Mèn mén của người Dao

Ngô tẻ làm mèn mén.

Cơm mèn mén từ giống ngô tẻ của người Dao cơ bản cũng được chế biến như mèn mén của người Mông. Loại ngô tẻ để làm mèn mén ngon nhất là giống ngô ta vừa được thu hoạch. Quả ngô chín, khô được đem bóc vỏ, tẽ ra, sàng sảy sạch sẽ rồi cho vào cối xay nghiền thành bột.

Trước kia, người ta thường xay ngô bằng cối đá phải có một hoặc hai người kéo, một người bỏ hạt nên rất vất vả và mất nhiều thời gian. Hiện nay đã dùng máy xay xát để nghiền ngô nên công đoạn xay nhanh hơn rất nhiều.

Sau khi đã có bột ngô, người ta tãi bột ra mẹt, vẩy nước lã để nhào cho ẩm là cho vào chõ đồ. Đồ khoảng nửa tiếng thì đổ ra mẹt, vẩy thêm nước lã, dùng tay tãi bột và lấy sàng để sàng đến khi bột tãi hết ra thì lại cho và chõ đồ tiếp đến khi chín thì bắc ra.

Để mèn mén trong chõ, đến bữa người ta mới xới ra ăn. Nhưng mèn mén ngon nhất là khi vừa mới bắc ra khỏi bếp. Được thưởng thức những thìa mèn mén nóng với canh rau cải nấu thịt gà hay món tẩu chúa (thắng cố) thì hẳn là rất tuyệt.

Để món cơm mèn mén của người Dao có vị riêng, người ta ngâm kỹ một ít gạo nếp rồi đem trộn vào mèn mén khi đồ lần thứ hai. Khi mèn mén chín, những hạt gạo nếp dẻo thơm quyện với vị ngọt bùi của ngô tẻ tạo thêm sự quyến rũ cho vị giác.

Cơm mèn mén của người Dao cơ bản được chế biến như mèn mén của người Mông.

Ngoài giống ngô tẻ được trồng chủ yếu để làm lương thực và thức ăn chăn nuôi, người Dao cũng rất thích trồng giống ngô nếp. Từ những hạt ngô nếp màu trắng hoặc vàng, người ta chế biến ra rất nhiều loại bánh và cơm rất dẻo, thơm và rất ngon.

Cơm nấu từ ngô nếp cũng phải chế biến qua nhiều công đoạn. Hạt ngô nếp đã khô được ngâm vào nước khoảng nửa tiếng rồi đem xay vỡ ra thành nhiều mảnh. Phần bột được sàng ra riêng, phần mảnh vỡ của ngô hạt được đem vào cối giã kỹ để lột bỏ hết vỏ và giũa cho các cạnh sắc mòn đi, những mảnh hạt ngô trở nên tròn lại giống như hạt gạo.

Sau khi sàng sảy sạch sẽ thì đem ngâm nước chừng một tiếng rồi đem nấu như nấu cơm bình thường. Khi nồi cơm đã cạn nước thì dùng đũa cả đảo đều, đậy kín nồi rồi lấy tro than nóng đặt lên trên vung nồi và đắp vào quanh nồi. Khi than tàn lửa là lúc cơm đã chín.

Cơm ngô nếp ăn vừa dẻo, vừa thơm, vừa ngọt, có thể ăn với các loại thịt, cá, rau, đặc biệt là có thể ăn với quả dứa chín hoặc chuối tiêu chín tạo ra hương vị rất lạ, rất ngọt, rất thơm.

V.Anh