữ, khi cần thì lấy ra sử dụng. Ngô sau khi tách hạt, làm sạch sạn, rác sẽ được cho vào cối xay bằng đá xay cho tróc hết vỏ ngoài rồi sau đó xay nhuyễn. Bột ngô sau khi xay sẽ được trộn chung với nước, bóp cho đều rồi đổ vào chõ, chõ sẽ được đặt trong chảo nước để tiến hành công đoạn đồ. Người Mông ăn mèn mén hằng ngày như người dưới xuôi ăn cơm.

P.V.